Kovid 19 Salgını ve Küresel Yatırım Araçlarının Önemi…

Kredi ve fon sağlayan kuruluşlar, Koranavirüs salgınının küresel çapta oluşturacağı toplumsal ve ekonomik sorunların giderilmesinde önemli bir yer tutacak…

Küresel olarak süren Koronavirüs salgınının toplumsal ve ekonomik birçok sonucu olacağı öngören uzmanlar; çeşitli düzeylerde senaryolar üzerinde çalışıyorlar. Birçok uzman gelişmekte olan ülkelerin böylesi bir küresel krizde güçlendirilmesi ve desteklenmesinin kritik önemine dikkat çekiyor. Dünya Bankası’ndan, Moody’s kredi kuruluşuna ve küresel kredi ajanslarına kadar bu alanda bilgiye yüksek erişimi olan kurumlar; krizden en fazla etkilenenin gelişmekte olan ülkeler olduğunu belirtiyor. Krizde en büyük etkinin turizm sektörünün başına geleceği kaydediliyor. Bu analizler Türkiye için  sosyal yatırım ve destek kararlarının önemine işaret ediyor.

Ekonomik boyutlara baktığımızda çoğu uzmanın bu krizin farklı ölçekteki ekonomiler üzerinde ciddi hasarlar yaratabileceği ve uzun vadede sistemik müdahalelere ihtiyaç olacağına dair hemfikir olduklarını görmekteyiz. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, korona virüsü (Kovid-19) salgını nedeniyle bu yıl için küresel büyüme tahminini yüzde 2,6’dan yüzde eksi (-) 0,5’e çekti. Ayrıca ülkeler genelinde işletmelerin ve bireylerin gelir kayıplarının, küresel ekonomide çarpan etkisine neden olacağını ifade etti. Yapılan açıklamada, salgınının küresel ekonomide benzeri görülmemiş bir şoka neden olacağı belirtildi. Uzmanlar, tüm müdahalelere rağmen 2008’deki küresel finansal kriz döneminde görülen seviyelere ulaştığını söylüyor. Bu açıklamalardan kredi ve fon sağlayan kuruluşların da ekonomik kayıpların giderilmesinin önemli bir yer tutacağını öngörebiliriz. 

Fon Sağlayan Kuruluşların Yaklaşımı 

Çok yeni ve alışılmadık boyutta bir kriz yaşıyoruz. Uzmanların ilk etapta ortaya koydukları analizler de çelişkiler içerebiliyor. Örneğin kimi sosyal bilimciler bu krizin kutuplaşmayı derinleştireceğini söylerken kimi sosyal bilimciler ise bu krizin dayanışmanın artması ve farklı sosyal grupların yakınlaşmasına olanaklar yaratabileceğini ön görüyor. Farklı disiplinlerin yaptığı analizler, ön görüler bize krizin sağlık ve önleme boyutuyla mücadele bittiğinde kriz sonrası dönemde çok daha fazla gerekecek. Şimdiden küresel düzeyde yatırım kararlarını şekillendirebilecek kanaat önderleri kriz için sosyal yatırım ve desteklere yönelik analizlerini paylaşmaya başladılar. 

Covid 19 için yapılacak destekleri iki ana grupta toplamak mümkün. İlk grup kısa vadede çözümler için destekler ikinci grup ise uzun vadede çözülecek konular/sorunlar için destekler. Bill Gates’in The New England Journal Of Medicine’da yayınlanan makalesine göre uzun vadede müdahale gerektiren konular aynı zamanda özel sektör ve kamu kurumlarının çok sıkı iş birliğini gerektiriyor. Kısa vadede hemen kaynak ayrılması gereken konuları ise hastalıkla mücadele ve ortaya çıkan insani ihtiyaçlara acil yardım olarak iki grupta görüyorlar. Hastalıkla mücadele konusunda özellikle küresel düzeyde yayılımın önüne geçilebilmesi için virüsün yayılmasında ekonomik ve politik gücü yetmeyen gelişmekte olan ülkelerin acil desteklenmesi gerektiğinin altını çiziyorlar. Bir diğer acil görülen grup ise bilim merkezleri ve aşının gelişimi için çalışan, kâr amacı gütmeyen enstitüler. 

Uzmanlar uzun vadede desteklenmesi gereken alanları aynı zamanda geniş kapsamlı, sistemik değişiklik gerektiren alanlar olarak tanımlıyorlar. Bu alanları ise virüsün sebep olduğu ekonomik hasarın giderilmesi, kentlerin ve bireylerin gelecekte olabilecek benzer küresel krizler için dayanıklılığını artırmaya yönelik çalışmaların desteklenmesi ve virüsün toplumlar üzerinde yarattığı sosyal tahribatın giderilmesine yönelik destekler sağlanması olarak özetliyor. İçinde bulunduğumuz dönemde; fon sağlayan kuruluşların kısa vadede çözülmesi gereken konulara ağırlık vereceği söylenebilir. Uzun vadeli konular için sağlanacak desteklerin ise ilk etapta ekonomik hasarlara yönelik destek paketleriyle başlayacağını söylemek mümkün. Uluslararası kuruluşların yaptığı açıklamalardan bu paketlerin yolda olduğu anlaşılıyor. 

Fon kaynaklarının dağılımı öngörü şeması

Fon Kuruluşlarının Salgınla Mücadelede Destek Paketi Açıklamaları

• Dünya Bankası 

Öncelikli olarak salgının acil sağlık ve sosyal yardım boyutları için 14 Milyar USD’lik bir paketi 17 Mart’tan itibaren hayata geçirdiler. Kurum sözcüsü G20 Olağanüstü Zirvesi’nde ekonomik etkilerinin giderilmesine yönelik paketler hazırladıklarını açıkladı. Önümüzdeki 15 ay içinde 160 Milyar USD’lik mali destek programını hayata geçireceklerini duyurdu. Ekonomik paket, Dünya Bankası yönetim kurulu tarafından onaylandıktan sonra detayların hızlıca yayınlanacağını söylemek mümkün. Kurumsal web sitelerinde yayınladıkları içeriklerden özellikle turizm gibi salgının doğrudan etkilediği sektörler için araştırma yaptıkları, destek paketleri için de öncelikli ülkeler ve sektörler üzerinde çalışmaya devam edecekleri anlaşılıyor. 

• International Monetary Fund (IMF)

Ekonomideki küresel küçülmenin 2021 itibarı ile tekrar büyüme trendi yakalanabileceğini belirten IMF Direktörü Kristina Georgieva, bu noktaya gelebilmek için öncelikle tüm sağlık sistemlerini dirençli hale getirmemiz ve çevre konularını önceliklendirmemiz gerektiğini belirtiyor. 80 ülkeden acil yardım talebi aldıklarını belirten Georgieva kredi kapasitelerini 1 Trilyon USD’ye yükselttiklerini duyurdu. Türkiye’ye yönelik detaylar için ülke sayfasından bilgi edinmek mümkün. 

• European Bank for Reconstruction and Development (EBRD)

Halihazırda faaliyet yürüttükleri ülkeler için 1 Milyar Euro’luk Koronavirüs dayanışma paketinin ilk adımını hazırladıklarını duyurdular. Operasyon yürütecekleri ülkeler listesinde Türkiye yer alıyor. Turizm gibi kırılgan sektörlerin de destekleneceğini duyuran kuruluş, işletmelerin 2 yıla kadar destek programından faydalanabileceğini belirtmekte. KOBİ’lerin desteklenmesinin öncelikleri içinde yer aldığını belirten kuruluş, bu destek paketiyle beraber uzmanları tarafından nakit, likidite ve kriz yönetimi konusunda ücretsiz danışmanlık desteği de sunacaklarını ifade etmekte. Kuruluş resmi web sitesinden kadınların kurduğu KOBİ’lerin de öncelikleri arasında olduğu bilgisine yer veriyor. Tüm faydalanmak isteyenleri yereldeki ofislerle irtibata geçmeye çağırıyorlar.

• FB Small Business Grant Program

Facebook operasyon yürüttüğü 30 ülkedeki 30 bin küçük işletme için salgının ekonomik etkilerini azaltmaya yönelik 100 Milyon USD büyüklüğünde bir hibe programı açacağını duyurdu. Detaylar üzerinde hala çalıştıklarını, çok yakında web sitelerinden takip edilebileceğini ekledi.

• WHO, UN Foundation and partners – Covid 19 Dayanışma Programı 

Program hala yapılandırılma aşamasında…  UN Foundation ve Swiss Philantrophy Foundation tarafından yürütülecek program için hala çalışmalar devam ediyor. Fona yönelik bilgilerin bu adresten erişilebilir olması bekleniyor. 

Kısa süre önce gerçekleştirilen G20 Olağanüstü Zirvesi’nde de Liderler Dünya Sağlık Örgütü’nün krize daha iyi cevap verebilme ve kapasitesini artırmak için gerekli olan finansal açığını kapatma taahhüdünde bulundu. Bunun dışında medikal ekipmanların üretimi ve salgın hastalıklarla mücadele kapasitesini güçlendirmek ve klinik verilerin ülkeler arasında paylaşılması konusunda görüş birliğine vardılar.