Ulusal ve uluslararası kadın örgütlerinden GREVIO’ya mektup

Kadına ve Aile İçi Şiddete Karşı Hareket Eden Uzmanlar Grubu Avrupa Konseyi’ne, 21 – 23 Eylül 2015 tarihlerinde gerçekleşen ilk toplantısı öncesinde uluslararası kuruluşlarla birlikte Türkiye’de onlarca kadın örgütünün oluşturduğu İstanbul Sözleşmesi İzleme Grubu’nun da imza verdiği bir mektup iletildi. Mektupta, Feride Acar (Başkan), Biljana Brankovic, Françoise Brié, Helena Maria Carvallho Martins Leitão, Gemma Gallego, […]

Kadına ve Aile İçi Şiddete Karşı Hareket Eden Uzmanlar Grubu Avrupa Konseyi’ne, 21 – 23 Eylül 2015 tarihlerinde gerçekleşen ilk toplantısı öncesinde uluslararası kuruluşlarla birlikte Türkiye’de onlarca kadın örgütünün oluşturduğu İstanbul Sözleşmesi İzleme Grubu’nun da imza verdiği bir mektup iletildi. Mektupta, Feride Acar (Başkan), Biljana Brankovic, Françoise Brié, Helena Maria Carvallho Martins Leitão, Gemma Gallego, Simona Lanzoni, Rosa Logar, Iris Luarasi, Marceline Naudi ve  Vesna Ratkovic, GREVIO üyesi olarak seçilmiş olmaktan dolayı tebrik edildi ve usule ilişkin, özellikle STK’ların sürece daha çok katılmasını içeren taleplerde bulunuldu.

Mektupta şöyle denildi:

“Bildiğiniz üzere ortak imzacılar olan ve Avrupa’da kadınlara ve kız çocuklarına karşı cinsel şiddeti bitirmek üzerine çalışan sivil toplum kuruluşları koalisyonu Kadına ve Aile İçi Şiddeti Önleme ve Savaşma Sözleşmesi Avrupa Konseyi’nin oluşturulmasında ve yaygınlaştırılmasında aktif olarak görev almaktadır. Avrupa’da her gün cinsel şiddete maruz kalan ve yaşamları etkilenen milyonlarca kadının insan haklarının suiistimal edilmesine karşı mücadele etmesi açısından İstanbul Sözleşmesi’ni çok güçlü bir araç olarak görüyoruz. Bu etkili uygulamanın Taraf Devletler tarafından benimsenmesi, hayat kurtarıcı olacak ve insanların acılarını azaltmaya yönelik katkı sağlayacaktır.

Tarafların anlaşma gereği yerine getirmesi gereken yükümlülüklere uygunluklarını takip çerçevesinde, İstanbul Sözleşmesi’nin tutarlı ve etkili bir şekilde gerçekleşmesi konusunda GREVIO önemli bir rol oynayacaktır. Anladığımız kadarıyla yaklaşan ilk toplantısında, GREVIO usul kurallarını benimseyecek ve tarafların sözleşmeye uyumluluklarını değerlendirmek üzere kendi metodunu belirleyecektir. Bu sebeple bahsi geçen prosedürlerin oluşturulması evresinde katkı sağlamak, böylelikle GREVIO’ya bu önemli misyonu yürütme konusunda yardım etmek üzere hazır olduğumuzu saygıyla belirtiriz. Bu amaçla aşağıdaki bazı noktalara dikkatinizi çekmek isteriz:

STK katkısı aramada GREVIO proaktifliği

İstanbul Sözleşmesi’nin 68. Maddesi’nde belirtildiği gibi GREVIO kâr amacı gütmeyen kuruluşlardan ve sivil toplum kuruluşlarından Sözleşme’nin uygulanmasıyla ilgili bilgi temin edebileceği gerçeğini memnuniyetle karşılıyoruz. Tarafların kadına karşı cinsel şiddet alanındaki mevzuatlarını, politikalarını ve uygulamalarına haiz gerçekçi bilgiler veren hatırı sayılır sayıda STK mevcuttur; bahsi geçen bu STK’lar bu deneyimlerini GREVIO’nun servisine sunmak için istekli olacaklardır. Bununla birlikte, STK’ların kaynak ve kapasitelerindeki farklılıklardan dolayı bazı kuruluşlar kendi inisiyatifleriyle bu bilgileri paylaşabilecek pozisyonda olmayabilirler. Her ne kadar GREVIO’nun çalışmasına esas olabilecek bilgilere sahip olsalar da köklü STK’lar Avrupa Konseyi çalışmalarını düzenli olarak takip edebilecek kapasitede olmayabilirler. Bu sebeple ve sivil toplumun GREVIO çalışmalarına katkı sağlamada kendi proaftifliklerine ek olarak, ülke raporları hazırlanırken veya diğer gerekli görülen zamanlarda GREVIO’nun aktif olarak STK’lardan geri bildirim almasını öneririz. Hedeflenen bu yaklaşım ve şeffaf ve yerinde bir müzakere oluşturulması, GREVIO ve sivil toplum arasında maksimum etkiye sahip bir işbirliğini garanti eder.

Değerlendirme prosedürü usulleri: Değerlendirme araçları

Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin temel bilgilerin bulunduğu bir ilk anketin GREVIO tarafından hazırlanmasını ve sirküle edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Bu metodun etkililiğini azami seviyeye çıkarmak için aşağıdakileri öneririz:

• Hazırlanacak olan anketin değerlendirme prosedürünün ilk aşamalarında halka açık olarak yayınlanması önemlidir. Bu sebeple, anketin online olarak zamanında yayımlanması prosedür kurallarına göre öngörülmelidir;
• Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Birleşmiş Milletler (CEDAW) Komitesi gibi ilgili takip etme mekanizmalarından ilham alınabilir. Tamamlanan anketlerin GREVIO’ya iletilmesi için STK’ları teşvik, usul kurallarında açıkça belirtilmelidir. STK’lar tarafından belirlenen formatta sağlanan katkılar “gölge rapor” olarak GREVIO tarafından tarafların yaptığı teklifleri değerlendirmek üzere kullanılacaktır;
• Tarafların teklifleri de dahil olmak üzere ankete verilen tüm yanıtlar son aşamada halka açık olacaktır ve her halükarda, GREVIO’nun incelemesinden geçmeden önce kamuoyuna açık olacaktır;
• Anketle bilgi toplamaya ek olarak, Taraf Devletler’deki durumu birinci ağızdan öğrenebilmek adına GREVIO üyelerinin değerlendirmede olan ülkelere periyodik olarak veya amaca özel olan resmi ziyaretler yapması son derece önemlidir.  Bu ziyaretler sırasında, GREVIO’nun taraflar tarafından İstanbul Sözleşmesi’nin uygulanmasındaki eksikliklerin altının çizilebileceği en iyi yerler olan STK’lar ile proaktif olarak buluşmalar düzenlemeleri elzemdir.

Değerlendirme prosedürü usulleri: GREVIO önerileri/Takip (izleme) prosedürü

Sivil toplum sadece her değerlendirme evresinin hazırlık aşamalarında veya ziyaretlerde değil, sonuçları takip etme evrelerinde de GREVIO’nun çalışmalarını destekleyici bir pozisyondadır. Bu sebeple aşağıdaki usul kurallarının belirlenmesini öneririz:

• Her değerlendirme evresinde GREVIO tarafından varılan sonuçlar Sözleşme’nin uygulamasındaki eksiklikleri açıkça belirtmelidir ve ilgili her bir taraf için spesifik önerilerde bulunmalıdır;
• GREVIO tarafından yapılan öneriler aksiyon için belirli bir zaman çerçevesi belirler. Açık, kapsamlı ve zaman kısıtlamalı öneriler Sözleşmenin daha iyi uygulanmasını sağlamak amacıyla,  STK’ların hükümetlerle birlikte etkili bir izleme ve takip yapmasını sağlar;
• GREVIO üyeleri özellikle GREVIO önerileriyle uyumlu olarak, ilgili makamlar tarafından alınan fiili önlemler konusunda sivil toplumdan bilgi almaya çalışmalıdır;
• Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI) ve uygulamaları ilham alınarak; GREVIO ülke raporları değerlendirmede olan ülkede yuvarlak masada sunulmalı, GREVIO’nun önerilerini tartışmak ve eksiksiz bir izleme sağlamak için hem devlet hem de sivil toplum aktörleri bu toplantıda buluşturulmalıdır.

Bir bütün olarak bölge genelindeki trendleri ve iyi örnekleri belirleme

Ülke özelinde yapılan takibe ek olarak, ECRI uygulamasının ardından, GREVIO aynı zamanda genel politika önerileri veya genel tematik yorumları üzerinde çalışmayı da düşünebilir. Genel politika önerileri sivil toplum dahil olmak üzere ilgili aktörlerle geniş katılımlı bir istişare temelinde elde edilmelidir. GREVIO böylece, özellikle toplumsal cinsiyet eşitliği uzmanları da dahil olmak üzere sivil toplum uzmanlarının katılımıyla seminer organizasyonları sayesinde söz konusu alanlarda yetkin uzmanlardan tavsiyeler edinebilir.

İstanbul Sözleşmesi’nin uyumluluğunu incelerken uygulanacak yaklaşım

Son olarak, tarafların sözleşme gereği yükümlülüklere uyumluluklarını incelerken insan hakları temelli ve cinsiyete duyarlı bir yaklaşımın uygulanmasının fevkalade önemli olduğunu tekrar belirtmek isteriz. Dahası, kesişimli ayrımcılığın genellikle ağır şiddete yol açtığı ve kadınlar ve kız çocuklarının haklarına ulaşmak için karşılaştıkları zorlukları arttırdığı gerekçesiyle, GREVIO raporlarının; göçmen kadınlar, mülteci veya sığınmacı kadınlar, belgesiz kadınlar, lezbiyenler, biseksüel kadınlar, transseksüel bireyler, kadın sünnetine maruz kalmış kişiler, engelli kadınlar gibi kesişimli ayrımcılığı tecrübe etmiş taraflar tarafından imzalanmış olması son derece önemlidir.

İstanbul Sözleşmesi’nin tam anlamıyla uygulanması yönünde çabalarınızı destekliyor olacağız ve sizinle sürekli iletişimde kalmayı diliyoruz.”