Eleştirileri Görünür Kılmak

Sivil Sayfalar, sivil toplumdaki farklı görüşleri, farklı sesleri birbirine görünür kılma ana misyonu ile çalışırken; insan haklarını sorgulamaya açan kanaatlerin karşısında durma bilinci ve farkındalığını da oluşturmayı hedefliyor.

17 Şubat 2020 tarihinde Sivil Sayfalar’da yayınlanan İLKE Vakfı’nın hazırladığı “Türkiye’de Sivil Toplumun On Yılı” isimli raporu konu alan haber, sosyal medyada paylaşılmasının ardından okurlardan tepkiler aldı. Aslında gelen tepkiler doğrudan hazırlanan habere değil, habere konu olan rapora yönelikti. Raporun içinde; raporun yanı sıra farklı kişilerin imzasıyla yazılmış kısa değerlendirme yazıları yer alıyor.  Bu metinlerden birinde LGBTİ+ hakları savunuculuğuna dair de  görüşler yer almakta. Bu ifadeler, LGBTİ+’ların hak taleplerinin toplum tarafından benimsenmediği ve diğer hak kuruluşlarına yönelik tehdit oluşturduğu şeklinde. Yazarın kişisel kanaatlerine dayanmakla birlikte söz konusu ifadeler toplumun geniş bir kesimi tarafından paylaşılıyormuş gibi sunulmuştu. Bu sebeple de eşit haklara erişebilmek için mücadele eden belirli bir yurttaş grubuna yönelik net şekilde ayrımcılık içeriyordu.

Okur tepkileri üzerine danışma kurulu toplantımızda konuyu değerlendirdik. Sivil Sayfalar’ın yaklaşımını ve haberle ilgili bakışını bu vesileyle aktarmak istiyoruz. Öncelikle okurlarımıza teşekkür ediyoruz. Aracılık ettiğimiz rapordaki yazının bu zaafını konu etmeyi sorumluluğumuz olarak görüyoruz.

Söz konusu raporda sivil alanın daralması ve bunun yarattığı devasa sorunlar  konu ediliyor. Sivil Sayfalar haberi bu bölümleri referans alarak hazırlandı. Uzun içeriklere sahip raporları haberleştirmenin veya sade bir özet çıkarmanın zorluklarını zaman zaman sivil toplumun ve medyanın bir araya geldiği toplantılarda da konuşuyoruz. Her raporun tamamını okuyup haberleştirmek insan kaynağı ve zaman yönetimi açısından da önümüze engeller çıkarıyor. Çoğu gazetecinin de raporları haberleştirirken yönetici özeti veya basın bültenlerindeki özet verileri kullanmaları yaygın bir uygulama. Biz bunu yapmamaya çalışıyor, egemen görüşler yerine daha az duyulanı, daha az görüleni öne çıkarmaya çalışarak Sivil Sayfalar’ın kendi filtresini oluşturmaya özen gösteriyoruz.

Peki bir raporu haberleştirirken odaklanmadığımız, haber içeriğinde yer almayan  bölümlerde karşımıza çıkabilecek ayrımcılık içeren ifadeler yer alıyorsa ne yapacağız? Önümüzde uygulanabilecek fazla seçenek yok. Biri içeriği tamamen kaldırıp yok saymak; diğer seçenek ise yok saymayıp konuyu ele alıp tartışılmasına, eleştirilmesine ve eleştirilerin görünürleşmesine katkı sağlamak. Birinci seçenek bizi birbirine benzeyenlerin içine kapanma davranışına sürükleyebilecekken, ikinci seçenek ayrımcılık yokmuş gibi yapmak yerine hangi STK raporu olursa olsun raporları ve kanaatleri bu tür eleştirilere, özellikle de dezavantajlı grupların bakışlarına ve onların yargılarına açık hale getirmeye imkan vererek, -tartışabilme ve eleştirileri aktarabilmeyi başarabilirsek-, bize birbirimizden öğrenme kapılarını açabilecek. Eğer, Sivil Sayfalar’ın takipçi ve okurlarından bu uyarılar gelmeseydi muhtemelen raporda yer alan konuk yazarın ifadeleri görünür olmayacaktı ve biz de eleştirme fırsatı yakalayamayacaktık.

Okurlardan gelen geri bildirimler bizi danışma kurulu ve kurucular olarak yayın ilkelerimizi tekrar gözden geçirmeye, hatırlamaya ve bu mecrada içerik üreten herkesle paylaşmaya sevk etti. Sivil Sayfalar Yayın Politikası’na buradan ulaşabilirsiniz. Danışma Kurulu herhangi bir toplumsal grubun hakları ve uğradığı hak ihlalleri konusunda kendini ifadesinin bir başka grubun temsilcilerinin bunların hak olup olmadığı ile ilgili yorumlarına açık olamayacağı yaklaşımında mutabık. Söz konusu rapor kapsamındaki yazıda ifade edilenlerin ayrımcılık içerdiğinde hemfikir. Ancak bu tür içeriklerin yayınlanması kararı konusunda çeşitli görüşlere sahip. Bu konuda okurlarına, okurların tepkilerine, tartışmaya katılma performanslarına güveniyor. Bu nedenle kurulda, haberi yayından kaldırmadan, rapordaki ayrımcı içeriği de görünür kılan bu açıklamanın eklenmesi eğilimi öne çıktı. Tartışmanın sadece bu içerikle sınırlı kalmamasını, başka içeriklerle ilgili de görüşler duymayı, ayrımcılığın sadece dile gelen ifadelerde olmadığı, kayıtsızlıkla, sessizlikle, görmezden gelmeyle de ortaya çıkabildiğini gösteren eleştiriler duyabilmeyi, yayınlamayı, okurlarla birlikte yol almayı umuyoruz.

Sivil Sayfalar, sivil toplumdaki farklı görüşleri, farklı sesleri birbirine görünür kılma ana misyonu ile çalışırken insan haklarını sorgulamaya açan kanaatlerin karşısında durma bilinci ve farkındalığını da oluşturmayı hedefliyor. Sivil toplumun birbirinin içeriklerini, yürüttüğü çalışmaları görmesi, ilham alması, eleştirebilmesi, birbirinden öğrenebilmesi de  bu görünür kılma çabasının bir parçası. Bu nedenle okurlardan gelen geri bildirimleri görünür kılabilmek de çok kıymetli. Bu kıymetli zemini kaybetmeden hep birlikte üretebilen, birbirini duyabilen demokratik bir sivil toplumun parçası olabilme umuduyla…

İnanç Mısırlıoğlu, Danışma Kurulu Üyesi &  Emine Uçak, Yayın Yönetmeni