“Hukukun Üstünlüğü Tesis Edilmeden İnsan Hakları Korunamaz!”

İnsan Hakları Ortak Platformu (İHOP) 10 Aralık İnsan Hakları Günü vesilesiyle “Türkiye’de “Hukukun Üstünlüğü” tesis edilmeden insan hakları ve özgürlükleri korunamaz!” başlıklı bir mesaj yayınladı. İHOP, hükümetlerin insan onuruna yaraşır bir hayatı sağlamak için insan hak ve özgürlüklerine saygılı olmakla ve hukukun üstünlüğüne bağlı kalmakla yükümlü olduğunu hatırlatıyor.

İnsan Hakları Ortak Platformu’nu oluşturan kurumlardan Eşit Haklar için İzleme Derneği, Hak İnisiyatifi Derneği, İnsan Hakları Derneği, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi ve Yurttaşlık Derneği 10 Aralık’ta “Türkiye’de “Hukukun Üstünlüğü” Tesis Edilmeden İnsan Hakları ve Özgürlükleri Korunamaz!” başlığıyla yaptığı açıklamada, insan hakları alanında mevcut tabloyu özetleyen bir açıklama yaptı. Açıklamada, öncelikle insan haklarının korunduğu bir demokratik hukuk devletinde, insan hakları ile hukukun üstünlüğü arasındaki bağ açıklanıyor ve hukukun üstünlüğünün mevcudiyetinin koşulu olan “öngörülebilirlik” ilkesi hatırlatılıyor.

“İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 1.maddesine göre ‘bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar’. Bu madde, uygulamada hayatın olmazsa olmazının her insanın barış içinde, özgür ve eşit olarak yaşama hakkının gerçekleştirilmesine bağlı olduğu anlamına geliyor. Bu nedenle, hükümetler her koşulda, insan onuruna yaraşır bir hayat için insan hak ve özgürlüklerine saygı ve hukukun üstünlüğüne bağlı kalmakla yükümlüler. Bir sistemde hukukun üstün olabilmesi ise herkesin insan onuru, eşitlik ve kanunlara uygun olarak muamele görme hakkına sahip olduğu belirli- öngörülebilir bir hukuk sisteminin varlığına bağlıdır.”

Bu kriterler çerçevesinde Türkiye’de mevcut durumu değerlendiren İHOP, 2017 yılında Olağanüstü Hal (OHAL) döneminden sonra, Türkiye’nin bağlı bulunduğu tüm uluslararası sözleşmelere ve içinde yer aldığı pek çok uluslararası kurumun beklentilerinin aksine, problemleri daha da derinleştiren başta Anayasa olmak üzere bir dizi kısıtlayıcı yasal değişikliklerin gerçekleştirildiğinin altını çiziyor.

İHOP söz konusu değişiklerle birlikte, zaten sorunlu olan yargının bağımsızlığının neredeyse tamamen ortadan kaldırıldığını; Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından verilen ihlal kararlarının görmezden gelindiğini; yasalarda yapılan değişikliklerle terörle mücadele gerekçesiyle ceza ve terörle mücadele kanunlarının genişletilerek hukukun üstünlüğünün “öngörülebilirlik” prensibinin ortadan kaldırıldığını kaydediyor.

Açıklamada, Türkiye’de Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan Adalet İstatistikleri’ne atıf yapılıyor:

• TCK 314. maddesinde yer alan silahlı örgüt üyesi olma suçunu işledikleri gerekçesiyle 2016-2019 dönemini kapsayan 4 yıllık sürede Cumhuriyet Savcıları 1 milyon 337 bin 665 kişi hakkında soruşturma yürüttü.
• Yine 2016-2019 döneminde 380 bin 382 kişi aleyhinde dava açıldı.
• Bu dönemde karara bağlanan davalarda 221 bin 136 kişi suçu işlediği sabit görülerek mahkûm edildi. 13 bin 35 kişi hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildi. Karara bağlanan davalardaki 221 bin kişiden sadece 59 bin 277’si beraat etti.

“Mevcut Haklarımız da Kısıtlandı Ancak Mücadele Azmimiz Kırılmadı!”

İHOP mesajını, “Bizler insan hakları savunucuları ve örgütleri olarak, “Türkiye’de insan hakları, hukukun üstünlüğü, temel hak ve özgürlükler önce vardı, şimdi ortadan kalktı” demiyoruz. Önceleri de kısıtlıydı; düzeltilmesi, iyileştirilmesi ve insan onuruna yakışır, yaşanabilir bir hayat ortamına ulaşılması için mücadele etmekteydik ve kısıtlı da olsa birtakım iyileştirmelerle geleceğe umutla bakıyorduk. 2020 yılında Türkiye’nin insan hakları alanında önceki kötü karnelerinden çok daha kötü bir karneye sahip olduğunu belirtmek isteriz. Ancak sürmekte olan gidişata seyirci ve tanık olarak kalmayı düşünmediğimizi; çok daha zor şartlar altında da olsa haklarımızın ve onurumuzun her şeyden daha önemli olduğunu ve bunlar için mücadele etme azmimizin kırılmadığının bilinmesini isteriz.” diyerek bitiriyor.

İHOP tarafından yapılan açıklamanın tümüne buradan ulaşabilirsiniz.