İklim Kaynaklı Ölümler Artıyor: Ölümlerin %99’u Sıcak Havadan Olacak!

Çevre, İklim ve Sağlık için İşbirliği Projesi (ÇİSİP) kapsamında hazırlanan ‘Türkiye’de Sıcak Hava Dalgaları raporu, bu yüzyılın sonunda iklim afetlerinin yol açacağı ölümlerin yüzde 99’unun sıcak havadan kaynaklanacağını öngörüyor. Çalışmada, karar alıcılara sıcak uyarı sistemleri kurulması, halkın bilgilendirilmesi ve Paris İklim Anlaşması’na uyulması çağrısı yapılıyor.

ÇİSİP projesinde bir araya gelen Sağlık ve Çevre Birliği HEAL, Halk Sağlığı ve Uzmanları Derneği (HASUDER) ve Kocaeli Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı ‘Türkiye’de Sıcak Hava Dalgaları’ çalışması yayınlandı.

Çalışmaya göre, küresel ısınmanın artmasıyla sıcak dalgası ve kuraklık gibi aşırı iklim olaylarının gerçekleşme sıklığı, süresi ve şiddetinin arttı. Sıcak dalgalarıyla birlikte, dünyayı ve Türkiye’yi bugün yaşananlardan çok daha ciddi boyutlarda su kıtlığı ve çevre kirliliği tehlikeleri bekliyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün tahminlerine göre, 1998-2017 yılları arasında 166 binden fazla insan sıcak hava dalgaları nedeniyle hayatını kaybetti. ‘Türkiye’de Sıcak Hava Dalgaları’ raporu, 2000 ila 2016 yılları arasında sıcak hava dalgalarına maruz kalan insan sayısının ise 125 milyon arttığı belirtiliyor.

Çalışmaya göre ayrıca, 1970’lerden beri sıcaklık her 10 yıl yaklaşık 0.2 ℃ arttı; Avrupa kıtası, küresel ortalamadan daha hızlı ısındı. Son 10 yılda Avrupa kara alanları üzerindeki ortalama yıllık sıcaklık ise sanayi öncesi döneme göre 1,7 ila 1,9 ℃ arttı.

Türkiye de Avrupa’ya benzer bir şekilde, sanayileşmenin yoğunlaşmaya başladığı tarihlerden bu yana ısınıyor ve 2020 yılı, son 40 yılın üçüncü en sıcak yılı olarak kayıtlara geçti. 2020 yılı için ölçülen 14,5 ℃ olan yıllık ortalama sıcaklık, 1981-2010 normalinin 1,4 ℃ üzerinde. Önümüzdeki 10 yılda özellikle büyük şehirlerde 3-4℃lik bir artış görülmesi bekleniyor.

Türkiye’de Büyük Şehirler Daha Hızla Isınıyor

ÇİSİP’in ‘Türkiye’de Sıcak Hava Dalgaları’ çalışmasında ‘kentsel ısı adası’ olarak tanımlanan ve şehirlerin sıcaklığının çevrelerindeki kırsal ve doğal alanlara kıyasla daha yüksek olması durumuna da dikkat çekiliyor. Türkiye’de kentsel ısı adaları sorununun büyük şehirlerde yaşandığı ve bu durumun özellikle İstanbul, Bursa, Trabzon gibi büyük şehirlerinde öne çıktığı kaydediliyor.

Sıcak Dalgaları Hava Kalitesini Bozuyor

Çalışmada, sıcak hava dalgalarının sağlığın yanı sıra hava kalitesini ve su kaynaklarını da olumsuz etkilediği belirtiliyor. Aşırı buharlaşma nedeniyle, su kaybı ve buna bağlı olarak su kıtlığının yaşanabileceği; su kaynağının buharlaşarak azalmasıyla sudaki kirletici oranının artmasının dünyayı bekleyen tehlikeler arasında sıralandığı kaydediliyor.

Karar Alıcılara Çağrı!

Tüm bu tespitlerden hareketle, Türkiye’de Sıcak Hava Dalgaları’ raporunda, yerel yönetimlere ve merkezi yönetime, sıcak hava dalgalarının etkisinin aza indirilmesi için çeşitli öneriler sıralanıyor:

• Kapsamlı ve erken uyarı sistemleri
• Kamuya açık tıbbi tavsiye ve uyarı
• Sıcak dalgasını temel alan sağlık eylem planı
• Konut, yeşil alan ve şehir planlamasında iyileştirmeler
• İç mekân ısı maruziyetinin şehir planlama ve mimarlık ölçeğinde ele alınması
• Hassas gruplar için sağlık planlaması
• Sağlık ve sosyal sistemlerin altyapısının iyileştirilmesi.