En Çok Neye Değer Veriyoruz?

Psikologlar, sosyologlar ve nörobilimcilere göre değerlerimizin aldığımız tüm kararlar üzerinde doğrudan etkisi var. Örneğin aile ve aidiyet gibi bazı değerler dünyanın her yerinde hemen hemen aynı derecede önem arz ederken; bazıları ise değişkenlik gösterebiliyor. Valuegraphics adlı şirket 152 dilden yaklaşık yarım milyon kişinin verdiği cevaplar üzerinden kapsamlı bir araştırma yayımladı ve insan davranışlarını belirleyen 56 farklı değerin önem haritasını çıkardı.

Temel değerlerimiz bize ideallerimiz, çıkarlarımız, siyasi referanslarımız, çevresel görüşlerimiz ve hatta kariyer planlarımız hakkında bile bilgi verebilir. Valuegraphics adlı şirket 152 dilden yaklaşık yarım milyon kişinin verdiği cevaplar üzerinden 465 farklı veritabanını tarayarak kapsamlı bir araştırma yayımladı ve insan davranışlarını belirleyen 56 farklı değerin önem haritasını çıkardı.

Araştırma benzer bağlamların bir araya getirildiği veri kümesi aracılığı ile dünyanın her yerinde en çok neye önem verdiğini ortaya koymaya çalışıyor. Sıralamaya göre insanların en çok önem verdiği değerlerde aile ilk başta geliyor. İkinci sırada “ilişkilerimiz” yer alırken, üçüncü sırada ise maddiyat geliyor.

Araştırmada bireysel motivasyonlar ve değerler evrensel olarak kabul edilirken; araştırma sonucunda bu değerlerin hiyerarşisinde şaşırtıcı bulgular elde edilmekte. Örneğin araştırmaya göre finansal güvenlik ve istihdamın güvenliğinin önemi dünya çapında yükseliyor.

Valuegraphics, değerleri insanların ve tüketicilerin kararlarını nasıl verdiklerine rehberlik ettiğini düşündüğü için bir araştırma verisi olarak kayda değer buluyor. Hazırlanan rapora göre insanlar dünyayla daha fazla etkileşime geçtikçe farklı deneyimler insanların birbirinden farklı değerleriyle iç içe geçebiliyor. Yani küreselleşme değerler üzerindeki hassasiyetleri de birbirine yaklaştırabiliyor.

Araştırmanın ulaştığı sonuca göre katılımcıların değerlerinin tepe noktasında aile yer alıyor. Ailenin insanlar için en önemli değer olarak kabul edilmesi şaşırtmasa da “ilişkiler” ve “aidiyet” gibi birbirine bağlı olmanın önemli olduğu iki farklı değerin üst sıralara yükselmesi raportör David Allison’a göre dikkat çekici bir veri.

Değerler listesinde 5. sırada yer bulan “cemaat/camia”ya ilişkin hassasiyetler noktasında özellikle Afrika kıtası ve Güney Amerika öne çıkmakta. Bununla birlikte “Cemaat/Camia”ya verilen önem diğer bölgelerde nispeten daha alt sıralarda yer alıyor.

Kişinin fikrini korkusuzca veya cezalandırılmadan dile getirme gücü olan ifade özgürlüğü değerler arasında 56 madde arasında 55. sırada yer alıyor. Araştırmaya göre ifade özgürlüğü konusunda Kuzey Amerika ve Orta Doğu coğrafyalarının daha hassas olduğu, bu sırayı Avrupa ve Güney Amerika izlediği görülüyor. 

Kendine 15. sırada yer bulan “Saygı” ise dikkate değer bir şekilde Avrupa’da bir değer olarak düşük sırada yer alıyor. Buna karşın Afrika ve Güney Amerika ülkelerinde saygının değerler sıralamasında ilk 10’a girdiği gözlemlenmekte.

Araştırmada geleneklere ilişkin Amerika kıtasında hassasiyetin son derece yüksek olduğu gözlemlenirken; Avrupa kıtasının söz konusu değeri en düşük sırada puanlayan coğrafya olduğu görülüyor. 

Mal varlığı konusunda ise Avrupa oldukça hassas… Buna karşın Afrika’da mal varlığı neredeyse bir değer olarak görülmemekte… Nitekim Okyanusya’da Afrika’ya katılan ülkeler arasında yer alıyor.

“Ahlak” bir değer olarak ise en yoğun Orta Doğu toplumları üzerinde etkili… Buna karşın Avrupa, Güney Amerika ve Çin gibi coğrafyalarda ahlakın bir değer olarak önemine ilişkin belirgin bir düşüş gözlemlenmekte. Fakat söz konusu sonucun ahlak kavramına ilişkin diller arasındaki farklılıktan da kaynaklanması mümkün.

Valuegraphics araştırmalarını daha çok iş dünyası için ortaya koyduğunu ifade etmekte. Bu noktada verilerin tüketim odaklı kaygılarla hazırlandığını ifade etmek mümkün. Kurucu başkanı David Allison’a göre “hedef kitlenizin neye önem verdiğini ve neyi kovalayarak hayatlarını geçirdiklerini anlayabiliyorsanız; artık onları nasıl meşgul edeceğinizi ve nasıl etkileyip motive edebileceğinizi  anlayabilecek verileri kullanmak için bir şansınız var.”

* Görseller Visual Capitalist’in “The World’s Most Influential Values, In One Graphic” başlıklı çalışmasından yararlanılarak Türkçe’ye çevrilmiştir.