“Erişilemeyen Adalet: Türkiye’de Romanların Adalet Arayışı, Hukuki Engeller ve Sosyal Adaletsizliğin İnşası” başlıklı rapor yayınlandı

Roman Hafıza Çalışmaları Derneği (Romani Godi) tarafından hazırlanan "Erişilemeyen Adalet: Türkiye’de Romanların Adalet Arayışı, Hukuki Engeller ve Sosyal Adaletsizliğin İnşası" başlıklı rapor yayınlandı!

Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu’nun desteğiyle yürütülen “Romanların Adalete Erişiminin Sağlanmasında Avukatların ve Baroların Kapasitelerinin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında hazırlanan rapor, Türkiye’de Romanların adalete erişim süreçlerinde karşılaştıkları hukuki engeller ve toplumsal eşitsizlikleri derinlemesine ele almaya çalışıyor.

Raporun yazarları Zühal Gezicier, Sergen Gül, Av. Zozan Vargün ve Av. Göktan Yıldırım, Romanların maruz bırakıldığı hak ihlallerini çeşitli vakalar üzerinden inceleyerek, toplumsal ve hukuki adaletsizliklerin farklı boyutlarını gözler önüne seriyorlar. Bu çalışma, Romanlara yönelik ayrımcılığın tarihsel, mekansal ve hukuki arka planını analiz ediyor ve Romanların adalete erişimini zorlaştıran yapısal sorunların ortadan kaldırılmasına yönelik politika önerileri sunuyor.

Raporun Öne Çıkan Bulguları

Türkiye’de Romanların adalete erişimde karşılaştıkları zorluklar ve maruz kaldıkları hukuki engeller raporda beş ana başlık altında yakın tarihten vaka örnekleriyle ele alınıyor:

1. Linç Girişimleri: Roman topluluklarına yönelik toplu şiddet olayları ve dava süreçleri.
2. Kolluk Kuvvetlerinin Orantısız Güç Kullanımı: Kolluk güçlerinin Romanlara karşı aşırı güç kullanımı ve cezasızlık süreçleri.
3. Kapalı Kurumlarda Yaşanan Hak İhlalleri: Roman mahpusların hapishanelerde yaşadığı sistemik ayrımcılık ve hak ihlalleri.
4. Eğitim Hakkına Erişim: Roman çocukların eğitime katılmasının önündeki yapısal engeller ve Roman çocuklarına yönelik ayrımcılık.
5. Afetler Sonrası Hak İhlalleri: Deprem bölgesinde Roman topluluklarının karşılaştığı barınma ve diğer temel haklara erişimle ilgili sorunlar.

Bu başlıklar altında ele alınan vakalar, Romanların maruz kaldığı ayrımcılıklar, bu ayrımcılıkların sürmesine neden olan tarihsel dinamikler ve yasal düzlem çerçevesinde yorumlanarak hem bireysel hem de toplumsal boyuttaki adaletsizliklerin altı çiziliyor.

Raporda, Türkiye’de Romanların adalet arayışında karşılaştıkları engellerin tespit edilmesi için avukatlarla yapılan bir anket çalışmasının sonuçlarına da yer veriliyor. Anket sonuçları, Romanların hukuki danışmanlık ve bilgilendirme hizmetlerinden yeterince yararlanamadığını ve ekonomik imkansızlıkların önemli bir engel yarattığını ortaya koyuyor.

Çözüm Önerileri

Rapor, Romanların adalete erişimini ve toplumsal eşitliği sağlamak için kapsamlı öneriler sunuyor. Başlıca çözüm önerileri şunlar:

– Mevzuatın Geliştirilmesi: Türkiye’de ayrımcılığı ve Roman karşıtlığını önlemek için kapsamlı bir yasal düzenleme yapılması gerektiği vurgulanıyor. Bu bağlamda, İspanya’daki ayrımcılık karşıtı mevzuat örnek olarak gösteriliyor.

– Ulusal İnsan Hakları Kurumlarının Güçlendirilmesi: Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (KDK) ayrımcılığı tespit etme ve çözüm önerme kapasitelerinin artırılması; Paris Prensipleri’nin referans alınarak insan hakları perspektifi ile kurumların yapısının yenilenmesi öneriliyor.

-Ekonomik Engeller: Romanların hukuki süreçlerde karşılaştıkları en büyük zorluklardan biri olarak ekonomik yetersizliklerin öne çıktığı; adli yardım sistemindeki aksaklıklar, avukat ücretlerinin yüksekliği ve dava masraflarının Romanların adalete erişimini önemli ölçüde kısıtladığı belirtiliyor.

– Sivil Toplum ve Kamu Kurumlarının İşbirliği: Sivil toplum örgütlerinin hukukun üstünlüğünün tesisindeki rolünün artırılması ve kamu kurumlarının ayrımcılık karşıtı politikalarla bu süreci desteklemesi gerektiği ifade ediliyor.

– Eğitimde Ayrımcılığın Önlenmesi: Roman çocuklarına yönelik eğitimdeki eşitsizliklerin giderilmesi ve okullarda ayrımcılığı önlemek için kapsamlı programların hayata geçirilmesi çağrısı yapılıyor.

– Hukuki Danışmanlık ve Bilgilendirme Hizmetlerinin Yaygınlaştırılması: Avukatlarla yapılan ankete katılan her 10 avukattan 9’u, Romanların adalete erişimini iyileştirmenin en etkili yollarından birinin hukuki danışmanlık hizmetlerinin artırılması olduğunu vurguluyor. Romanların haklarını savunabilmesi için daha fazla hukuki eğitim ve bilgilendirme hizmetine ihtiyaç duyulduğu ifade ediliyor.

– Adli Yardım Hizmetlerinin Güçlendirilmesi: Adli yardım bütçesinin artırılması ve dezavantajlı grupların bu yardımlardan daha fazla faydalanabilmesi için sistemin geliştirilmesi öneriliyor.

– Ayrımcılık Karşıtı Eğitimlerin Yaygınlaştırılması: Hakim, savcı ve avukatlar başta olmak üzere tüm adalet çalışanlarına ayrımcılık karşıtı eğitimler verilmesi gerektiği vurgulanıyor. Eğitim ve bilgi eksikliğinin, Romanların adalete erişimini zorlaştıran en büyük engellerden biri olduğu vurgulanıyor.

Rapor, Roman topluluklarının maruz kaldığı yapısal eşitsizliklerin sona erdirilmesi, toplumsal barışın inşası ve sürdürülebilir bir adalet sisteminin tesis edilmesi için devlet kurumlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve uluslararası mekanizmaların eşgüdüm içerisinde harekete geçmesi gerektiğini vurguluyor.

Romani Godi, bu süreçte özellikle hukuki reformların hayata geçirilmesi, ayrımcılıkla etkin mücadele edilmesi ve Romanların sosyo-ekonomik haklara tam erişiminin sağlanması adına somut adımların atılmasını talep ediyor. Dernek, Romanların eşit haklara erişimini savunmaya kararlı olduğunu ve bu alandaki izleme, araştırma ve savunuculuk çalışmalarını, yerel ve uluslararası kurumlarla işbirliği içinde sürdüreceğini belirtiyor. Romani Godi ayrıca sivil toplum kuruluşlarını, baroları ve hukuki destek sağlayıcılarını Roman haklarının korunması için daha güçlü adımlar atmaya davet ediyor.

Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.

Romani Godi – Roman Hafıza Çalışmaları Derneği 

E-posta: info@romanigodi.org