Ayrımcılığı Belgeleyen ve Eşitliği Hedefleyen Merkez: Eşitlik İzleme Merkezi

Türkiye’de ayrımcılığa uğrayanları, bu alanda mücadele edenleri destekleyen ve eşitlik politikalarının geliştirilmesi için çalışan bir Merkez var: Eşitlik İzleme Merkezi (EİM). Sporda yaşanan ırkçılıktan, seçimlerde oy kullanamayan evsizlere kadar çok çeşitli konularda ayrımcılıkları gündeme getiriyor ve “devlete neyi yapmadığını hatırlatıyor.” Ayrımcılığa Karşı Ağ kuran EİM, hem online hem telefon ile hukuki başvuru alıyor. “Bildirilmeyen Ayrımcılık Görünmez Kalır” sloganıyla EİM, başvurularınızı bekliyor.

Eşitlik İzleme Merkezi, Türkiye’de ayrımcılığa uğrayan kişi ve grupların adalete erişiminin güçlendirilmesi için ulusal ve uluslararası alanda faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri, insan hakları savunucuları, meslek örgütleri, akademik kurumlar ve araştırmacıların bir arada çalışmasına fırsat oluşturmak üzere 2022 yılında kuruldu.

Eşitlik İzleme Merkezi, Eşit Haklar İçin İzleme Derneği (ESHİD) ile Hollanda Helsinki Komitesi (NHC) tarafından yürütülen ve Avrupa Birliği tarafından desteklenen “Ayrımcılığa Karşı Birlikte: Ayrımcılık Mağdurlarının Adalete Erişiminin İyileştirilmesi İçin Sivil Toplum Koalisyonu İnşa Edilmesi” projesi kapsamında faaliyet gösteriyor.

EİM Neler Yapıyor?

 

• Ayrımcılığa uğrayan kişi ve grupları desteklemek amacıyla bu alanda çalışan STK ve diğerleriyle birlikte izleme ve savunuculuk faaliyetleri yürütüyor,
• Türkiye Eşitlik ve İnsan Hakları Kurumu ( TİHEK ), Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) gibi ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik politikalarının desteklenmesi konusunda çalışan kurumların faaliyetlerini izliyor, raporluyor. Bu karumların daha etkili faaliyet göstermesi için görüş ve tavsiyelerde bulunuyor,
• Ayrımcılık alanında çalışan STK’lara ve akademisyenlere hibe desteği ve araştırma bursu sağlıyor,
• Ayrımcılık karşıtı faaliyet gösteren STK, barolar, akademisyelerden oluşan “Ayrımcılığa Karşı Ağ” faaliyetlerini destekliyor,
• Ayrımcılığa karşı olan kişi ve gruplardan başvuru alıyor ve bu başvurularla ilgili tavsiyelerde bulunup, gerektiğinde ilgili kurumlara yönlendirebiliyor.

 

Ayrımcılık Algı Araştırması

 Eşitlik İzleme Merkezi’nden Seda Alp, EİM’in yürüttüğü faaliyetlerin detayları konusunda şunları söylüyor :

“EİM kurulduğu günden bugün dek her yıl ayrımcılık algısı araştırması yapıyoruz. Yüz yüze ve online toplantılar gerçekleştiriyoruz. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun (TİHEK) kararlarının analizini yapıyoruz. 2023 yılında deprem bölgesinde iki saha çalışması yaptık ve iki raporumuz yayınlandı.

EİM olarak paydaşlarımız ile birlikte Türkiye’de ayrımcılığın izlenmesi için farklı araçlarla veri topluyoruz, izleme ve raporlama yapıyoruz. İzleme çalışmalarımızın bulguları raporlar, bilgi notları, web sitesi ve sosyal medya platformlarında paylaşıyoruz.

Türkiye’de ayrımcılığa karşı bir mekanizma görevi üstlenen Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nu (TİHEK) yakından takip ediyoruz. TİHEK kararını ve faaliyetlerini izliyor ve daha etkili olabilmesi için savunuculuk faaliyetleri yürütüyoruz.”

Ayrımcılığı Yerelde İzlemek ve Belgelemek!

Alp, EİM’in yerel düzeyde de faaliyet yürüttüğünü 2023 depremleri örneği üzerinden anlatıyor:

“Ayrımcılığın yerel düzeyde izlenmesi çalışmalarımızı 2023 yılında yaşadığımız deprem felaketiyle birlikte afet bölgesine yoğunlaştırdık. Afet ve etkileri sürecinde temel insan haklarına yansımasını düzenli gözlem, veri toplama ve raporlama çalışmalarıyla takip ettik. Bu süreçte iki (2) saha ziyareti gerçekleştirdik.

Sivil toplum örgütünden gelen temsilciler ve bağımsız uzmanlarından oluşan sivil toplum heyeti ile Adana, Adıyaman, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa illerine 11-14 Şubat 2023 tarihlerinde bir gözlem ziyareti gerçekleştirdik ve saha gözlemlerimizi raporladık.”

EİM’in diğer izleme faaliyeti Romani Godi ve Sivil Düşler Derneği ile birlikte Adana, Adıyaman, Gaziantep, Malatya, Şanlıurfa ve Hatay illerinde 2023 yılının Nisan ayında yapılan görüşmelerdi: Roman, Dom ve Abdal halkının yaşadığı alanlara saha ziyaretiyle ekonomik ve sosyal haklar başta olmak üzere  ayrımcılığa dair veri toplandı ve raporlandı.

 

Nefret Söylemine Karşı Kampanya!

 EİM’den Seda Alp ayrıca Merkez olarak seçim süreçlerinde yükselen nefret söylemine karşı da bir kampanya çalışması gerçekleştirdiklerini aktarıyor:

“Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ve Türkiye Eşitlik ve İnsan Hakları Kurumu’na (TİHEK) bu konuda etkili çözüm üretmesi için 10 maddeden oluşan taleplerimizi içeren resmi başvuru yaptık. 18 Sivil Toplum Örgütü bu başvuruda imzacı oldu. Yine aynı konuda o dönemde YSK, TİHEK, siyasi partiler, politikacılar ve seçmenler olarak seçim dönemlerinde nefret söylemini durdurmak için neler yapabileceğimize yönelik 10 maddeden oluşan bir manifesto da yayınladık.”

Türkiye Eşitlik ve İnsan Hakları Kurumu’na (TİHEK) yaptıkları stratejik başvurularla “sporda yaşanan ırkçılıktan, seçimlerde oy kullanamayan evsizlere dair birçok konuyu” gündeme getirerek, haklara erişimde yaşanan ayrımcılığa dikkat çekmek istediklerini kaydediyor.

Ayrımcılığa Karşı Ağ

EİM’in Türkiye’de kurduğu Ayrımcılığa Karşı Ağ bünyesinde 35 STK, 6  Baro ve 2 Üniversite bulunuyor. Bu örgütlerle her ay online buluşmalar yapılıyor ve birlikte ortaklıklar kurmak hedefleniyor.

EİM’e Başvuru: Online Ya da Telefonla

EİM ayrıca hem online hem de telefon ile hukuki başvuru alıyor. “Bildirilmeyen Ayrımcılık Görünmez Kalır” sloganıyla ayrımcılığın bildirmesini teşvik ediyor.

Ayrımcılığa uğrayan veya tanık olan herkes Eşitlik İzleme Merkezi ’ne başvuru yapabilir.

EİM Türkçe, İngilizce, Arapça ve Kürtçe dillerindeki videoları, sosyal medya araçlarını kullanarak yaygınlaştırıyor; ayrımcılığa uğrayanlara veya tanık olanlara ulaşıyor.

Ayrımcılık Başvuruları, EİM’in web sitesinde yer alan çok dilli (Türkçe,İngilizce,Kürtçe ve Arapça) başvuru formu üzerinden, merkezin mail adresi aracılığıyla veya telefon hattı üzerinden iletilebilir.

Ayrıca başvuruculara anonim kalma seçeneği de sunuluyor.  Anonim olarak gerçekleştirilen başvurularda başvurucuların kimlikleri açıklanmıyor. Başvurular, ayrımcılık temellerini ortaya çıkarabilmek amacıyla veri olarak değerlendiriyor.

Türkiye’de yaşanan güncel olayları, yargı organlarının verdiği kararları, #AyrımcılığaKarşıBirlikte ağ üyelerinin çalışma alanlarını ve dönüşümlerini içeren yazılar Ayrımcılığa Karşı Blog sayfasında yer alıyor.

 

Ayrımcılığa Karşı Hibe Programı

 

EİM geçtiğimiz yıl ayrımcılık alanında çalışan sivil toplum örgütlerine ve akademisyenlere hibe desteği ve araştırma bursu sağladı.

EİM 2023 yılından bu yana hak temelli çalışmalar yürüten sivil toplum örgütlerinin ayrımcılık vakalarında başvuruları ele alıyor, stratejik dava açma, Ulusal İnsan Hakları Kurumları ile ilişki kurma kapasitelerini güçlendirmek, ayrımcılık karşıtı çalışmalar için ağ oluşturmak ve iş birlikleri oluşturmayı desteklemek amacıyla yönelik Ayrımcılığa Karşı Hibe Programı’nı yürütüyor.

Program, ayrımcılıkla mücadele etmek ve daha etkili, bağımsız ulusal insan hakları mekanizmalarını desteklekliyor. Bu kapsamda STK’lar ile barolar-avukatlar arasında iş birliğini teşvik için 6 projeyi 2023-2024 yılları arasında 12 ay süreyle finanse ettİ.

EİM, akademik araştırmalar için de hibe ile akademisyenleri destekliyor, bu sayede Türkiye’de eşitlik ve ayrımcılık çalışmalarındaki boşluğu doldurmaları konusunda destekleniyor.

‘Devlete Neyi Yapmadığını Hatırlatmak!’

Desteklenen STK’lar arasında yer alan Denizli Otizm Derneği’nden Av. Meryem Bilge İnce EİM tarafından sağlanan desteğin etkisini şu sözlerle özetliyor: “Ayrımcılığa Karşı Birlikte  Güçleniyoruz projesinde hedefimiz, Türkiye genelindeki ulaşabildiğimiz bir çok Otizm Derneği’ne ulaşarak ‘hak savunuculuğu ve ayrımcılığı izleme üzerine neler yapabiliriz?  ortaya koymak.

Özellikle okullarda uğranılan ayrımcılığa karşı birçok başvuru aldık. Ancak bu konuda aileler tabii ki yeterince cesaret gösterip bu başvuruları tek başlarına yapamıyorlar. Ve bu konularda asıl önemli olan derneklerin onları itici güç olmasını, destekleyici olmasını önemsiyoruz… En önemlisi de devlete neyi yapmadığını hatırlatmak, yani bu sebeple ayrımcılığa bildirmek çok çok önemli.”