COP26’dan Glasgow İklim Paktı’na: ‘1,5 Derece Hedefi Entübe’

COP26 İklim Zirvesi, Glasgow İklim Paktı ile sonlandı. İlk kez bir anlaşmada, kömür kullanımının aşamalı olarak azaltılması, fosil yakıtlara verilen teşviklerin sonlanması ve uyum finansmanının iki katına çıkarılmasında uzlaşıldı. Buna karşın İklim Paktı, iklim kriziyle etkin mücadele ve 1,5 derece hedefine ulaşmak için yeterli adımları içermiyor.

İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen ve iki hafta süren Birleşmiş Milletler (BM) İklim Zirvesi 26. Taraflar Konferansı’nda (COP26) siyasiler ve dünyanın pek çok ülkesinden iklim aktivistleri iklim krizi ile mücadelede atılması gereken adımları tartıştı. Taraflar nihayet 13 Kasım 2021’de Glasgow İklim Paktı üzerinde uzlaşıya vardı.

Sekiz başlık ve 97 maddeden oluşan anlaşmada; bilim ve aciliyet, uyum; uyum finansmanı, azaltım, azaltım ve uyum için finans, teknoloji aktarımı ve kapasite geliştirme, kayıp ve zararlar, uygulama, işbirliği bölümleri yer alıyor.

Türkiye’nin İklim Başmüzakerecisi Mehmet Emin Binpınar Glawgow İklim Paktı’nı “1,5 derece hedefi entübe” sözleriyle özetledi.

Glasgow İklim Paktı’nın Artıları  

• 2022 sonuna dek tüm ülkeler, İklim Paktı’nda alınan kararları Paris İklim Anlaşması’na uygun hale getirecek şekilde daha iddialı iklim hedefleri beyan etmeyi taahhüt ediyor.
• Avrupa Birliği ve 40’tan fazla ülke, kömür kullanımının “aşamalı” olarak kaldırılması amacıyla Kömürden Temiz Enerjiye Geçiş Küresel Beyanı’na katıldı.
• Çin, Rusya, Brezilya ve Endonezya dahil olmak üzere 100’den fazla ülke 2030 yılına dek ormansızlaşmayı durdurma sözü verdi.
• COP26, BOGA (Beyond Oil and Gas Alliance) adlı yeni bir ittifak kuruldu. Bu ittifakla, ülkeler hem emisyonları sınırlamayı hem de petrol ve doğal gaz üretimini aşamalı olarak kaldırma konusunda ilk kez uzlaştı.
• Denizcilik sektörünün yarattığı emisyonları azaltmak amacıyla 22 ülke Cyldebank Deklarasyonu adlı bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma ile 2025 yılına kadar Asya’dan Avrupa’ya uzanan önemli rota ve limanları içeren altı adet “yeşil koridor” oluşturulması hedefleniyor.
• ABD, küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamak için çalışan ülkelerin oluşturduğu Yüksek Hedef Koalisyonu’na tekrar katıldı.
• Yeni Zelanda, sera gazı emisyonlarını 2030’a kadar yarıya indirmeyi taahhüt etti.
• En geç 2040 yılında küresel bazda elektrikli araçlara geçişi öngören mutabakata varıldı.
• İklim Adaleti için Küresel Eylem Günü ve İklim Adaleti için Halk Zirvesi kapsamında, küresel düzeyde 250 protesto gösterisi düzenlendi. Gösterilerde iklim aktivistleri ve dünyanın pek çok bölgesinden yerli gruplar iklim kriziyle mücadele için etkin adımlar atılması talebiyle bir araya geldi.

Glasgow İklim Paktı’nın Eksileri   

• Küresel düzeyde kömür ve fosil yakıt kullanımının sonlandırılmasına dair kesin karar alınamadı; “aşamalı” olarak sonlandırılması öngörülüyor.
• Yoksul ülkelerin iklim krizinden doğan kayıp ve zararlarını karşılayacak fon önerisinde gelişmiş ülkeler uzlaşıya varamadı. Avrupa Birliği ve ABD, en yoksul ülkelerin iklim krizinden kaynaklanan kayıp ve hasarlarını gidermek için fon oluşturmayı kabul etmedi. Yoksul ülkelere yapılacak olan 100 milyar $ iklim yardımı 2025 yılına ertelendi.
• IMF’nin raporuna göre, küresel fosil yakıt sübvansiyonları 2020’de 5,9 trilyon $, yani GSYİH’nin %6,8’iydi; 2025’te %7,4’üne yükselecek. Fosil yakıtlara trilyonlarca dolarlık sübvansiyon sağlandığı sürece, iklim hedeflerine ulaşılması zor. Yıllık 5,9 trilyon doları bulan fosil yakıt sübvansiyonlarında en büyük pay hava kirliliği (%42) ve küresel ısınma (%29) maliyetlerinde düşük fiyatlandırmadan oluşuyor.

Glawgow İklim Paktı ve Türkiye

• Türkiye 2022, 2030 ve 2053 iklim kriziyle mücadele stratejilerini belirlemek amacıyla İklim Şurası oluşturacak.
• Türkiye ayrıca, COP26’de alınan kararların bu politikaların belirlenmesinde belirleyici olacağını açıkladı.

Glasgow İklim Paktı’nın İngilizce metnine buradan ulaşabilirsiniz.