2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye Sondan 27’inci Sırada!

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün açıkladığı 2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre, Türkiye 180 ülke arasında baştan 153’üncü sondan ise 27’inci sırada yer alıyor. Pandemide durumun daha da kötüleştiğini gösteren endekse göre, 180 ülke arasında basın özgürlüğü durumu “iyi” olarak sınıflandırılan ülke sayısı ilk kez 12’ye geriledi.

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün (RSF) 2020 yılından bu yana hazırladığı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi, medyada çoğulculuk, medya ortamı ve bağımsızlığı, oto-sansür ve habere yönelik müdahaleler, yasal çerçeve, şeffaflık, altyapı ve ihlaller gibi pek çok parametre hesaba katılarak hazırlanıyor.

“Gazetecilik, Dezenformasyonun Aşısı”

180 ülkeyi kapsayan 2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi, “Gazetecilik, Dezenformasyonun Aşısı” başlıklı bir bildiriyle duyuruldu. Endeks, gazeteciliğin dünyanın yüzde 73’ünde yani 130 ülkesinde kısmi veya ağır kısıtlamalar altında yapıldığını gösteriyor. Dahası, basın özgürlüğü konusunda durumu iyi olan ülke sayısı en düşük seviyeye gerileyerek 12’ye düştü. Pandemi, baskıcı devletlerin habercilikte özgürlüğü kısıtlamasına bahane oldu ve gazeteciler mesleklerini icra etmekte zorlandı.

RSF Endeksine göre; 73 ülkede bağımsız gazetecilik tamamen ya da büyük oranda engellendi. 59 ülkede ise ciddi engellemeler ile karşı karşıya kaldı.

180 ülkenin yaklaşık dörtte üçünde basın özgürlüğü “kayda değer bir şekilde” kısıtlandı.

Endeksin ilk üç sıralarda Norveç, Finlandiya, İsveç, Danimarka ve Kosta Rika yer alırken, en sonlarda ise 177’nci sırayla Çin, Türkmenistan, Kozey Kore ve Eritre bulunuyor.

2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre küresel sistemin başat güçlerinden ABD 44. sırada Çin ise 177. sırada yer aldı.

Avrupa Birliği ülkeleri için “Değerlerini içeride savunmada zorlanıyor” ifadesi kullanılıyor. Buna göre, orta Avrupa ve Balkan ülkeleri açısından tablo farklılık gösteriyor. AB’de Gazetecilere yönelik şiddet olayları bir önceki yıla göre iki kattan fazla arttı ve keyfi gözaltılar konusunda dikkat çekici bir gerileme yaşandı. AB’de karnesi kötü olan üyeler, Polonya, Yunanistan, Malta, Macaristan ve Bulgaristan.

Almanya, pandemi sürecinde aşı karşıtı veya komplocu grupların gösterilerini takip eden gazetecilerin saldırıya uğraması nedeniyle endekste iki basamak geriledi ve 13. sıraya düştü. Fransa 34, İtalya 41, Polonya 64, Yunanistan ise 70.sırada yer aldı.

Endekste, “Avrupa, habercilere yönelik şiddette artış yaşanmasına karşın basın özgürlüğüyle en uyumlu kıta olarak kaldı. Öte yandan AB’nin koruma mekanizmaları, Macaristan’da medyaya el konulmasını ve bazı Orta Avrupa ülkelerinin özgürlük karşıtı müdahalelerini engellemede geciktiği” tespiti yapıldı.

Türkiye’de Gazetecilik

RSF Endeksi’nin ilk kez yayımlandığı 2002 yılında 99’uncu sırada yer alan Türkiye, AB üyelik müzakerelerinde sağladığı ilerleme ile ters orantılı olarak, Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 2002 yılından bu yana geriliyor.

Geçen yıl 154. olan Türkiye, Cumhurbaşkanlık seçimlerinden sonra vahim gelişmelere sahne olan Belarus’ın yerini alarak bir sıra yükseldi. Diğer bir deyişle, bu değişiklik Belarus’u 27 yıldır yöneten Cumhurbaşkanı Lukaşenko aleyhine geçen yıl yapılan gösterilerde 33 binden fazla kişinin gözaltına alınması sayesinde oldu. Türkiye, 2016’da 151, 2017’de 155, 2018 ve 2019’da 157, 2020’de de 154. sırada bulunuyordu.

Son 2 yılda Türkiye’nin 157’den 154’üncü sıraya yükselmesi, Türkiye’nin önünde yer alan ülkelerde basın özgürlüğü şartlarının daha da ağırlaşması ve Türkiye’de tutuklu gazetecilerin tahliye edilmesi ile adli kontrole ağırlık verilmesiyle izah ediliyor.

RSF Endeksi’nde Türkiye’de basın özgürlüğüne ilişkin sorun alanları, yargı bağımsızlığı, habercilere yönelik keyfi tutuklamalar, online haberciliğe yönelik ağır müdahaleler, eleştirel haberciliği hedef alan idari yaptırımlar ve gazetecilere karşı cezasız kalan şiddet olarak sıralanıyor.

2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nin detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.