“Pandemi Sürecinden En çok Engelli Bireyler Etkilendi”

Engel-Siz Yaşam Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Gülgün Yorgancılar, Türkiye Beyazay Derneği Sekreteri Müslüm İnan, Van İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği (VİED) Başkanı Filiz Yörükoğlu, Mersin Ortopedik Engelliler Derneği Başkanı Nalan Bakır ve Pulmoner Hipertansiyon ve Skleroderma Hasta Derneği Başkanı Kamil Hamidullah, koronavirüs sürecinde engelli bireylerinin yaşadıkları sorun ve sıkıntıları Sivil Sayfalar’a değerlendirdiler. Dernek temsilcileri, pandemi sürecinde engelli bireylerin ciddi manada etkilendiklerini ve tedavi süreci ile ilaç başta olmak üzere birçok alanda erişim sorunu yaşadıklarını belirttiler.

Engel-Siz Yaşam Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Gülgün Yorgancılar 2003 yılında ortopedik engelli bireyler ve aileleri tarafından kurulan derneklerinin kurulduğu günden bu yana eğitim, istihdam, sağlık ve erişim alanlarında çeşitli çalışmalar yürüttüğünü söyledi. “Öncelikle fizik terapi alan üyelerimizin, sosyal izolasyon nedeniyle tüm rehabilitasyon süreçleri durdurulduğundan dolayı bu alanda hizmet alamamaları ciddi sorun teşkil etti.” diyen Yorgancılar, “Rehabilitasyon sürecine devam edemeyen engelli bireylerin engelliliklerinde ilerleme yaşadıkları görülmekte. Öte yandan pandemi süreci ekonomik koşulları da tüm bireyler için zorlaştırdı. Bu süreçte 2022 sayılı kanuna bağlı olarak engelli aylığı alan bazı bireylerin maaşlarında kesinti söz konusu oldu.” diye devam etti.

Pandemi sürecinin yine tüm bireylerde olduğu gibi özellikle dezavantajlı bireyler üzerinde ciddi psikolojik baskılar yarattığını hesaba katarak, maaş kesintilerinin bu psikolojik baskının daha da yoğun hissedilmesine sebebiyet verdiğine değinen Yorgancılar, ”Bu süreçte biz de dernek olarak bir farkındalık yaratmak adına maaş kesintileri ile ilgili bir bildiri yayınladık. Yalnız yaşayan engelliler iaşe temininde sıkıntı yaşadılar. Bu süreçte ne yazık ki engelli bireylerin göz ardı edildiklerine şahit oluyoruz. Bazı üyelerimizin evinde iki engelli bulunmakta. Bu üyelerimiz evde temizlik, engelli bakımı, yemek gibi destekler alıyorlar. Ne yazık ki bu sürçte bu destekten de yararlanamadılar.Bu sorunun çözümü için yine vefa gruplarından geçici destekler aldık ve bu üyelerin mağduriyetlerini bu şekilde gidermeye çalıştık.” dedi. 

“İzleme Çalışması Yaparak Sonuçlarını Yaygınlaştıracağız”

Pandemi sürecinde engellilerin istihdamı konusunda da çeşitli sıkıntılar olduğun belirten Yorgancılar, “Nisan ayında yapılması planlanan EKPSS-Engelli sınavı pandemi sebebiyle Eylül ayına ertelendi. Bu erteleme ise engelli bireylerin atanmasında da gecikmelerin yaşanmasına neden oldu. Covid-19 kaynaklı Pandemi süreci tüm dünya ve Türkiye için bir ilk niteliğinde olduğundan engelli bireylerin bu süreçte ne gibi sorunlar yaşadıkları ve ne gibi yeni ihtiyaçların ortaya çıktığı henüz netlik kazanmış değil. Bu nedenle ilerleyen günlerde daha etkili çözümler bulmak ve engelli bireylerin bu süreçte yaşadıkları sorunları ve yeni ihtiyaçlarını tespit etmek adına Avrupa Birliği ETKİNİZ Programı kapsamında bir izleme çalışması yaparak sonuçlarını yaygınlaştıracağız.” diye konuştu.

Türkiye Beyazay Derneği adına görüşlerini paylaşan Kartal Şubesi Genel Sekreteri Müslüm İnan, salgından en çok etkilenen bireylerin engelliler olduğuna dikkat çekti. İnan, “Engelli bireylerin bir kısmının fizik tedavileri, eğitim ve rehabilitasyon merkezleri kapalı olduğundan, süregelen fizik tedavilerini evde yapmaları sağlanarak, geçici çözüm bulunması ihtiyacı doğdu. İşitme engelli bireyler için TV ekranlarında moral motivasyonlarını arttırmak maksadı ile her zamankinden daha fazla işaret dili tercümanı istihdam edilmesi gerekliliği meydana geldi. Bu süreçte eğitimleri eksik kalan engelli bireyler için de, uzaktan eğitim sisteminde engelli bireyler için özellikle bir takım çalışmalar yapılması gerekli hale getirildi.” şeklinde konuştu.

“Medikal Malzeme Erişiminin Kısıtlı Olması Ciddi Sorun”

Van İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği (VİED) Başkanı Filiz Yörükoğlu, engelli bireylerin; yoksulluk, çoklu engel durumu ve ayrımcılıkla mücadele ettiğini hatırlatarak başlıyor sözlerine. Pandemi nedeniyle özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin kapanmasının engellilerin eğitimden mahrum kalmasına neden olduğunu söyleyen Yörükoğlu, özel eğitim online olarak telafi edilmeye uğraşılsa da birebir eğitimin yerini tutamadığını belirtiyor.

Engelli bireylerin medikal malzemelere erişiminin de kısıtlı olması ve ara fark ödemelerinin yüksekliği nedeniyle ciddi sorunlar yaşandığını belirten Yörükoğlu, ”Pandemi sürecinde yapılan tüm duyuru ve açıklamaların erişilebilir formatta olması tüm engel guruplarının anlayabileceği standartta olması zorunludur. Ev içi şiddetin arttığı bu günlerde engelli bireyler seslerini duyurmakta zorlanıyorlar. Engelli çalışanların tümünün ücretli izine çıkarılması da hem aileleri hem kendileri için şart. Çocuklarına bakma zorunluluğu olan engelli bireyler özel sektörde halen çalıştırılıyor. Bunun için gerekli önlemler alınmalı. Bulaşma riskinin yüksek olduğu kronik hastalığı olan engelli bireyler için özel önlemler alınmalı bunun için sürekli erişilebilir formatta bilgilendirmeler yapılmalı. Bu süreçte çifte dezavantaj yaşayan engelli kadınlar ve kız çocuklarının özellikle korunması kollanması şart. Bu bağlamda derneğimiz engelli danışma hattı ile engelli bireylere görüntülü veya SMS olarak hizmet vermeye devam etmekte danışma hattımıza  ulaşan engellilerin psikolojik sorunlarla da baş edemediklerini evde kalınan bu  süreçte psikolojik desteğe acil ihtiyaç duyduklarını, kendilerini terk edilmiş ve çaresiz  hissettiklerini de eklemek isterim.” diye konuştu.

“Engelli Bireylerin Psikolojik ve Maddi Desteğe İhtiyaçları Var”

Mersin Ortopedik Engelliler Derneği Başkanı Nalan Bakır ise birçok sorunla baş etmeye çalışan engelli bireylerin ayrıca ailelerini geçindirebilmek için de çalıştıklarını ve iş kaybına neden olduklarını kaydetti. Bakır şunları belirtti: “Korona virüsten engelli arkadaşlarımız hem maddi hem manevi olarak tabi ki etkilendiler. Biliyorsunuz kendi hayatını idame etmek için sokaklarda çalışan engelliler var. Birçoğu psikolojik olarak zaten çökmüş durumdalar ve maddiyatları da kısıtlı olunca ister istemez daha da psikolojik olarak çöküntü yaşıyorlar. Kaygıları süren engelli bireylerin psikolojik ve maddi desteğe ihtiyaçları var. Özellikle kimsesi olmayan ve yalnız yaşayan bireylere bu destekler verilmeli. Pandemi sürecinin etkisi süreçten sonrada devam edecektir.”

Pulmoner Hipertansiyon ve Skleroderma Hasta Derneği Başkanı Kamil Hamidullah, derneklerinin Pulmoner Hipertansiyon, Skeloderma, İdiyopatik Pulmoner Fibrozis hastalarını görünmez engelli hastalar çatısı altında topladığını söylüyor. Süreçte nadir hastalıklardan muzdarip hastaların ve engellilerin bazı zorluklar yaşadıklarına değinen Hamidullah, Pulmoner Hipertansiyon hastaları koronavirüs hastalık riskine yatkın kişiler olduğu için, söz konusu hastalığın, hastalar için büyük bir tehlike olarak görüldüğünün altını çiziyor.

Hastaların çoğu ilaçlarını direkt eczaneden temin edebilme iznini almış olduklarını ancak hala bazı ilaçların alınabilmesi için problemler yaşandığını belirten Kamil Hamidullah, ”Derneğimizin kurucularından olduğu Nadir Hastalıklar Ağı pandemi sürecinin başında yaşanabilecek sorunlar ve çözümlerine ilişkin özel bir raporla bu zorluğu ortadan kaldırmıştır. Ancak sağlık raporlarını 2019 yılı sonuna kadar yenileyememiş bazı hastalar özellikle Kovid-19 tedavisi için de kullanılan bir ilaca ulaşmaları çok zor olmuştur. Tedavileri devam eden hastaların hastaneye gidememelerinden dolayı kontrol tedavi programları da yapılamamaktadır.” diyor.

Tedavi Erişimi Sorunu 

Öte taraftan, hastane ortamında tedavilerini kullanma mecburiyetindeki nadir hastaların, pandemi sürecinde tedavilerine erişmekte sıkıntı yaşadığına değinen Hamidullah, ”Erken tanı her hastalıkta çok önemli bir süreç olmasına rağmen Covid_19’a yakalanmamak adına tanı alma sürecinde olan hastalar, süreçler dondurulduğu için tedavilerine erişmekte gecikme yaşayacaklar. Hastalıklarını takip eden merkezlerden uzakta yaşayanlar veya bu süreçte başka ilde, yakınlarıyla kalan hastalar, tedavi oldukları merkezlere erişemediler. Nadir hastalıkları takip eden merkezler, hasta takibinde birbirlerinden farklı yöntemler izlemeleri nedeniyle mağdur durumda yakalanan hastaların sorunlarına farklı bir merkezler çözüm üretemediler. Derneğimiz, acil durumlarda, hastalara Covid-19 Pandemisi sırasında öncelikli olarak kendi hekimlerine ve tedavilerine devam ettikleri hastanelere ulaşmalarını ve onların yönlendirmelerine göre hareket etmelerini titizlikle önermektedir.” dedi.