İnsani gelişmişlik ya da İnsani gelişme, İnsani gelişme endeksi: (Human development, Human Development Index): Farklı ülkelerdeki insani gelişme koşullarının temsili ve karşılaştırılması için kullanılan bu endeks, refah tanımı üzerinden hareket etmekte ve insani gelişmişliği üç boyutta takip etmektedir. Bunlar: ‘Uzun ve sağlıklı yaşama (yaşam süresiyle ölçülür), eğitilmiş olmak (yetişkin okur-yazarlığı) ve iyi bir yaşam standardına sahip olmaktır.’ [1]Toplumsal refahın ölçülmesine yönelik tarih içerisinde farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Öncelikle gayri safi milli hasılanın ölçüldüğü ve kişi başı düşen gayri safi milli hasılanın büyümenin işareti sayıldığı ve büyümenin refahın göstergesi olarak kabul edildiği bir dönem yaşanmıştır. Bunun ardından büyüme yerine gelişme kavramı kullanılmaya başlanmış, İnsani gelişmişlik endeksi fikrine kaynaklık eden Mahbub ul Haq’ın da işaret ettiği üzere gayri safi milli hasılanın artışının her zaman için insanların hayatlarının da iyileşmesine karşılık gelmediği görülmüştür. İnsani gelişmişlik endeksi de bu yaklaşım üzerinden ortaya çıkmıştır.[2]

[1] akt. Muammer Kaya, 2014, İnsani Gelişme Endeksi Gelirinin Ötesinde Yaşam Standardı ve Refahı Etkilemektedir, UNDP

[2] Elizabeth A. Stanton, 2007, The Human Development Index: A History, Political Economy Research Institute University of Massachussets Amherst, http://scholarworks.umass.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1101&context=peri_workingpapers