Seks işçileri hareketinin ortak talepleri

Haber Röportaj
Sivil Sayfalar
03 Mart 2016
Kadın, erkek ve trans seks işçilerinin haklarını savunan kurumları bir araya getiren Küresel Seks İşçiliği Projeleri Ağı (The Global Network of Sex Work Projects – NSWP), kendisine üye seks işçileri örgütleriyle görüşerek, dünyanın her bölgesinden seks işçileri örgütlerinin üzerinde uzlaştığı bir metin hazırladı. 60 ülkede 160’tan fazla seks işçisi örgütünün oluşturduğu ve Türkiye’den Pembe Hayat […]

Kadın, erkek ve trans seks işçilerinin haklarını savunan kurumları bir araya getiren Küresel Seks İşçiliği Projeleri Ağı (The Global Network of Sex Work Projects – NSWP), kendisine üye seks işçileri örgütleriyle görüşerek, dünyanın her bölgesinden seks işçileri örgütlerinin üzerinde uzlaştığı bir metin hazırladı.

60 ülkede 160’tan fazla seks işçisi örgütünün oluşturduğu ve Türkiye’den Pembe Hayat LGBTT Dayanışma Derneği ve Kırmızı Şemsiye Cinsel Sağlık ve İnsan Hakları Derneği’nin de üyesi olduğu NSWP’nin hazırladığı “Seks İşçiliği, İnsan Hakları ve Hukuk Üzerine Mutabakat Metni”1, küresel seks işçileri hareketinin ortak taleplerini oluşturuyor.

Kırmızı Şemsiye Cinsel Sağlık ve İnsan Hakları Derneği tarafından Türkçeye çevrilen ve yayınlaştırılan mutabakat metni NSWP’nin 3 temel değeri üzerinden hazırlanmış;

  1. Seks işçiliğinin bir iş olarak kabul edilmesi,
  2. Seks işinin (seks işçileri, müşterileri, üçüncü şahıslar2, aileleri, ortakları ve arkadaşları dahil) üzerindeki her türlü kriminalizasyona ve tüm diğer yasal baskılara karşı çıkılması
  3. Seks işçilerinin öz-örgütlenmesinin ve kendi kaderlerini tayin etmelerinin desteklenmesi

Seks işçilerinin hakları için mücadele etmekte kullanılan stratejiler birbirinden farklı olsa da seks işçilerinin temel hakları dünya genelinde aynı. Bu noktadan hareketle hazırlanan mutabakat metni 8 temel hakkı dile getiriyor. Bu 8 hak, uluslararası insan hakları sözleşmeleri ve ulusal anayasalarda koruma altına alınan ve birçok ülke tarafından kabul edilen temel insan hakları.

1. ÖRGÜTLENME VE DERNEKLEŞME HAKKI

  • Kültürel, savunuculuğa dair, sosyal ve hukuki çalışmalar için seks işçilerinin liderliğindeki hizmetler, gruplar, şirketler, sendikalar ve sivil toplum örgütlerini bir araya getirip örgütleme
  • Seks işçilerine yönelik damgalama ve ayrımcılıklara karşı seks işçilerinin hakları ve onların yaşamları ve çalışma koşullarını daha iyi hale getirmek amacını güden görüşleri ve kampanyaları dile getirmek adına diğerleri ile bir araya getirip örgütlenmek

2. YASA TARAFINDAN KORUNMA HAKKI

  • Göçmen olup olmadığı fark etmeksizin, seks işçileri hiçbir keyfi veya hukuka aykırı gözaltı, tutuklama, yerinden edilme ya da sınır dışı edilmelere maruz bırakılamaz.
  • Seks işçilerinin adalet sistemine erişmesi ve kullanmasına olanak tanıyan bir adil yargı ve tazminat sistemi dahil olmak üzere diğer adalet mekanizmalarına ayrımcılık yapılmaksızın erişim hakkı. Bu onlara karşı seks işçiliği geçmişlerinin kullanılmamasını ve seks işçilerinin ifadelerinin ciddiye alınmasını içermelidir.
  • Polis ve iltica yetkililerine karşı ayrımcı ve tehditkar olmayan resmi şikayet prosedürleri. Misilleme, tutuklama, gözaltı korkusu veya yetkililer tarafından rüşvet beklentisi olmadan kendilerine karşı işlenen suçları bildirme.

3. ŞİDDETE MARUZ KALMAMA HAKKI

  • Şiddete maruz kalmadan yaşama ve çalışma hakkı
  • Zorla çalışma ve kölelik etme gibi kölelik benzeri uygulamalara maruz kalmama.
  • Zorla uyuşturucu rehabilitasyonu da dahil olmak üzere zorunlu rehabilitasyon programlarına maruz bırakılmama
  • Kendi iradeleriyle cinsel hizmet veya tıbbi riskler alarak cinsel hizmet sağlama sırasında zorla çalıştırılmaya karşı korunma
  • Zorunlu testler ve tedaviler gibi tıbbi müdahaleler dahil onur kırıcı muameleye maruz kalmama
  • Kendilerine karşı işlenen suçlar hakkında tanıklık yaparken polis ve mahkemeler tarafından ciddiye alınma
  • Şiddet, görevin kötüye kullanılması ve yolsuzluk gibi eylemleri devlet yetkililerini bildirmek konusunda emniyetli sistemler ve şiddeti uygulayanlara karşı disiplin cezası verilmesi

4. AYRIMCILIĞA MARUZ KALMAMA HAKKI

  • Seks işçisi olarak önceki veya mevcut işlerine dayalı ayrımcılığa maruz kalmama hakkı. Bu hak aynı zamanda seks işçilerinin müşterilerini, üçüncü şahısları, aileleri, ortaklar ve arkadaşları da dahil olmak üzere kendileri ile ilişkilendiren herkes için genişletilmelidir.
  • Irk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da başka görüş, ulusal ya da sosyal köken, mülkiyet, doğum, sınıf, etnisite, cinsiyet ve cinsiyet kimliği, cinsel yönelim, (HIV de dahil olmak üzere) tıbbi durumu, evlilik ya da diğer yasal ilişki durumu, vatandaşlık ya da göçmenlik durumu, fiziksel hareketlilik, ruh sağlığı ya da diğer statülere dayalı ayrımcılığa maruz kalmama hakkı.
  • Aile kurmak, doğum kaydı, evlat edinme ve partner seçimi ile evlilik veya kayıtlı birliktelikte bulunmak için seks işçileri resmi olarak birey olarak tanınmalıdır.
  • Sundukları faydalara tam erişimin yanında tıbbi ve sosyal hizmetlere ve devlet ya da dini kurumlara erişim hakkı.

5. MAHREMİYET VE KEYFİ MÜDAHALELERE MARUZ KALMAMA HAKKI

  • Kişisel mallara keyfi olarak el konulmaması dahil olmak üzere aile, ev ve diğerleri üzerinden keyfi müdahalelere maruz kalmama ve mahremiyet hakkı.
  • Keyfi müdahalelere maruz kalmama hakkı ve eşleri, aileleri, arkadaşları, meslektaşları, müşterileri (seks işçilerinin ilişkili olduğu başka herkes) dahil olmak üzere ilgili detayların, kimliklerdeki isimlerin ve fotoğraflarının yayınlanmasına da dahil ifşa edilmemesi
  • Kamu makamları tarafından seks işçileri hiçbir surette zorunlu kayıt altına alınmamalıdır.
  • Seks işçilerinin rızası olmadan HIV statüleri de dahil olmak üzere, tıbbi statüleri ifşa edilmemelidir.

6. SAĞLIK HAKKI

  • Evrensel kalitede tıbbi hizmetlere ayrımcı olmayan, ekonomik ve kültür spesifik erişim hakkı. Hak temelli bir bilgilendirilmiş talep modeline dayanan, hizmetlerin sağlanması, cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerini, ilaçlarda zarar azaltma ve tedavi hizmetleri, birinci basamak sağlık hizmeti, kronik hastalıkların tedavisi, tıbbi müdahale ve ameliyatlar ve HIV ve CYBE önlenmesi, teşhis ve tedavisi konusunda bir süreklilik içermelidir.
  • Zorunlu veya zorla CYBE ve HIV testi ve tedavisi, zorla kısırlaştırma ve zorunlu ilaç tedavisine maruz bırakılmama hakkı.
  • Seks işçileri liderliğinde tıbbi ve HIV bazlı programlara erişim sağlama hakkı.
  • Güvenli seks ve uyuşturucu kullanımı için hizmetlere erişim hakkı.
  • HIV ile yaşayan seks işçileri de dahil olmak üzere serbest iş seçimi hakkı.
  • Sağlık hizmetlerine erişimin bir koşulu olarak biyometrik izleme de dahil olmak üzere, kayıt altına alınmama hakkı

7. HAREKET ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÖÇ ETME HAKKI

  • Başka ülkeye yerleşme isteğiyle kendi ülkesini terk etme ve durumunun önyargısız ele alınmasını isteme hakkı
  • Kendi ülkelerine geri dönme ve devlet/toplum tarafından şiddet veya diğer insan hakları ihlallerine maruz kaldığında sığınma talep etme hakkı; seks işçileri tehlikeli durumlarda ülkelerine iade edilmemelidir.
  • Kendi şehir veya ülkelerinde özgürce dolaşım hakkı.
  • Özellikle insan ticaretiyle mücadele girişimleri adına, keyfi gözaltı, sınır dışı veya yerinden edilmeye maruz kalmama hakkı.
  • Bu tür zorla emek sömürüsü ve esir edilme gibi kölelik benzeri uygulamalara maruz kalmama hakkı.

8. ÇALIŞMA VE ÖZGÜRCE İŞİNİ SEÇME HAKKI

  • (HIV ile yaşayan seks işçileri dahil) Serbest çalışma ve istihdam seçimi hakkı.
  • Çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliğini düzenleyen mevzuat çerçeveleri. En azından, seks işçiliği ILO’nun temel ilkeleri ile tutarlı olmalıdır ve diğer grup işçilerle aynı haklara ve hukuki korumalara sahip olmalıdır.
  • Seks işçileri adil olarak tazmin edilip saygı gördükleri emniyetli ve sağlıklı ortamlarda çalışmalıdır. Bu yerler, cinsel şiddet ve fiziksel şiddet gibi sağlık tehlikeleri ve istismardan arınmış olmalıdır.
  • Seks işçiliği geçmişine dayalı istihdam etmeme ve ayrımcı şekilde işten çıkarma durumlarının olmaması.
  • İşgücü mevzuatı ve diğer emek haklarına eşit erişim.

 

1  NSWP’nin hazırladığı “Seks İşçiliği, İnsan Hakları ve Hukuk Üzerine Mutabakat Metni”, Kırmızı Şemsiye Cinsel Sağlık ve İnsan Hakları Derneği tarafından Türkçeye çevrilmiş, yayınlaştırılmış ve basılmıştır.
2 ‘üçüncü şahıslar’ terimi seks işçilerine ve seks hizmeti almak isteyenlere kolaylaştırıcılık sağlayan yöneticileri, genelev bekçilerini, resepsiyonistleri, hizmetçileri, tetikleyicileri, ev sahiplerini, otelleri kapsamaktadır.