“Hapishanelerde İnsan Onuruyla Bağdaşan ve Hakları Koruyan Önlemler Alınmalı”

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği, pandeminin birinci yılında, salgının hapishanelere ve mahpuslara etkisi üzerine 9 kurumla birlikte “Pandeminin Birinci Yılında Hapishaneler” adlı bir bilgi notu hazırladı. Metinde mevcut durum tespit edilerek hapishanelerde gerekli önlemlerin alınması ve bu önlemlerin, insanlık onuruyla bağdaşır ve hak ihlaline yol açmayacak şekilde uygulanması gerektiği hatırlatılıyor ve alınacak önlemlerde dikkate alınması istenilen hususlar sıralanıyor.

Pandeminin Birinci Yılında Hapishaneler başlıklı bilgi notunda öncelikle salgının hapishanelere yansımasına dair bilgi veriliyor. Türkiye’de 11 Mart’ta ilk vakanın açıklanmasından bu yana Ceza Tevkifevleri Genel Müdürlüğü tarafından Mart 2020, Kasım 2020 ve Şubat 2021 olmak üzere “Covid-19 Pandemi Sürecinde Ceza İnfaz Kurumları” başlıklı üç adet açıklama yayınlandı. Bu tarihten itibaren açık ve kapalı görüşler, özel izinler, kurumlardaki eş ve aile görüş odalarının kullanımı, diğer koğuşlarla birleşerek yapılan faaliyetler, başka kurumlara yapılacak nakiller durduruldu. Bunların yanı sıra avukat görüşleri kapalı olarak yapılmaya başlandı ve zorunlu sevkler dışındaki tüm sevkler de durduruldu.

Pandeminin bir yılı boyunca mahpuslar; atölye, sohbet, açık ve kapalı spora çıkarılma, kütüphaneyi ve sinema salonlarını kullanma dahil hiçbir sosyal faaliyetten yararlanamadı. Bu dönem zarfında mahpuslar koğuşlarının dışına çıkarılmadı.

Hapishanelerde 300 binlere varan kalabalıklaşma sorununun çözümü amacıyla 15/04/2020 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren düzenleme ile açık ceza infaz kurumunda bulunan mahpuslar iki aylık izne çıkarıldı, sonrasında bu izinler uzatıldı. 65 yaş üzeri mahpuslara Şubat ayından itibaren Covid-19 koruyucu tedbirleri kapsamında zatürre (pnömokok) aşısı yapılmaya başlandı.

Sürecin başından itibaren mahpusların sağlığa erişim hakları ve ağır, kronik hasta mahpusların tedavilerine nasıl devam edileceğine dair bir açıklama yapılmadığı belirtilen bilgi notunda, salgın boyunca resmi açıklamalara göre toplamda 698 mahpusa COVID-19 tanısı konduğu ve toplam 19 mahpusun virüs sebebiyle hayatını kaybettiği kaydedildi.

Bilgi notunun devamında hapishanelerde gerekli önlemlerin alınması ve bu önlemlerin, insanlık onuruyla bağdaşır ve hak ihlaline yol açmayacak şekilde uygulanması gerektiği hatırlatılarak, alınacak önlemlerde dikkat edilmesi gereken hususlar sıralanıyor:

• Temizlik kitlerinin mahpuslara ücretsiz sağlanmasının eşit ve sürdürülebilir kılınması için gerekli düzenlemeler ilgili mevzuata işlenmeli,
• Türkiye’deki tüm hapishanelerde ortak önleyici ve koruyucu uygulamaların yapılması ve bu uygulamaların denetime açılmalı,
• Henüz yargılaması süren ve cezası kesinleşmemiş temyiz-istinaf aşamasında olan mahpusların hemen tahliye edilmeli
• Ağır hasta, kronik rahatsızlığı bulunan ve tek başına yaşamını idame ettiremeyecek durumda olan mahpuslar için acil bir şekilde infaz ertelemesine gidilerek tahliye edilmeli,
• Mahpusların sağlık kurumlarına ve hastanelere ring araçlarıyla değil; daha hijyenik ve sağlığa uygun araçlarla taşınmalı,
• Karantina hücrelerinde kalan mahpuslar normal hücrelerde olduğu gibi havalandırmaya çıkabilmelidir.

Metni hazırlayan kurumlar: Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Merkezi, Hak İnisiyatifi Derneği, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, İstanbul Diş Hekimleri Odası, İstanbul Tabip Odası, Marmara Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği (MATUHAYDER), Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) İstanbul Şubeleri, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV)

“Pandeminin Birinci Yılında Hapishaneler” bilgi notuna buradan ulaşabilirsiniz.