İnsan Hakları İzleme Örgütü: “İnsan Haklarına Aykırı Uygulamalar Pandemide de Sürdü”

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rigts Watch) 2020 yılı Türkiye raporu yayınlandı. Türkiye’de pandemi sürecinde de insan haklarına aykırı uygulamaların sürdüğü belirtilen raporda; uluslararası insan hakları hukukundan kaynaklanan yükümlülüklerle çelişen yasaların meclisten alelacele geçirildiği ve başkanlık sisteminde iktidarın kamu kurum ve kuruluşlarını, denge ve kontrol mekanizmalarını ortadan kaldıracak ve destekçilerine fayda sağlayacak şekilde yeniden biçimlendirdiği savunuluyor. Raporda öne çıkan bir diğer husus yargı süreçlerine yürütme tarafından yapılan müdahalelerin yerleşiklik kazandığı şeklinde.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün “Türkiye2020 Yılı Olayları” başlıklı raporu 6 bölümden oluşuyor:

• İfade, Örgütlenme ve Toplanma Özgürlüğü
• İnsan Hakları Savunucuları, Avukatlar
• Kötü Muamele, Zorla Kaybedilme Vakaları
• Muhalefete Yönelik Baskılar
• Mülteci ve Göçmenler
• Önemli Uluslararası Aktörler

İfade, Örgütlenme ve Toplanma Özgürlüğü 

• Türkiye’de çevrimiçi eleştirel yayın yapan haber ve yorum siteleri varlıklarını sürdürmelerine karşın, 87 gazeteci ve medya çalışanı, gazetecilik faaliyetleri nedeniyle, terörle mücadele yasası kapsamına giren suçlardan tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
• Türkiye’de faaliyet gösteren sosyal medya şirketlerini daha sıkı kontrol etmeye yönelik planlar, temmuz ayında yasalaştı.
• Türkiye Wikipedia’ya 2017’de getirdiği erişim engelini ocak ayında kaldırmış olsa da eleştirel haber sitelerinin de bulunduğu binlerce web sitesi engellendi ve çevrimiçi içeriği yayından kaldırıldı.
• Sosyal medya paylaşımları nedeniyle, Cumhurbaşkanına hakaret ve terör propagandası yapmak suçlarından gözaltına alınma ve yargılanma riskiyle karşı karşıya kaldı.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Halk TV, Tele 1 ve Fox TV gibi hükümeti eleştiren yayınlara da yer veren medya mecralarına keyfi para ve geçici yayın durdurma cezaları verdi.
• Kadın hakları aktivistlerinin, sağlık çalışanlarının ve muhalefet partilerinin barışçıl protesto gösterilerini yasaklamak için Covid-19 bahane olarak kullanıldı.

İnsan Hakları Savunucuları, Avukatlar

• İnsan hakları savunucusu Osman Kavala 2017 Kasım’ından bu yana hapiste bulunuyor ve Türkiye, AİHM’nin Kavala’nın tutukluluğunun siyasi nedenlerle sürdürüldüğü gerekçesiyle verdiği tahliye kararını görmezden gelerek uygulamıyor.
• Hükümetin LGBTİ+’ların faaliyetlerini kısıtlayıcı yaklaşımı ve kamu görevlilerinin homofobik konuşmaları sürüyor.
• Hükümet, baroların kurumsal gücünü azaltmak amacıyla temmuz ayında yeni bir yasa çıkardı.

Kötü Muamele, Zorla Kaybedilme Vakaları

• Gözetimde işkence ve kötü muamele iddialarındaki artış Türkiye’yi bu alanlarda önceden kaydetmiş olduğu ilerlemeden geriye düşürdü. Devlet memurlarına yönelik yaygın bir cezasızlık kültürü hüküm sürüyor.
• Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi’nin (CPT) 2017 ve 2019 yıllarında yazdığı iki raporda polis gözetimi altında kötü muamelede bulunulduğu ve hapishanelerde kötü muamelenin ve aşırı kalabalık koşulların hüküm sürdüğü kaydediliyor.

Muhalefete yönelik Baskılar

• Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin HDP eş genel başkanı Selahattin Demirtaş’ın derhal tahliye edilmesi yönünde 2020 yılında verdiği kararı uygulamayı reddediyor.
• HDP’li 48 belediye başkanı 2019 Ağustos’undan bu yana görevden alındı, il valileri kayyum olarak atandı.
• CHP’li Enis Berberoğlu’nun milletvekilliği devlet sırlarını açıkladığı gerekçesiyle TBMM tarafından düşürüldü. İstanbul CHP İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu’nun, geçmişte attığı tweetler nedeniyle aldığı 10 yıl hapis cezası onandı. Dava temyiz aşamasında.

Mülteci ve Göçmenler

• Türkiye, 3,6 milyon Suriyeli, 400 bin civarında Afganistan, Irak ve başka ülkelerden gelen göçmenle dünyada hala en çok sayıda mülteciye ev sahipliği yapan ülke. 2020 yılının şubat ayında, Türkiye’nin AB’ye geçmek isteyen mültecilere durdurulmayacaklarını açıklamasının ardından sınırı geçen çoğu müllteci Yunanistan tarafından şiddetle geri itildi.
• Türkiye pandemide, sınırlarını yeniden kapattı ancak göçmenlerin Avrupa’ya geçme çabası ve Yunanistan’ın onları geri itmesi yıl boyunca sürdü.
• Türkiye’nin Suriye sınırı ise yeni gelen mültecilere 2016 yılından beri kapalı.

Raporun tümüne buradan ulaşabilirsiniz.