‘Örgütlenme Özgürlüğünün Sistematik Bir Biçimde İzlenmesi Gerekiyor’

'Barışçıl gösteriler ya da çalışma alanlarına dair etkinlikler yapmak isteyen birçok sivil toplum örgütünün faaliyetleri mahkeme kararı olmadan, sadece valilik ya da kaymakamlık kararlarıyla yasaklanıyor.' Son dönemde örgütlenme özgürlüğüne yönelik müdahalelerin konuşulduğu bir buçuk günlük bir diyalog toplantısı düzenleyen Eşit Haklar için İzleme Derneği proje ekibiyle konuştuk.

Eşit Haklar için İzleme Derneği (ESHİD), sivil toplum örgütleri, federasyon ya da konfederasyon temsilcileri, sendika, baro komisyon temsilcileri ve avukatlardan oluşan bir grup katılımcı ile son dönemde örgütlenme özgürlüğüne yönelik müdahalelerin konuşulduğu bir buçuk günlük bir diyalog toplantısı düzenledi. 

2015 yılından itibaren sistematik olarak barışçıl toplantı ve gösteri hakkını izleme çalışmaları yürüten ESHİD, barışçıl toplantı ve gösteri hakkına dair veri toplama, izleme, raporlama ve savunuculuk yapıyor. Kasım 2020’de  Kısa Dalga ile işbirliğinde “Yasaksız Meydan” podcast serisi başlattı. Bu podcast serisinde barışçıl toplantı ve gösteri hakkı engellenenlerin iletmek istedikleri mesajları, yaşadıkları süreçleri kamuoyu ile paylaşabilmeleri için erişilebilir bir platform sağlamayı amaçlıyor. Yasaksız Meydan podcast kayıtlarında bugüne kadar öğrencilerden kadınlara, çevre hareketinden işçi hareketine birçok grubun temsilcisini konuk aldı. 

ESHİD proje ekibi, kadın hakları, ekoloji hareketi, hukuk, emek hareketi, azınlık hakları, ayrımcılık, çocuk hakları, engelli hakları, göç gibi farklı çalışmaları temsil eden yaklaşık 30’a yakın katılımcıyla örgütlenme özgürlüğü konulu 1.5 günlük bir diyalog toplantısı düzenledi. Bu toplantıdaki amaçlarının alandaki gelişmeler ve yaşananlar konusunda bilgi almak, farklı örgütlenmeleri temsil edenlerin arasındaki diyalogu desteklemek ve genel çerçevede problem alanlarını belirleyebilmek olduğunu söyledi.

Genel olarak barışçıl toplantı ve gösteri hakkına dair yaşanan gerileme ve artan hak ihlallerinin aynı zamanda sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerini ve çalışmalarını da etkilemiş olduğunu ekleyen proje ekibi, barışçıl gösteriler ya da çalışma alanlarına dair etkinlikler yapmak isteyen birçok sivil toplum örgütünün faaliyetleri mahkeme kararı olmadan, sadece valilik ya da kaymakamlık kararlarıyla yasaklandığına değindi. Ekibe göre, artan yasaklamalar yıllar içinde daha da rutin bir uygulama haline geldi.

Aynı zamanda son dönemde örgütlenme özgürlüğüne yönelik müdahalelerin de arttığını söyleyen ekip, hem uygulamada hem mevzuatta hak kısıtlayıcı düzenlemelerin arttığını, bu durumun pratikte yaşanan ihlalleri de desteklemiş olduğunu söyledi. 

ETKİNİZ AB Programı ile iş birliği içinde düzenlenen diyalog toplantısına sivil toplum örgütleri, federasyon ya da konfederasyon temsilcileri, sendika, baro komisyon temsilcileri ve avukatların katılım gösterdiğini belirten proje ekibi, coğrafi olarak farklı bölgeleri temsil eden katılımcıların çalışma alanlarının çeşitliliğinin de önemli olduğunu söyledi. 1.5 gün süren diyalog toplantısında hemfikir olunan konulardan bir tanesi örgütlenme özgürlüğüne yönelik genel bir saldırı olduğu ve hakkın giderek daha da kısıtlandığıydı. Sıklıkla gündeme gelen denetimler konusunda da objektif ve şeffaf kriterlerin olmadığı, denetim mekanizmasının keyfi şekilde işletildiği ifade edildi.

Ayrıca katılımcılar, sivil toplum örgütlerinin bu konuda harekete geçmesi gerektiği ve iş birliğinin elzem olduğunun altını çizdi. Alanda örgütlenme özgürlüğünün sistematik bir biçimde izlenmesinin ehemmiyetine ve eksikliğine de vurgu yapıldı. 

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği Hakkında

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, 2010 yılında herkesin temel hak ve özgürlüklerden tam ve eşit şekilde yararlanması amacıyla İstanbul’da kuruldu. Bu kapsamda ESHİD ırk, etnik köken, din ve inanç, engellilik temelli ayrımcılık, dezavantajlı grupların adalete erişimi, barışçıl toplantı ve gösteri hakkı, seçme ve seçilme hakkı, hak savunucuları konularında izleme, savunuculuk ve destek odaklı faaliyetler yürütüyor. Ayrıca insan haklarının korunması ve geliştirilmesi ya da yapılan bireysel başvurular uyarınca ulusal ve uluslararası mekanizmalara başvurular ve raporlamalar yapmakta.