Merkezine Türetim Ekonomisini Alan Bir Sosyal Girişim: Good4trust

Doğaya zarar vermeden hatta artı değer yaratarak var olmayı hedefleyen Good4trust girişiminin kurucusu Uygar Özesmi, "Türetim ekonomisi dediğimiz şeyi tüketim ekonomisinin karşısına koyuyoruz ve diyoruz ki; 'tüketim ekonomisi yerine türetim ekonomisi yapalım' "diyor. 

Kendinizi kısaca tanıtabilir misiniz?

Sivil toplum alanında çok uzun yıllardan beri çalışıyorum denebilir. Bu yüzden sivil sayfalarla röportaj yapmaktan büyük keyif alıyorum. Sivil toplum geliştirme merkezi diye çok değerli bir kurum var. Onun kurucuları arasında yer aldım. Aynı zamanda birçok sivil toplum kuruluşunda yer aldım. Sivil toplumda profesyonel olarak da çalıştım. TEMA Vakfı’nın iki yıl Genel Müdürlüğü’nü yaptım. Şu anda da Türkiye’de change.org u yönetiyorum. Onun dışında şu an good4trust diye bir sosyal girişimim var. Orada çalışmalarıma devam ediyorum. 

Türetim Ekonomisi kavramından biraz bahsedebilir misiniz?

Türetim ekonomisi makro ölçekte döngüsel bir ekonomi. Bu ekonominin içerisindeki İşletmeler doğaya olan zararlarını minimize etmeye çalışıyorlar. Şimdi bu türetim ekonomisi dediğimiz şeyi biz tüketim ekonomisinin karşısına koyuyoruz ve diyoruz ki; tüketim ekonomisi yerine türetim ekonomisi yapalım. Yani bütün işletmeler doğaya ve insana dost ürünler üretirken kendi aralarında da alışveriş yaparak tedarik ağlarını derinleştirsinler ve türetici dediğimiz yani tüketen değil türeten insanlar da bu işletmelere değer katarak, bu tedarik zincirinin derinleşerek doğaya ve insana zarar gelmesini engellemesi, doğanın ve insanın sömürüsünün engellenmesi temel amacımız.

Good4trust nedir?

Tabi tüketim ekonomisi çok teorik diyebilirsiniz. Biz burada bir sistem tanımı yapıyoruz. Tabi sistem tanımı yapmak yetmiyor insanlara göstermek ve gerçekten var olabileceğini kanıtlamak gerekiyor. Onun için de good4trust diye bir sosyal girişim kurduk. İçinde şu anda 87 üretici var. Bu üreticiler tekstil malzemelerinden gıdaya kadar aklınıza gelebilecek her türlü üretimi gerçekleştiriyorlar. Yine bu üreticilerin yanında 13.000 türeticimiz var. O tüketicilerimiz de diyorlar ki ben yaşamamı sürdürürken insana ve doğaya zarar vermek istemiyorum. Onun için yaşamımı ekolojik ve sosyal açıdan adil bir şekilde yürütmek istiyorum. Onlar da kazanmış oldukları paraları her nereden gelirse gelsin bu iyiliğe yatırıyorlar. Yani ekolojik ve sosyal açıdan adil yöneticilere yatırıyorlar. Ve ihtiyaçlarını buradan karşılıyorlar. Üreticiler de elde ettikleri bu gelirleriyle beraber üretebiliyorlar, geçimlerini sağlıyorlar, onlar da bizim gibi hayatta kalabiliyorlar. Ve bir yandan da ürünleri üretmek için gereken  hammaddeyi veya bilgileri de diğer ekonomik ve sosyal açıdan adil üreticilerden satın alarak makro ölçekte döngüsel ekonomiyi kurmaya başlıyorlar. Yani bugün bir türetici olarak good4trust’a kayıt olduğunuzda siz de ekonomik ve sosyal açıdan adil bir yaşam biçimini benimseyerek gerek tekstil gerek gıda aklınıza ne gelirse bunları doğaya zarar vermeyecek şekilde alabiliyorsunuz. Hatta o kadar ki elektronik alanında çalışan dernekler bile var. Onların iktisadi işletmeleri burada var. Dolayısıyla siz buraya girip onarılmış bir elektronik eşyayı alarak onların çöpe gitmelerine engel oluyorsunuz. Yani burada doğaya zarar vermeden yaşamını sürdürebilmek için aklınıza gelebilecek her şey var. 

Good4trust’a nasıl dahil olabiliriz?

Good4trust’a dahil olmak çok kolay. iyiligeguven.org veya good4trust.org’a girerek siz türetici olacağım dediğinizde bize katılabiliyorsunuz. Türetici olmak çok kolay. Basit bir profil açıyorsunuz, resminizi koyuyorsunuz ve iyilikler yaparak platformda paylaşmaya başlayabiliyorsunuz. Üretici olmak biraz daha zahmetli. Onun için bir beyan  doldurmak gerekiyor. Ekolojik ve sosyolojik açıdan doğaya zarar vermeyen ya da en az zarar veren bir ürün ürettiğinizi de düşünüyorsanız good4trust’ta bir dükkan açarak tüketicilerle buluşabiliyorsunuz. Bunun için yapmanız gereken şey bir beyan doldurmak. Neden sizin diğer işletmelerden daha az zarar verdiğinizi açıklayan bir metin yazmanız gerekiyor. Yani çalışanlarınıza sosyal haklarını tam olarak veriyor musunuz, atıklarınızı ne şekilde bertaraf ediyorsunuz, varsa atıklarınız nelerdir, enerjinizi nereden sağlıyorsunuz, topluma yönelik özel programlarınız var mı gibi sorular soruyoruz. Bu soruları açık kalplilikle yanıtlayıp her şeyin yazıldığı takdirde güven esaslı olarak bir konseyimiz bu başvuruyu değerlendiriyor. Kabul edilirlerse hemen dükkanlarını good4trust.org’da açarak ürünlerini ve hizmetlerini türeticilerle buluşturabiliyorlar. 

Sizce yeni bir tüketim anlayışı mümkün mü?

Esasında yeni bir tüketim anlayışını aramıyoruz, türetim arıyoruz. Tüketmemek istiyoruz. Çünkü bilinçli tüketim diye bir akım var. Çok bireysel bir akım. Sonuçta diyor ki; ben seçimlerimi doğaya ve insana zarar vermeyen ürünlerden alırsam kendi vicdanımı temizlemiş olurum. Bu iyi bir şey. Ama başlı başına yeterli değil. Önemli olan bizim örgütlenmemiz, dayanışmamız. Bir sistem değişikliğine gitmemiz gerekiyor. Bu da sadece ekolojik ve sosyal açıdan adil bir ürün almakla olacak bir şey değil. Ekolojik ve sosyal açıdan adil ürünleri alırken bu ürünleri aldığımız üreticilerin de bir makro ölçekte döngüsel ekonomide bir araya geldiğine emin olmamız lazım. İşte o zaman bunu değiştirip dönüştürme şansına sahibiz. Mesela en basit örneği ile siz bugün good4trust.org’dan çamaşırlarınızı yıkamak için bir kül suyu aldığınızda o kül suyuyla beraber bir atığı değerlendirmekle kalmıyorsunuz aynı zamanda bu atığın yanında bir değer de üretmiş oluyorsunuz. Doğaya da zarar vermemiş oluyorsunuz. Benzer bir şekilde siz bu parayı kül suyu üreticisine yatırdığınız takdirde bu kül suyu üreticisi de kendi ihtiyaçlarını good4trust.org’dan karşıladığı için o da bu paranın bu sistemde dönmesini sağlıyor. Yani siz sadece kendi ihtiyaçlarınızı karşılamıyorsunuz aynı zamanda bir sistemi destekliyorsunuz. Adil bir sistemin, adil bir ekonominin ortaya çıkmasına katkıda bulunuyorsunuz.