SÖZ Platformu, Türkiye’de Sanatsal İfade Özgürlüğüne Dair Rapor Yayınladı

Sanat Özgürlüğünü İzleme Platformu (SÖZ) Türkiye'nin 2023 yılının ilk altı ayında sanatsal ifade özgürlüğü açısından değerlendirmesini yaptığı raporunu yayınladı.

Özgürlük için Friedrich Naumann Vakfı’nın Doğu ve Güneydoğu Avrupa Bölge Ofisi (Sofya) tarafından desteklenen Sanat Özgürlüğünü İzleme (SÖZ) Platformu, Ocak 2023’ten itibaren Türkiye’de sanatsal ifade özgürlüğüne dair her türlü ihlal, kısıtlama, baskı, yasak ve bunların yanında olumlu gelişmeleri takip ediyor. 

Platform, yayınladığı altı aylık sanatsal ifade özgürlüğü raporunda 129 haber, 14 rapor, 8 röportaj yayınlayarak Türkiye’deki sanatsal ifade özgürlüğünü kayıt altına aldı ve altı aylık verileri şu başlıklar altında değerlendirdi:

• Sansür/Otosansür ve Cezalar
• Hedef Göstermeler/Hakaret ve Tehditler/Saldırılar
• Etkinlik İptalleri ve Yasakları
• Kitap Yasakları
• Ekonomik Baskılar
• Davalar, Hukuksal Engeller
• Telif Hakkı İhlalleri/Kazanımları
• Mekânsal Kısıtlamalar
• Sınır Dışı Kararları, Yurt Dışı Yasakları, Vize Engelleri

SÖZ Platformu, 2023’ün ilk altı ayında, sanata ve sanatçılara yönelik baskı, kısıtlama, hedef gösterme ve yasakların giderek arttığını; özellikle muhalif sanatçıların çeşitli şekillerde baskıyla karşı karşıya olduğunu belirtiyor.

Rapora göre, direkt sansür her ne kadar çok fazla uygulanmasa da hedef göstermeler, davalar, saldırılar ve cezalarla sanatçıların ve sanat yapımcılarının yıldırılmaya çalışıldığını; bu nedenle de otosansürün yaygınlaştığını söylemek mümkün. Özellikle hukukun, sanatçıları baskılamak için bir araç olarak kullanılması, 2023’ün ilk altı ayında en çok karşılaşılan sanatsal ifade özgürlüğü ihlali olmuş görünüyor. Bunun dışında kitaplara yönelik yasaklama/toplatma kararlarının önceki yıllara göre arttığını ve Muzır Kurulu’nun yetişkin kitapları için de karar almaya başladığını belirtmek gerekiyor. 

Kazanımlar

Sanatçıların mücadelesiyle belli kazanımların da elde edildiğini hatırlatan platform, 2023’ün ilk altı ayında telif hakları konusunda olumlu gelişmeler yaşandığını, turizm sezonunun açılmasıyla birlikte müzikte saat sınırının kalkmasını da pozitif bir adım olarak değerlendirdi.

Sanatçıların meslek birlikleri gibi örgütlü hareket edebilecekleri alanlarda kendi alanlarında haklarını ve taleplerini dile getirmelerinin belli olumlu sonuçlar doğurduğunu da belirten platform, 2023’ün ikinci altı ayında da gün gün sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerini takip edecek, konuyla ilgili paydaşlardan görüşler alacak ve Türkiye’de sanatsal ifade özgürlüğünün gelişebilmesi için çabalayacaklarını belirtti.

Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.