‘Türkiye’de Her Beş Gençten Biri Siber Nefrete Maruz Kalıyor’

'Gençler sosyal medya ve internet ortamındaki en aktif kitlelerden biri, bunu göz önüne alırsak siber nefret ile mücadele etme yöntemlerini öğrenmeleri ve günlük hayatta pratik bir şekilde uygulayabilmeleri kritik önem taşıyor.' Siber Nefrete Dur De! E Dostluk Mümkün projesi ekibi ile siber nefret, mevcut durum ve mücadele yöntemleri üzerine konuştuk.

Sizi tanıyabilir miyiz?

Siber Nefrete Dur De! E Dostluk Mümkün projesi dört genç kadın arkadaş tarafından faaliyete geçirilmiştir. 

Proje koordinatörümüz Nil Polat, 2020 yılında Kanada University of British Columbia’da psikoloji ana dal aile çalışmaları yan dal eğitimi sahibi. Ardından 2020/22 yılları arasında İsrail’deki Hebrew Üniversitesi’nde uluslararası gelişim alanında master eğitimini tamamladı. Göçmenlere psiko-sosyal destek ve güçlendirme gibi konulu çalışmalarda ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarında aktif olarak görev aldı. E-Dostluk projesinde siber nefretle etkili mücadele yöntemleri Nil’in çalıştığı konular arasında. 

Proje koordinatör yardımcımız Mahi Aslan. Yeditepe Üniversitesi Psikoloji bölümü mezunudur. Acıbadem Üniversitesi Adli Bilimler Yüksek Lisans programına devam ediyor şu an. Aynı zamanda IMDAT derneğinde  (Şiddeti Önleme ve Rehabilitasyon Derneği)  gönüllü olarak çalışmakta. Okul zorbalığı, siber zorbalık, akranlar arası  şiddet Mahi’nin çalışma alanları arasında. E-dostluk Mümkün projesi kapsamında  siber nefretin aşamaları, aktörleri ve siber mücadele yöntemleri Mahi’nin ele aldığı konu başlıkları.

Proje iletişim sorumlumuz Hilal Karayazı. 2021 yılında Acıbadem Üniversitesi’nde psikoloji eğitimini tamamladı. Şu an Acıbadem Üniversitesi Adli Bilimler Yüksek Lisans programına devam ediyor. Post-travmatik Stres Bozukluğu da dahil olmak üzere siber nefretin psikolojik etkileri, siber zorbalık, teknoloji bağımlılığı ve siber nefretle mücadele yöntemleri çalıştığı konular arasında.

Projemizin Lojistik ve Faaliyet sorumlusu Hatice Saddiki. Yeditepe Üniversitesi Psikoloji bölümü ikinci sınıf öğrencisi olan Hatice, siber nefretin tanımı ve türleri bilgi sahibi olduğu alanlar arasında.

Siber nefretin ne olduğunun farkına varmasını sağlamak ve siber nefretle mücadele kapasitelerinin artırılmasına yönelik hem online hem de yüz yüze bir eğitim içeriği geliştirerek faaliyet göstermeye başladık.

Siber Nefrete Dur De! E-Dostluk Mümkün projeniz hakkında bilgi verebilir misiniz?

Günümüzde yaygınlaşan sosyal medya ve online platform kullanıcılığı ile birlikte artan siber nefret söylemleri dijital ortamda aktif olan farklı kesimlerden  bireylerin (özellikle de gençlerin) psikolojilerini ve hayatlarını olumsuz yönde etkiliyor.  Bu durumdan  yola çıkarak biz de Siber Nefrete Dur De! E-Dostluk Mümkün projesinde farklı arka plandan (cinsiyet, mülteci/vatandaş vb.) İstanbul ve İzmir’deki 40 gencin siber nefretin ne olduğunun farkına varmalarını sağlamak ve siber nefretle mücadele kapasitelerinin artırılmasına yönelik hem online hem de yüz yüze bir eğitim içeriği geliştirerek faaliyet göstermeye başladık. Proje kapsamında siber nefretle başa çıkma ile ilgili eğitim, dijital ortamda farklı illerden karşılaştıkları kişilerle de nefrete dayalı olmaksızın iletişim kurabilmeleri ve bu ortama katkı sunulması, planlanan barışçıl siber ortamın yaygınlaştırılması, yaygınlaştırma faaliyetleri ile farklı aktör ve gençlerin de konu hakkında haberdar olmaları, çözüm süreçlerinin geniş bir kitleye yaygınlaşması, farklı grupların birbirlerine yönelik önyargıya, yanlış bilgiye dayalı nefret temelli söylemlerinin de azaltılmasına katkı sağlamak projemizin hedefleri arasında.

Projenizin hedef kitlesi ve faaliyetlerinizden söz edebilir misiniz?

Projemizde 18- 30 yaş aralığındaki göçmen / mülteci ve yerel toplumdan gençlerle çalışmayı hedefledik.  Proje faaliyetlerimiz, hazırlık, uygulama ve yaygınlaştırma faaliyetleri olmak üzere 3 ana aşamadan oluşmakta. Hazırlık aşamasında katılımcı seçimi, aktivite planlanması, eğitim materyallerinin hazırlanması gibi süreçleri içeriyor. Sahada siber nefretin farkına varma ve mücadele etme ile ilgili eğitim planlaması gerçekleştirilerek İzmir’den katılımcılarla gerçekleştirildi. 3 gün online 3 gün yüz yüze süren yaygın eğitim sürecinde siber nefret farkındalığını arttırmaya yönelik eğitimlerin yanı sıra ısınma etkinlikleri, güven bağını güçlendirici oturumlar ve mücadele yöntemleri oturumları gerçekleştirildi. Şimdi ise Siber Nefrete Dur De! E-Dostluk Mümkün projesinin ikinci  basamağı olan İstanbul hazırlıklarına devam etmekteyiz. İstanbul’da siber nefret söylemi ve mücadele etme yöntemleri gibi konulara ilgi duyan katılımcılarımızı bekliyoruz.

Çalışmalarınızın sürekliliğini ne şekilde sağlamayı planlıyorsunuz?

Projemizin sürekliliğini sağlamak adına çeşitli sosyal medya hesaplarımızdan belli aralıklarla bildirim postları paylaşıyoruz. Bu postların bazılarının interaktif olmasına yani daha soru-cevap gibi olmasına özen gösteriyoruz. Bunu takiben eğitimlerimiz sonrasında katılımcılarımızla siber nefretin tanımı, türleri, aşamaları  ve siber nefret ile mücadele  yöntemlerini içeren bilgi kitapçığı paylaştık ve ilerleyen eğitimlerimizde de paylaşmaya devam edeceğiz. 

Projemizin amaçlarından biri de katılımcılarımızın siber şiddet ile mücadele konusunda bilinçlenmeleri ve bu projeden  kazanımlarını çevredekilerine aktarmaları. Çalışmamızın katılımcılarının 18-30 yaş arası genç grup olmasının sebeplerinden biri de hedeflerimiz arasında yer alan bilgi yayılımının ve online haberleşmenin yaygın olması ve siber nefrete karşı bir araya gelerek “siber “anlayış ve e-dostluk” gibi kavramlar çerçevesinde dayanışma sağlamalarıdır. Bu adımlar projemizin sürekliliği açısından büyük önem taşıyor.

Artan nefret söylemlerinin önemli bir alanını oluşturan siber nefrete karşı gençlere tavsiyeleriniz nelerdir?

Açıkçası, ne yazık ki günümüzde birçok genç siber nefrete maruz kalıp farkında olmadan siber nefretin bir parçası oluyor. Türkiye Bilişim Vakfı’nın 2022 yılında yapmış olduğu bir araştırmada Türkiye’de her beş gençten birinin siber nefrete maruz kaldığı ortaya çıktı. Gençlerin sosyal medya ve internet ortamındaki en aktif kitlelerden biri olduğunu göz önüne alırsak gençlerin siber nefret ile mücadele etme yöntemlerini öğrenmesi ve bunu günlük hayatta pratik bir şekilde uygulayabilmeleri kritik önem taşıyor. Bu sebeple, online ortamda ilişki kurmak anlamında gençlerin çevrimiçi trollere ve anonim (kimliği belirsiz) kişisel hesaplara dikkat etmelerini öneririz. Kendilerinin de siber nefretle mücadele alanında aktif rol almak adına “E-Dostluk Mümkün” projesi gibi organizasyonlara katılım sağlamaları hem bilgilenmeleri hem de bilinçlenmeleri için etkili bir adım olur. Bunun yanında çevrelerinde siber nefret mağduru olan ya da olmuş yakınlarına destek olmaları ve kendilerinin de siber nefrete maruz kalmaları durumunda psikolojik olarak nasıl baş edebilecekleri ve hangi gerekli yetkili kurumlara başvurmaları konusunda bilgilenmelerini öneririz. Son olarak eklemek isteriz ki Siber nefret ile mücadele etmek mümkün. Yeter ki bu konuyla ilgili bilgilenelim, bilinçlenelim ve çevremizi bilinçlendirelim.

Yüz yüze yaptığımız etkinliklerden biri.