”STK’lar Çalışanlarını İnternette Sağlıklı Paylaşım Yapması İçin Teşvik Etmeli”

Yavaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin proje koordinatörü ve Toplumsal Bilgi ve İletişim Derneği kurucu üyesi Şevket Uyanık ile sivil toplum kuruluşlarının koranavirüs salgınıyla ilgili yapması gerekenleri konuştuk.

Covid-19 adı verilen yeni koranavirüsü hakkında sosyal medyada paylaşım yaparken sivil toplum kuruluşları nelere dikkat etmeliler?

Son çıkan genelge ile birlikte STK’ların tüm planlı faaliyetleri ertelenmiş oldu. Bazı duyarlı STK’lar zaten etkinliklerini iptal etmişti ve çevrimiçi olarak faaliyetlerine devam edeceklerini duyurmuştu. En önemli konu, STK’ların güvenmedikleri kaynaklardan gelen bilgileri yaymamaları. Özellikle sağlık alanında çalışan STK’lar bu konuda uzman örgüt konumunda olduklarından dolayı onların daha fazla dikkat etmesi gerekir. Örneğin Yavaş Yaşamı Destekleme Derneği, Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınladığı yanlış bilgileri ve ne yapılmasına dair söylediklerini tweet zinciri ile takipçilerine iletti. Böyle kriz zamanlarında sahte bilgiler hızla yayılıyor ve bu oldukça tehlikeli bir durum. STK’lar paylaşım yapmadan önce mutlaka bilgiyi birçok kaynaktan teyit etmeli, görselleri doğrulamalı. Güvendikleri ulusal ya da uluslararası kurumların yayınladığı bilgileri Türkçeye çevirerek bu kriz günlerine yardım edebilirler. 

Yeni koronavirüs hakkında STK’ler paylaşım yapmadan önce paylaşılan içeriğin doğruluğunu teyit etmek için ne yapmalı?

Paylaşmak istedikleri içerikleri öncelikle Türkiye’de doğrulama alanında çalışan girişimlerin sayfalarından -Doğruluk Payı ve Teyit gibi- kontrol etmeliler. Eğer kendilerini bu alanda geliştirmek ve doğrulama tekniklerini öğrenmek isterlerse, Doğrulama El Kitabını çevrimiçi olarak okuyabilirler. Korsan Parti Hareketi tarafından çevrilen Teyit ve Sivil Düşün tarafından PDF versiyonu üretilen kitaba da buradan ulaşabilirler. koronabilgi.com isimli web sitesi de güncel bilgileri veriyor. Bu kaynaklardan yararlanabilirler. 

Bunun dışında bazı medya organlarına da güvenmemek gerekiyor. Çünkü onlar da yayılan sahte bilgileri hız ve tıklanma uğruna doğrulamadan yayabiliyorlar. Bence STK’lar mutlaka çalışanlarını ve gönüllülerini bilgilendirmeli, onların da internete sağlıklı paylaşımlar yapmalarını teşvik etmeli. 

Sivil Toplum Kuruluşları yeni koronavirüsü’ne karşı önlemler kapsamında ana faaliyeti olan toplantılar, etkinler vs iptal etti. Yeni dönemde evden çalışma modelinin uygulanması söz konusu. Peki STK’ler evden çalışırken işlerini sürdürebilmek için hangi uygulamaları kullanmalı  ve bu uygulamaların detaylarına kısaca değinir misiniz?

Hem bireysel olarak hem de birçok derneğin ortaklığında uzun zamandır “Dijital Araçlar, Yeni Medya Okuryazarlığı ve Dijital Güvenlik” eğitimleri veriyorum ve bu tarz verimlilik araçlarını yaptığımız eğitimlerde sıklıkta uygulamalı olarak anlatıyoruz. Bu uygulamalar normal zamanlarda da işlerimizi daha yaratıcı ve kolay hale getirirken böyle kriz zamanlarında daha da faydalı olabilir. 

Öncelikle henüz Google NGO programına geçmemiş STK’lar için bu bir fırsat olabilir. Bu program sayesinde Google STK’lara güzel imkanlar sunuyor. En önemli özelliği Google Drive kapasitesi ve kullanımı. Dernek ya da vakfınızdaki çalışma arkadaşlarınızla G-drive sayesinde tüm ofis işlerinizi ortak yapabilirsiniz. Proje başvurularını aynı belge üzerinden notlar alarak, yorumlar yaparak ve sohbet ederek gerçekleştirebilirsiniz. STK’ların bilgilendirici faaliyetleri için kullanabilecekleri video temelli Youtube, Skype, Zoom, Webx, Google Hangout, AppearIn gibi uygulamalar mevcut. Bunlarla hem birbirleriyle konuşabilirler, hem de webinar düzenleyebilirler. Eğer güvenliği yüksek bir uygulama tercih edeceklerse onlara jitsi’yi öneririm. Slack, eğitimlerde anlattığımız ve sık sık kullandığımız bir başka dijital araç. Burada çalışma alanlarına göre kanallar kurup farklı kişilerle işlerinizi yürütebilirsiniz. Birçok başka eklenti ile uyumlu çalışan Slack, mobil uygulaması ile de fark yaratıyor. Super Productivity ise açık kaynak kodlu, güvenilir ve ücretsiz bir iş yönetimi uygulaması. Çok daha kapsamlı bu program sayesinde iş atamaları, işin bitiş süreleri, verimlilik ölçümleri gibi özellikleri kullanabiliyorsunuz. Eğer STK’nız bu dönemde bu tarz bir iş yönetimi uygulamasını kurumsal olarak adapte edebilirse, bu ilerleyen dönemlerde de çok işine yarayacak bir yöntem olacaktır ve her zaman kullanılacaktır. Bir başka iş yönetim uygulaması da Trello. Sürükle bırak ve pano mantığı ile çalışan Trello’yu kullanmak çok daha kolay. Trello’da da işin bitiş zamanlarını ve yapacak kişileri belirleyebiliyorsunuz. 

İnanın evden çalışanlar için verimlilik adına o kadar çok uygulama var ki. Burada bahsettiklerimiz ilk aklıma gelen ve benim de kullandığım uygulamalar. Çalışanlar kendileri için en uygun uygulamaları deneyimleyip bulacaklardır. Evden çalışmanın en önemli noktalarından biri iş disiplini ve zaman yönetimidir. Eğer bunlar geliştirilmezse uygulamalar atıl kalacaktır. 

Bu dönemde siber saldırıların artacağı söyleniyor ve STK’ler çalışırken güvenliklerini sağlamak için hangi uygulamaları kullanmalı ve bu uygulamaların ayrıntılarına  kısaca değinir misiniz?

Evet, böyle zamanlarda kötü niyetli kişiler ve gruplar insanların verilerini ele geçirmek için hareket edebilirler. Nasıl tıpkı özellikle sahte haber üreten ya da kapınızı çalıp “biz sağlık bakanlığından geldik” diyen kötü niyetli insanlar varsa dijital alanda da fazlasıyla mevcut. Temel ve basit dijital güvenlik önlemleri alarak işe koyulabilirler. Derneğimizin “Dijital Güvenlik” projesinde insanlara önlem almaları konusunda bilgiler sunuyoruz, inceleyebilirler. 

Bunun dışında, güvenmedikleri yerden gelen e-postalara dikkat etmek zorundalar. Bu e-postaların içine fidye virüsü yerleştirilmiş olabilir ve dikkatsiz davranırsanız bilgisayarınıza ve bilgilerinize zarar verebilir. Güvenilir kaynaktan geliyormuş gibi görünen -örneğin Sağlık Bakanlığı, PTT gibi- e-postaların açılmaması, açılmışsa da herhangi bir linke tıklanmaması gerekiyor. Bu tarz saldırılar Twitter, Facebook ve Instagram gibi popüler sosyal ağ uygulamalarından da karşımıza çıkabilir. Özellikle özel mesajlarla yapılan bu tarz girişimlere dikkat edilmesi gerekiyor. Aslında evde kalacağımız bu günler temel dijital güvenlik tedbirlerini uygulamak için bize fırsatlar sunuyor. Mesela, kullandığımız güvensiz parolaları artık değiştirip yeni güçlü parolalar yaratabiliriz. Güvendiğiniz bir şifre yönetimi programı -Keepass, encryptr, lastpass gibi- kurup tüm şifrelerinizi buraya taşıyabilirsiniz. Kullandığınız her site, uygulama ya da mail adresi için ayrı ayrı parolalar belirleyip güvenliğinizi arttırabilirsiniz. Öte yandan kullandığınız uygulamalar ve sosyal medya hesapları için “iki adımlı doğrulama” özelliğini aktif etmeniz sizi bu dönemde koruyacak bir başka önlem. Ayrıca Covid19 sebebiyle fazlasıyla online çalışan harita etrafa yayılıyor. Bu siteleri açtığınızda sizden bir şeyler indirmenizi ve kurmanızı daha iyi çalışması adına isteyebilir. Bunlara da dikkat etmeniz gerekiyor.