“Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı Engellenmemeli”

Boğaziçi Üniversitesi’ne Prof. Dr. Melih Bulu’nun rektör olarak atanması sonrası başlayan protestolara karşı yapılan sert müdahale ve ardından gelen gözaltılar; ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri hakkı tartışmalarını tekrar alevlendirdi. İstanbul Valiliği pandemi gerekçesi ile Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde her tür toplantı, gösteri ve yürüyüşünü yasaklarken; hak savunucuları toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının engellenmemesi gereğine işaret ediyor.

Prof. Dr. Melih Bulu’nun Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör atanmasını protesto eden öğrencilere karşı yapılan sert müdahale ve ardından yaşanan gözaltılar; anayasa ve uluslararası hukukta korunan toplantı ve gösteri hakkı tartışmalarını yeniden gündeme getirdi.

Barışçıl Toplantı ve Gösteri Hakkı İzleme Ağı, Boğaziçi Üniversitesi’nin yeni atanan rektörüne yönelik protestolar sırasında, kolluk güçleri biber gazı ile müdahalede bulunduğunu belirterek, barışçıl gösteri düzenlemenin demokratik toplumlarda bir hak olduğuna dikkat çekiyor.

“Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı Engellenemez” başlıklı açıklamasında ise Hak İnisiyatifi Derneği, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ifade hürriyetinin devamı mahiyetinde olduğunu vurgulayarak, söz konusu hakların, diğer hakların barışçıl yollarla savunulabiliyor olmasına olanak sağladığından, “insan hakları sisteminin tam kalbinde yer aldığı” hatırlatıyor.

Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin rektör atama kararını eleştirmeleri ve protesto etmelerinin toplantı ve gösteri düzenleme hakkın en doğal kullanım biçimi olduğunun belirtildiği açıklamada, öğrenciler tarafından gerçekleştirilen barışçıl protestonun engellemeye çalışılmasının toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına müdahale niteliği taşıdığına dikkat çekildi.

Hak İnisiyatifi tarafından dikkat çekilen bir diğer husus, protesto gösterilerine katılan ve haklarında soruşturma açılan şüphelilerin sabahın erken saatlerinde evlerine baskın yapılarak gözaltına alınmasına ilişkin idi.  “Güvenlik tedbiri olan gözaltının ceza aracı olarak kullanıldığı ve bu yolla toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının ihlal edildiği” tespitini yapan Hak İnisiyatifi, ifade hürriyeti, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı gibi hakların kullanımı sırasında gözaltı ve tutuklama gibi güvenlik tedbirlerinin “cezanın kendisi olarak uygulanmamasının sağlıklı bir kamusal tartışma ortamının ilk şartı olduğunu” vurguladı.

Boğaziçi Üniversitesi Gösterileri Kronolojisi

• Anayasa’nın 130. maddesine göre, üniversiteler “bilimsel özerkliğe sahip” kurumlar olarak tanımlanıyor. Anayasa’da yer alan atanacak rektörün üniversitenin öğretim üyesi olma şartı, 2016 yılında çıkarılan OHAL KHK’sı ile yürürlükten kaldırıldı. 2018 yılında çıkarılan yeni bir KHK ile rektörlerin profesörler arasından atanması şartı da kaldırıldı.
• Söz konusu yeni düzenlemeler çerçevesinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 1 Ocak 2021’de Haliç Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Melih Bulu’yu Boğaziçi Üniversitesine rektör olarak atadı.
• Atama kararına karşı itirazlarını dile getirilen Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyeleri, “Kabul Etmiyoruz, Vazgeçmiyoruz!” başlıklı açıklama yayınlayarak “Üniversitelerin özerkliğinin korunması için rektör gibi akademik yöneticilerin atama yerine seçimle belirlenmesi” gerektiğini belirttiler.
•  Yeni rektörün 5 Ocak 2021 günü resmen göreve başladığı devir teslim töreni sırasında üniversitenin öğretim üyeleri ve öğrenciler yeni rektörü protesto etti.
• ‘Kayyum Rektör İstemiyoruz’ ve ‘Bizim Rektörümüz Değil’ hashtagleriyle tepkilerini gösteren Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri, kampüs önünde protesto gösterileri düzenledi.
• Gösterilere katılan üniversite öğrencilerinden 17 kişi, hakkında başlatılan soruşturma ve gözaltı kararı kapsamında, gözaltına alındı. Göz altına alınan üniversiteli öğrencilere 6 Ocak’ta 14 kişi daha eklendi.
• 6 Ocak tarihinde yapılması planlanan yeni protesto gösterisi öncesinde İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, “Hıfzıssıhha Kurulu kararları ile yapılması planlanan toplanmanın toplumun salgından korunması ve salgının yayılımının engellenmesi çalışmalarına olumsuz tesir edebileceği değerlendirilerek” Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde her türlü toplantı, gösteri ve yürüyüş yasaklandığını açıkladı.