Sivil Toplum Örgütleri ‘Savaşa Hayır’ Diyor!

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin ifadeleriyle ‘2. Dünya Savaşı sonrası bir daha asla’ denilen 'saldırı fiili', 23 Şubat 2022 gecesi ‘İkinci Dünya Savaşı’ndan 75 yıl sonra’ yinelendi. Rusya’da ve küresel düzeyde savaş karşıtı protestolar sürerken, Türkiye’de sivil toplum aktörleri de ‘savaşa hayır’ mesajlarını kamuoyu ile paylaşıyor: 'Savaş; ölümdür, göçtür, açlıktır, işkence ve zulümdür. Temel hak ve özgürlüklerin rafa kaldırılması, kentlerin, kültürlerin ve ekolojinin tahribatıdır.'

Rusya’nın dün Ukrayna’ya başlattığı harekât ve sivil kayıplar gündemin ana maddesini oluşturuyor. Uluslararası ilişkiler ve uluslararası hukuk uzmanları meseleyi çeşitli açılardan ele alıyor ve Türkiye’nin pozisyonunu değerlendiriyor.

‘Rusya’nın Başlattığı Harekat Saldırı Fiili: Ukrayna Meşru Müdafaa Konumunda’

Sivil toplum aktörlerinin Rusya’nın tutumuna dair karşı aldığı ‘savaşa hayır’ açıklamalarından önce, uluslararası hukuk açısından mevcut durum şu şekilde özetlenebilir:

Uluslararası hukuk uzmanı Prof. Dr. Turgut Tarhanlı, Rusya’nın Ukrayna’daki pozisyonunu, “saldırı” & “işgal” eylemlerinin hukuki farkını ayırt ederek değerlendirmenin önemine işaret ediyor. Tarhan’a göre, “Rusya’nın başlattığı harekât, bir “saldırı fiili”dir (act of aggression).”

ABD’nin “askeri kuvvet gündemimizde değil” yolundaki mesajlarını hatırlatan Tarhanlı, BM Şartı, VII. Bölüm’ün yetki çerçevesinde ve Rusya’nın tartışmasız, bir “saldırı fiili” karşısında, Güvenlik Konseyi’nin BM Şartı, Madde 39 bağlamında bu durumu tespit etmekle yükümlü olduğunun altını çiziyor.

“Uluslararası barış ve güvenliğin bir saldırı fiili nedeniyle ağır biçimde bozulduğu da aşikâr. Bu ‘saldırı fiili’ karşısında, Ukrayna’nın hukuken ‘meşru müdafaa’ konumunda bulunduğu tartışmasız (BM Şartı, Md.51).”

‘Savaş, Temel Hak ve Özgürlüklerin Rafa kaldırılması, Kentlerin, Kültürlerin ve Ekolojinin Tahribatıdır!’

Savaş karşıtı açıklama yapan STK’lardan bazıları şunlar:

İnsan Hakları Vakfı ve İnsan Hakları Derneği Ortak Açıklaması: “Rusya, Ukrayna işgaline derhal son vermelidir! Savaş, ekranlarda gösterilen haritalardan ve patlama görüntülerinden ibaret değildir. Savaş; ölümdür, göçtür, açlıktır, işkence ve zulümdür. Temel hak ve özgürlüklerin rafa kaldırılması, kentlerin, kültürlerin ve ekolojinin tahribatıdır. Çatışmalar devam ettiği sürece tarafların, sivillerin yaşam haklarına, barınma haklarına ve altyapı ve temel ihtiyaçlara erişim hakkına özel hassasiyet gösterilmelidir. Çatışma koşullarında yaşanan hak ihlallerinin izlenmesi için çaba gösteren insan hakları savunucuları ve yaşananları aktaran gazeteciler tüm taraflarca korunmalıdır. “

Uluslararası Af Örgütü, “Ukrayna’daki Siviller Korunmalı” başlığıyla yayınladığı videoda, Uluslararası Af Örgütü Kanıt Laboratuvarı’na dayandırdığı görüntülerle, “Ukrayna Vuhledar’da bir hastanenin önüne yapılan balistik füze saldırısında en az 2 sivilin hayatını kaybettiğini doğruladı. Sivillere ve sivil mülklere yönelik her türlü kasıtlı saldırı ile sivillerin ölümüne veya yaralanmasına sebep olan ayrım gözetmeyen saldırılar savaş suçudur. Ukrayna’daki siviller korunmalı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile insan hakları ve insan hayatına yönelik tehditler hızla artıyor. Bir kez daha tüm tarafları uluslararası insancıl hukuk ve insan hakları hukukuna sıkı sıkıya bağlı kalmaya çağırıyoruz.”

Hak İnisiyatifi Derneği: “Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik işgal harekâtı barış hakkının ihlali niteliğindedir. Saldırıda yaşanan sivil can kayıpları savaş suçları kapsamındadır ve soruşturulmalıdır. Uluslararası toplumu barışı koruma konusunda sorumluluk almaya çağırıyoruz.”

Her savaşın silah sanayicileri ve destekleyicilerinden oluşan bir avuç kazananı ve başta yoksullar, kadınlar ve çocuklar olmak üzere milyonlarca kaybedeni var.

Uluslararası Mülteci Hakları Derneği: “Savaş; mülteciliği doğuşundaki en büyük etmendir. Çocukları yetim bırakan, anneleri, babaları ağlatan savaşın durdurulmasını, yeni bir göçe hiç kimsenin zorunlu olmamasını temenni ediyoruz. İşgalci Rusya’nın karşısında, Kardeş Ukrayna halkının yanındayız.”

EŞİK (Eşitlik İçin Kadın Platformu): “Her savaşın silah sanayicileri ve destekleyicilerinden oluşan bir avuç kazananı ve başta yoksullar, kadınlar ve çocuklar olmak üzere milyonlarca kaybedeni var.”

Kaos- GL: “Ukrayna’da ve Rusya’da barış için mücadele eden LGBTİ+’ların ve LGBTİ+ örgütlerinin yanındayız.”

SPoD: “Hayatlarımız pahasına başlatılan savaşların açtığı yaraların tazeliğinde yeni bir savaşa itiraz ediyoruz. Savaşın yıkıcılığı karşısında, barışın onarıcı gücünü savunuyoruz. Ukrayna ve Rusya’da barış mücadelesini sürdüren LGBTİ+’ların, LGBTİ+ örgütlerinin, savaşın sebep olduğu yıkımdan etkilenen tüm canlıların ve dünyanın her neresinde olursa olsun “savaşa hayır” diyenlerin yanındayız.”

Ekoloji Birliği: “Bizler, yaşam savunucuları olarak, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline acilen son vermesini ve başlattığı savaşı durdurmasını istiyor, dünyadaki ve bölgemizdeki tüm savaşlara karşı çıkıyor, barışı savunuyoruz.”

Greenpeace Türkiye: “Greenpeace, Ukrayna’daki askeri çatışmadan derin endişe duyuyor. Kalbimiz, çapraz ateşe yakalanmış ya da evlerinden sürülmüş insanlarla. Bu çatışma, Ukraynalılar kadar Rusyalılar için de büyük bir trajedi. Bu şiddet döngüsünün devam etmesinden ve çok daha fazla insanın zarar görme ihtimalinden dolayı endişeliyiz.”

KAFFED: “Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik başlattığı işgale yönelik saldırıyı şiddetle kınıyoruz. Yüzlerce yıl önce meydana gelen işgal ve savaşların acısını halen yaşayan bir toplum olarak dünyadaki anlaşmazlıkların savaşla çözülemeyeceğine olan inancımızla, öncelikle Savaşa Hayır diyoruz.”

Change.org Türkiye: “Savaşla her şey kaybedilecek. Barışla her şey mümkün! Rusya, Ukrayna’ya askeri harekat başlattı. Tüm dünya için yıkıcı etkileri olacak savaşa karşı dünya liderlerini kararlı bir şekilde harekete geçmeye çağıran bir kampanya başlatıldı. Savaşa hayır!”

Kapak Görseli: Banksy