“Pandemi Uzaktan Çalışmaya Yönelik Teknolojilere Yatırımı Artıracak”

Koronavirüs salgınının teknoloji dünyasına etkisini, pandemi sonrası hangi sektörlerdeki teknolojik yatırımların artacağını ve yapay zeka teknolojisinin korona sonrası nasıl dönüşeceğini konuştuğumuz TechnoLogic sitesi Genel Yayın Yönetmeni Melih Bayram Dede, "Salgın döneminde olduğu gibi salgın sonrasında da uzaktan çalışmaya yönelik teknolojilere yatırımların artacağını düşünüyorum." dedi.

Pandemi döneminde teknoloji dünyası diğer sektörlere oranla böylesi bir dönemde daha az zararlı çıkan taraf oldu. Bazı teknoloji devlerinin karlılığını artırdığı bile gözlemlenirken lansman, konferans ve fuar gibi etkinliklerin ertelenmesi ile tedarik zincirlerinde yaşanan aksamalar şirketleri zor duruma sokan etkenler olarak göze battı. 320 milyar dolarlık Katar Yatırım Otoritesi (QIA), corona virüsü salgınını fırsata çevirmek isterken Maliye Bakanı Ali Sharif al-Emadi, sağlık ve teknoloji endüstrilerine yatırım yapmayı planladıklarını açıkladı. Hal böyleyken pandemi döneminin teknoloji dünyası için o kadar da olumsuz bir tablo çıkartmadığını söylemek yanlış olmaz.

Koronavirüs salgınının teknoloji piyasasında en belirgin etkisi olarak, her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen Mobil Dünya Kongresi’nin resmi şekilde iptal olması görülmekte. Dünya devi olan birçok şirketin virüs sebebiyle kongrede yer almayacaklarını belirtmesi, kongrenin iptal edilme kararında büyük etki taşıdı. Dünya devlerinden Facebook, Amazon, Sony, İntel gibi teknoloji firmalarının kongreye katılmayacağını açıklamasıyla, salgının ciddi boyutlara geldiği görüldü. Bu kongrenin iptaliyle virüsün dünya üzerindeki etkisi öncelikli olarak anlaşıldı. Ayrıca Facebook tarafından her yıl düzenlenen ve web sitesinde ürün ve hizmetler oluşturan geliştiriciler ve girişimcilere yönelik bir konferans olan F8 konferansı bu yıl virüs nedeniyle gerçekleşmeyecek.

Çin’den ABD’ye, İtalya’dan İran’a dünyanın her kıtasında görülmüş olan Koronavirüsü teknoloji ürünlerinin üretim ve tedarik aşamalarında da sıkıntı çıkardı. Özellikle Alibaba ve Amazon şirketleri Çin üzerinde çalışmaları olduğundan dolayı müşterilere ürün tedarik aşamalarında büyük sorunlar yaşadı. Amazon, Facebook, Twitter gibi firmalar kar hedeflerinin altında kalsalar bile bu dönemde kullanıcıların yoğun talebi nedeniyle bilançolarında önemli derecede kar elde ettiklerini açıkladılar.

Beklentilerin üzerinde bir performans sergileyen teknoloji şirketlerinden biri olan Microsoft gelirlerinin bulut teknolojisine gösterilen ilgi ile arttığını açıkladı. Şirketin hisseleri bilanço rakamlarının gün yüzüne çıkmasıyla yüzde 3 yükseldi. Şirketten yapılan açıklamada gelirlerinin koronavirüsten olabilecek en az şekilde etkilendiği belirtildi. Microsoft, uzaktan çalışmayı sağlayan Teams adındaki uygulamalarının günlük 75 milyon kullanıcıya ulaştığını açıkladı.

Tüketici tarafında ise olumlu bir tablo söz konusu, Covid-19 salgını sürecinde yapılan “evde kalma” yönündeki çağrılar ve “uzaktan çalışma” yöntemi, özellikle tüketici teknolojisi ürünleri pazarında hareketliliği beraberinde getirdi. Bilgisayar satışlarındaki artış dikkati çekti.

Ülkedeki tüketici teknolojisi pazarı, yılın ilk çeyreğinde 2019’un aynı dönemine göre yüzde 20,8’lik büyüme performansıyla 17,2 milyar lira ciro elde etti.

Bu kapsamda, bilgi teknolojileri sektöründeki ciro da aynı dönemde yüzde 82,4 artışla 1,9 milyar lirayı buldu.

TechnoLogic sitesi Genel Yayın Yönetmeni Melih Bayram Dede’den teknoloji dünyasının pandemi sınavıyla ilgili görüşlerini aldık.

Koronavirüs döneminin teknoloji dünyasına ne gibi etkileri oldu?

Bazı sektörlerde ticari olarak gerileme yaşanırken bazı sektörlerde ise satışların artmasıyla karşı karşıya kaldık. Koronavirüs salgınının ilk başlarında şirketlerin evden çalışmaya geçmesi ve eğitimin uzaktan verilmesi nedeniyle dizüstü bilgisayar talebinde büyük artış yaşandı. Buna bağlı olarak uzaktan çalışma ve eğitimde destek olan web kameraları, mikrofonlu kulaklıklar gibi aksesuar satışları da arttı. 

Evde zorunlu karantinada kalmaya bağlı olarak tüketicilerin eğlenceye yönelik tüketimi tırmanışa geçti. Bu çerçevede çevrimiçi mağazalarda adeta rafları boşaltırcasına alışveriş çılgınlığı yaşandı. Çevrimiçi mağazalarda gıda ve tüketim maddelerine talep artarken bazı teknoloji firmalarının ürün yelpazelerini genişleterek bu ürünlere de vitrinlerinde yer verdiğini gördük.

Teknoloji ürünlerinin neredeyse tamamının ithal olması nedeniyle sektör, tüketici talebini karşılamakta zorlandı. Salgının belli bir aşamasından sonra gümrüklerden ürün geçişleri de durduruldu. Buna bağlı olarak tüketicilerin aradıkları teknolojik ürünleri bulması güçleşti, seçenekler azaldı. Talebin artması da fiyatların artışını beraberinde getirdi. 

Salgının iş hayatına etkilerine gelirsek; düne kadar evden ya da uzaktan çalışmaya soğuk bakan, hatta imkânsız diyerek karşı çıkan işverenlerin mecbur kalarak buna izin verdiklerini gördük. Salgının etkilerini yavaş yavaş azalttığı şu günlerde ofislere geri dönüş konuşulurken, tüm sektörlerin ofise dönüşü olmayacak gibi gözüküyor. 

Çünkü uzaktan çalışmaya karşı olan yöneticilerin zoraki yaşadıkları tecrübeyle bunun mümkün olduğunu gördüğünü düşünüyorum. Uzaktan çalışmanın işverenler için daha ekonomik bir çözüm olması ve işlerin böyle de sorunsuz yürüdüğünü görmeleri bunda etkili. Yol, yemek, çay-kahve, ofis kirası, internet bağlantı ücreti, elektrik gideri gibi pek çok giderden işverenler kurtulmuş oluyor.

Ancak bu noktada uzaktan ya da evden çalışanların hakları konusunda yeni düzenlemelerin yapılması kaçınılmaz gözüküyor. İşverenin çalışanının şirket için yaptığı bu giderlere katkı sağlaması gerekiyor. Uzaktan çalışmada kullanılan bilgisayar ve bunun teknolojik aksesuarlarını işveren karşılamak zorunda olduğu gibi, internet erişim gideri, elektrik gideri, yemek, çay-kahve giderine de katkı vermesi gerekiyor.

Uzaktan çalışanların yaşadığı en büyük sorunlardan biri daha önce ofiste kaldığı 8 saat süresince işten sorumlu olurken, şimdi nasıl olsa bilgisayar elinin altında denilerek 24 saat, çeşitli iletişim araçlarıyla taciz edilmesi ve işler yüklenmesi. Bu noktada da işverenlerin çalışanlarının iş ve özel hayat dengesine saygı göstermesi, fazla çalışma halinde fazla mesai ücreti ödemesi gerekiyor.

Uzaktan çalışmayı bundan sonra kalıcı hale getiren bazı şirketlerin bunu ekonomik kaygılar nedeniyle sürdürdüğünü göreceğiz. Çünkü Koronavirüs salgını nedeniyle ekonomideki daralma nedeniyle bazı şirketler olumsuz etkilendi.

Virüs döneminden sonra hangi alanlarda (sektörlerde) teknolojik yatırımlar (yönelimler) artabilir?

Salgın döneminde olduğu gibi salgın sonrasında da uzaktan çalışmaya yönelik teknolojilere yatırımların artacağını düşünüyorum. Çünkü birçok sektörde uzaktan çalışma artık salgın sonrasında da uygulanmaya devam edecek. Buna bağlı olarak uzaktan çalışmaya destek olacak donanım, yazılım ve mobil uygulama geliştirme gibi alanlarda yeni iş fırsatları doğduğunu görebiliriz. 

Yapay zekâ teknolojisi için koronavirüs dönemi ve sonrası adına neler söyleyebiliriz? 

Karar verme ve yeni iş yapış biçiminde yapay zekâ büyük fırsatlar barındırıyor. Bu nedenle yapay zekâ teknolojilerinin hayatımıza daha çok girdiğini göreceğiz. İnsan emeğine gerek duymadan karar verme süreçleri ve prosedürleri içeren alanlarda zaten yapay zekâ kullanılıyor. Bu iş süreçlerinin koronavirüs salgını sürecinde edinilen tecrübeler ışığında yaygınlaştığını göreceğiz. 

Örneğin bir kredi başvurusunun incelenerek sonuçlandırılması, herhangi bir bilgi yığınının sınıflandırılması gibi farklı alanlarda belli kurallar konulduktan sonra insan müdahalesine gerek kalmadan iş süreçlerinin yürümesi sağlanabiliyor. Yapay zekânın kullanılabileceği alanlar, her iş kolunda talebe ve hayal gücüne bağlı olarak neredeyse sınırsız. Ancak yapay zekâ her ne kadar yaygınlaşsa da insan faktörünün yeri tartışılmaz.

Koronavirüs Döneminde Yapay Zeka

Deloitte danışmanlık firmasının hazırladığı “Yeni Nesil Teknolojilerin COVID-19 Mücadelesindeki Önemi” adlı raporda pandemi döneminde yapay zekanın ne denli büyük rol oynadığını açıkça görüyoruz. Akıllı ses tarama sistemleri, akıllı görüntü okuma sistemleri, test ve araştırmalar için kullanıma sunulan yapay zeka algoritmaları, dronelar, 5G devriye robotları ve daha birçok teknoloji sayesinde insanlığa ciddi derecede kolaylık sağlandı.