Türkiye’nin Kadına İstihdam Sağlayan ‘Sosyal Şirketi’: Kadın Ustalar

Türkiye’de sadece kadınların ‘usta’ olarak hizmet verdiği bir oluşum var: Kadın Ustalar. Fikir bir erkek tarafından hayata geçirilmiş: Kadın Ustalar Genel Müdürü Seyhun Ayhan’ın, kadınlar için ustalık projesi yazıp Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) sunması ile başlayan hikaye, Kadın Ustalar’ı bugünlere getirmiş. Dileyen her kadın, ücretsiz eğitim alarak ‘usta’ sıfatıyla meslek sahibi olabilir. Kadın Ustalar projesinde mesleki eğitimler, MEB onayı ile tüm Türkiye’de Meslek Liselerinde gerçekleşiyor ve şu an 17 ilde dileyen herkes kadın ustalardan hizmet alabilir.

Öncelikle “usta” olmak için ne gerekiyor? Kriterler ve belli standartlar var mı? Her iş kolu için usta olma ölçütü farklı mı?

Kadın Ustalar projesinden ücretsiz eğitim alarak meslek sahibi olabilmek için, kadınların tek ihtiyacı olan şey istekli ve kararlı olmaları. Meslek seçimini kendileri yapabiliyorlar. “Usta” olmak sanılanın aksine, fiziki standartlar gerektirmeyen, yıllarca deneyim sahibi olunmasına ihtiyaç olmayan teknik bir eğitim konusu. Elbette uzun yıllar ilgili meslekte çalışmanın getireceği çok çok önemli deneyimler var. Lakin unutulmaması gerekir ki her usta muhakkak bir zaman aldığı eğitimle sürece başlar. Biz kadınlarımızın, Türkiye’nin en önemli ve uzman şirketleri tarafından profesyonel eğitimler ile bu sürece başlamalarını sağlıyoruz.

“Kadınların Tek İhtiyacı Olan Şey İstekli ve Kararlı Olmaları”

Kadın ustalar bir iktisadi girişim mi? Sosyal girişim mi? Kendinizi nasıl tanımlıyorsunuz? Kuruluş misyonunuzu anlatır mısınız?

Kadın Ustalar, tanınmış şirketlerde üst düzey yöneticilik yapan beyaz yakalı çalışanlardan oluşuyor. Bir gün sosyal medyada, genç bir annenin işsiz ve çaresiz kalarak bebeğini evlatlık vermeye çalıştığına dair açtığı bir ilanı görmemle başladı her şey. Kadınlar benzeri hayatlara mahkûm olmasın diye kadınlara ustalık projesi yazdım ve Milli Eğitim Bakanlığı’na gönderdim. Projemiz Bakanlık’tan takdir ve destek aldı, bir protokol ile çabamızı taçlandırdılar. Sonrasında projemizi tanınmış şirketlere sunmaya başladık ve süreç başladı.

Kadın Ustalar benim deyimimle bir “sosyal şirket”. Kendi içinde birçok farklı sosyal projeler yazıp geliştiren ve bu projelerini yöneten bir şirket. Şu an hali hazırda 55 farklı mesleki projenin yanında www.ekadinlar.com adında kadınların vergi levhası olmadan evinde ürettikleri ürünleri satabildikleri bir pazar yeri projemiz mevcut. Ayrıca söz konusu web sitesinde şu an 6 bine yakın mağaza sahibi kadın, Anadolu’nun her yerinde ürettikleri ürünlerini satarak gelir elde ediyorlar. Bunların yanı sıra ekim ayında devreye aldığımız “Cargo Plus” projemiz ile ülkemizin tanınmış e-ticaret platformları, marketler ve kargo şirketlerinin dağıtımlarını 9 bine yaklaşan kadın kuryemiz ile tüm Türkiye’de gerçekleştirmeye başladık. Gururla söyleyebilirim ki; “Cumhuriyet tarihimizin en büyük kadın istihdam projesi”

“Maalesef mesleklerin standartlarını erkekler belirlemiş ve uygun gördükleri meslekleri erkek mesleği, dilediklerini de kadın mesleği olarak sıralamışlar.”

Çok çeşitli alanlarda hizmet veriyorsunuz; forklift operatörü ve sıvacı ustası olan kadın usta görmemiş olabiliriz; bu alanlarda kadın ustanın yetişmesi nasıl mümkün oluyor? Kadınlar eğitimi nereden alıyor?

Maalesef mesleklerin standartlarını erkekler belirlemişler ve uygun gördükleri meslekleri erkek mesleği, dilediklerini de kadın mesleği olarak belirlemişler. Örneğin sorunuzda geçen forklift operatörü. Bir koltuğa oturarak joystick yardımıyla yükü kaldırıp taşıdığınız bir mini araç forklift. Bu aracı kullanmak için neden illa erkek olmak gereksin ki? Ya da döner ustası, elektrikçi ya da sıvacı olmak için gerekli standartlar nelerdir? Ülkemizde bu mesleklerde oldukça başarılı olan ama sesini duyamadığımız için haberimizin olmadığı birçok kadın usta zaten var. Kadın Ustalar projesinde mesleki eğitimler bakanlık protokolümüz kapsamında tüm Türkiye’de meslek liselerinde gerçekleşiyor. Mesleğin sponsoru olan dünyanın ya da ülkemizin tanınmış şirketlerinin eğitim ekipleri veriyor mesleki eğitimleri. Yani haliyle en son tekniklere ve ürünlere kadar en geniş yelpazede konunun uzmanlarından eğitim alıyor kadın ustalarımız.

Türkiye’nin 3 büyük kentinde ve bir uygulama üzerinden hizmet veriyorsunuz; diğer kentlere yayılmanız için yeterince kadın usta var mı?

Pandemi süreci olmadan önce Anadolu’da da eğitimlerimize başladık. Malum salgın nedeni ile sürece ara vermek durumunda kaldık. Ama yine de usta çağırma aplikasyonumuza farklı şehirlerden birçok ustamız dahil oldu. Şu an 17 ilde hizmet veriyoruz. Hayalimiz salgının sona ermesinden sonra 1 yıl içinde 81 il de kadın ustalarımızla kullanıcılara hizmet sunabilmek. Partner sayımız arttıkça eğitim ve usta sayımızda artmaya devam edecek.

“SOS PLUS” Güvenlik Aplikasyonu

Ne gibi sorunlarla karşılaştınız? Kadın ustaların kendisinden ya da müşterilerden kaynaklı olan hangi sorunlar karşınıza çıktı ve nasıl çözümler geliştirdiniz?

Şu ana kadar yaşadığımız belirgin bir sorun olmadı. Lakin süreçte yaşadığımız o kadar çok olumlu deneyimimiz oldu ki. Özellikle kadınların işe yaklaşımları ve titizlikleri çok etkileyici gerçekten. Herhangi bir olumsuz olay yaşamamış da olsak, bazı tedbirleri almaya özen gösterdik. Kadınların hem çalışma saatlerinde hem de özel hayatlarında karşılaşabilecekleri risklere karşı onlara destek olabilmek için “SOS PLUS” adında bir güvenlik aplikasyonu geliştirdik. 7/24 destek verdiğimiz aplikasyon sayesinde, gerekli durumlarda kolluk kuvvetleriyle olan iletişime geçerek olası risklere müdahale edebiliyoruz.

Peki kadın ustaları en çok kadınlar mı tercih ediyor? Erkeklerin yaklaşımı nedir? Bölgeler ve jenerasyonlar arasında bir fark var mı?

Tam beklediğimiz gibi, Kadın Ustaları özellikle kadınlar tercih ediyor. Ancak erkekler de kadınlar da erkek bir ustanın olmasından ziyade kadın usta olmasını yeğliyorlar. Süreç sonu anketlerimizde genellikle erkekler, eşleri evde yalnızken kadın usta seçeceğinden yararlanmayı çok sevdiklerini iletiyorlar.

Kadın ustalara beklediğiniz seviyede ilgili var mı? Müşteri sayınız kurulduğunuzdan bu yana artıyor mu? Aldığınız en ilginç tepki ne idi?

Biz bu kadar ilgi olacağını hiç ummadık yolun başında. Hem kadın usta olmak isteyenlerden hem de kadın usta hizmeti almak isteyenlerin sayısı hızla artıyor. Şu ana kadar 190 bini aşan başvurumuz var. Sürece ilk başladığımızda, iki kadın ustamıza “normalde 2 günde tamamlanacak bir tadilatı neden 3 günde bitirdiklerini?” sormuştum. Bana “kek, pasta çay ve hatıra fotoğrafı” diye cevap verdilerinde çok güldük.