Sosyal Girişimciliğe Giriş: Sosyal Fayda, Sosyal Etki, İş Modeli, Finansal Sürdürülebilirlik, Etki Analizi Ve Dahası..

Sosyal girişim fikriniz var veya taze sosyal girişimcisiniz, ya da yalnızca sosyal girişimcilik sektörüne ilgilisiniz ama alanda kullanılan bazı terimlere yabancı mısınız? Herkes en başta öyleydi. Sektörde kullanılan başlıca terimleri öğrenmenin, sektörü daha iyi anlamaya ne kadar yardımcı olduğunu biliyoruz, bu sebeple Sosyal Girişimciliğe Giriş niteliğinde “terimler sözlüğü” hazırladık. Aşağıda görüleceği üzere, bazı terimler genel olarak girişimcilik sektörü için geçerli iken, diğer birçok terim de ticari girişimcilerden ziyade yalnızca sosyal girişimcileri ilgilendirmektedir.

Şayet “sosyal girişim”in kendisi nedir, “sosyal girişimci” kime denir, başta bu kavramlara yabancıyım derseniz, bu yazıdan önce “Ne Oralı, Ne Buralı, Sivil Alanda Genç Bir Aktör: Sosyal Girişim”in okunmasını tavsiye ederiz.

Sosyal Girişimciliğe Giriş: Temel Terimler Sözlüğü 

(Terimler alfabetik sırada listelenmiştir)

Etki ölçümlemesi: Sosyal girişimciliğin ana gayesinin toplumda sosyal fayda oluşturmak, sosyal etki yaratmak olduğunu düşünürsek, bir sosyal girişimin başarısı da hedeflediği sosyal etkiye ulaşıp ulaşmadığı ile ölçülüyor olacaktır. Etki ölçümlemesi, bir sosyal girişimin topluma sağladığı faydanın, hedef kitlesinde yarattığı etkinin ve girişiminin sosyal değerinin ölçülmesi işlemidir. Kimi

Etki ölçümlemesi, girişim stratejinizin işe yarayıp yaramadığını görmek için veri toplama ve analiz süreçlerinizi planlamanıza ve yaptıklarınızı değiştirmek, durdurmak veya ölçeklendirmek için öneriler üretebilmenize yardımcı olacaktır. Sosyal girişimcilik ekosisteminde etki ölçümlemesi eğitimi veren kuruluşlardan biri, kendisi de bir sosyal girişim olan Mikado Sürdürülebilir Kalkınma Danışmanlığı’dır.

Etki yatırımı: Ticari yatırımda olduğu gibi yalnızca finansal geri dönüşü değil, sosyal etki yaratımını da hedefleyen yatırım şeklidir. Bu sebeple etki yatırımının karar verme sürecinde risk ve maddi geri dönüşe ek olarak sosyal ve çevresel etki odağı da göz önüne alınır.

Etki yönetimi: Sosyal etkiyi olumlu anlamda en üst düzeye çıkarma ve en üst düzeyde etki için faaliyetlerinizi planlama, etki planı oluşturmak adına veri toplama ve etki analizi yapma süreçlerinin tamamının yönetimini anlatan faaliyettir.

Faydalanıcı: Sosyal fayda yaratmayı amaçlayan hizmetlerden, ürünlerden yararlanan, girişimlerin ve projelerin hedef kitlesinde yer alan bireyler, topluluklar veya çevrelerdir.

Filantropi: İnsanlığın tıbbi, ekonomik, sosyal standartlarını ve refahlarını artırmaya yönelik yapılan bağışçılık anlayışıdır.

Finansal sürdürülebilirlik: Girişiminizin iş modeli çerçevesinde kendi kendini finansa edebilmesi ve böylelikle finansal açıdan devamlılığını sağlayabilmesidir.

İktisadi işletme: Derneklerin amaçlarına ulaşmak için kurdukları, iktisadi faaliyet yürüten işletmelerdir.

İş modeli: Bir girişimin veya şirketin gelirini nasıl yaratıp, nasıl dağıttığını ve ticari işleyişini nasıl kurdugladığını gösteren plandır, kimi yerlerde “iş planı” veya “gelir modeli” olarak da adlandırılır.

Kitlesel fonlama: Birçok kişi ya da kurum tarafından yapılan çok sayıda küçük yatırımın bir araya geldiği havuzdur. Kitlesel fonlama hibe, bağış ve ayni katkı şeklinde olabilir.

Kuluçka merkezi: Girişimlerin başlangıç aşamalarında onlara rehberlik yapan ve ofis alanı, mentörlük hizmetleri, networking için sosyal imkânlar, girişimci ile yatırımcı arasında aracılık gibi farklı destekler sağlayan merkezlerdir.

Ölçeklendirme: Bir girişimin etkisini ve erişim alanını artırmak için gelişmesi, büyümesi ve / veya çoğalmasıdır. Ticari girişimcilikte ölçeklenme, gelirinizin ve dolayısıyla kârınızın artması iken, sosyal girişimcilikte ölçeklendirme, sosyal etkinizin de büyümesi ve çoğalmasını kapsar.

Paydaş: Bulunduğunuz sektörde girişiminizin faaliyetlerinden somut bir şekilde faydalanan, etkilenen, işbirliği yapan ve / veya destek veren tüm aktörlerdir.

Sivil toplum: Devlet dışında, kamu yararına faaliyet gösteren ve toplumsal faydayı amaçlayan kurum ve kuruluşlardır. Sosyal girişimler de sosyal fayda yaratmayı amaçladıkları için sivil toplumun bir parçasıdır.

Sürdürülebilir kalkınma: İnsan ve doğa arasında denge kurarak, doğal kaynaklara zarar vermeden, kaynakların bilinçli olarak tüketilmesini sağlayarak gelecek nesillerin ihtiyaçlarının karşılanmasına ve kalkınmasına imkan verecek şekilde bugünün ve geleceğin yaşamının ve kalkınmasının planlanmasıdır.

Sorumlu yönetim: Güvene ve etik değerlere dayalı, insan haklarına ve temel haklara duyarlı yönetim şeklidir.

Sosyal ekonomi: Bir sosyal amaç uğruna kar amacı gütmeyen ekonomik faaliyetler yürüten yasal form veya statüye sahip farklı kuruluşların birlikte olduğu piyasa türüdür. Sosyal ekonominin başlıca aktörleri sosyal girişimler, kooperatifler, yardımlaşma sandıkları, dernekler ve vakıflardır.

Sosyal etki: Girişiminizin faaliyetleri sonucu toplumda ve / veya çevrede ortaya çıkan değişim ve / veya gelişmedir. 

Sosyal etki analizi: Bkz. Etki ölçümlemesi.

Sosyal fayda: Topluma ve / veya çevreye sağlanan yarardır.

Sosyal finansman: Toplumsal ya da çevresel sorunun çözümüne yatırılan finansal kaynaktır.

Sosyal sorumluluk: Etik çerçevede, bir kuruluşun ya da bireyin, kendi çıkarlarının olduğu kadar toplumun genel çıkarlarının yararına da hareket etmesi durumudur.

**Bu yazıda yararlanılan kaynaklar: Kusif Yayınları – Sosyal Finansman Rehberi, Sosyal Etki Ölçümlemesi Kılavuzu; www.sosyaletkianalizi.com; YADA Foundation – Self-Financing and Social Enterprise among Civil Society Organizations in Bosnia and Herzegovina, Serbia, Montenegro, Macedonia and Turkey.