“Flört Şiddeti Önlenebilir”

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin yayınladığı "Flört Şiddeti: Okul Odaklı Önlem ve Müdahalede Engeller, İhtiyaçlar, Çözüm Önerileri" araştırma raporunu değerlendiren raporun koordinasyonunu yapan Nurgül Öztürk, “Akranlar arası flört önlenemez ama flört şiddeti önlenebilir diye düşünüyoruz” dedi.

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği (CŞMD) Eğitimde Ne Var Ne Yok?! Eğitici Eğitimi Projesi kapsamında hazırladığı “Flört Şiddeti: Okul Odaklı Önlem ve Müdahalede Engeller, İhtiyaçlar, Çözüm Önerileri” araştırma raporunu geçtiğimiz günlerde yayınladı. 2017-2018 eğitim dönemini kapsayan ve bu dönemde gerçekleştirilen proje ile liselerde görev yapan okul psikolojik danışmanlarının akran ve flört şiddetini tanıma, önleme ve şiddete müdahaleye yönelik mesleki kapasitelerini geliştirmek ve okul ortamında gençlerle koruyucu-önleyici çalışmalar yapmaları amaçlandı. Projenin izleme, araştırma ve raporlama kısmını Ezgi Toplu Demirtaş, koordinasyon ve yayına hazırlık kısmını Nurgül Öztürk ve danışmasını Efsun Sertoğlu üstlendi.

Farklı özelliklere sahip 17 liseden katılan okul psikolojik danışmanlarının ifadeleri ile hazırlanan raporun sonuçlarından bazıları ise şunlar:

-Ne Var Ne Yok?! Eğitici Eğitimi Projesi’ne farklı özelliklere sahip 17 liseden katılan okul psikolojik danışmanlarının ifadeleri, flört şiddetinin okullarda çalışılması gereken yaygın bir sorun olduğuna işaret etmektedir.

– Psikolojik danışmanlar, flört şiddetinin önlenmesine yönelik okullarda çalışabilmek için çalışma koşulları gereği, en çok, sınıflarda uygulayabilecekleri şiddete yönelik grup temelli koruyucu-önleyici yaklaşımlara ihtiyaç duyduklarını belirtmişlerdir.

– Lise dönemindeki gençlerin yaş ve gelişim özellikleri göz önüne alındığında, gençleri çalışmalara katılmaya teşvik eden, formel olmayan, interaktif, hak temelli, anti-hiyerarşik, materyal destekli ve güçlendirici yöntemlere olan ihtiyacı psikolojik danışmanlar çok sık dile getirmişlerdir.

-Materyal destekli ve güçlendirici yöntemlerle, kişisel sınırlar, onay ve onay inşası, güvenli ve güvensiz ilişki, sanal şiddet, stalking, mağdur suçlayıcılık, mahremiyet hakkı, fiziksel, cinsel, duygusal flört şiddeti, flört hakları, şiddet döngüsü, güç dinamikleri, tahakküm, kontrol gibi konuşulması zor olan birçok konu gençlerle rahat bir biçimde konuşulabilmiştir.

-Psikolojik danışmanlar, koruyucu-önleyici çalışmalar sırasında edindikleri deneyimleri ve karşılaştıkları zorlukları paylaşabilecekleri diğerlerinden öğrenebilecekleri süpervizyon deneyimlerini de ihtiyaçlarının bir parçası olarak ifade etmişledir.

-Psikolojik danışmanların çoğu, uygulamalar sırasında öğrencilerden, velilerden, idarecilerden, öğretmenlerden ve toplumdan gelebileceğini düşündükleri engellerle karşılaşmamışlar, karşılaştıklarında da bu engellerle etkili bir şekilde baş etmenin yollarını bulabilmişledir.

-Psikolojik danışmanlar, yürüttükleri koruyucu-önleyici çalışmalar ile okullardaki flört ve akranlar arası şiddetin nedenlerinden biri olarak gördükleri “bireysel nedenler” konusunda bir gelişme gösterdiklerini düşünseler bile, toplumsal/kültürel, ailesel, ekonomik ve hukuksal nedenler için daha kapsamlı çalışmalar yapmak gerektiğini düşünmektedir.

Projenin koordinasyon ve yayına hazırlık kısmını üstlenen Nurgül Öztürk ile konuştuk.

Öncelikle araştırmanın hangi nedenlerle yapıldığını sormak istiyorum. Araştırmaya karar verme süreciniz nasıl gelişti? Hangi noktada “böyle bir araştırma yapmalıyız” dediniz? Genel olarak bahseder misiniz?

Yaklaşık 3 yıldır liselerde gençlerle koruyucu-önleyici çalışmaların yaygınlaşması için Ne Var Ne Yok?! isminde bir proje yürütüyoruz. 15-18 yaş arası gençler için ayrımcılık, zorbalık, toplumsal cinsiyet, sanal şiddet, kişisel sınırlar, onay kavramı, duygusal ilişkiler ve flört şiddeti üzerine interaktif uygulamalar yapılandırıyor ve bu içeriklerin gençlere ulaşmasını sağlıyoruz. Bu proje yoktan var olmadı. Bir ihtiyaçtan ortaya çıktı. 3. yılımızın sonunda bu ihtiyacın ne olduğunu, okullarda gençlerle bu konuları çalışmanın önemini, psikolojik danışmanların okullarda gençlerle çalışırken hangi engellere takıldıklarını ve bu engellerin nasıl aşılabileceğini görünür kılmak istedik. Okul psikolojik danışmanlarının ve rehber öğretmenlerin okullarda şiddetin önlenmesine yönelik rol ve sorumlulukları büyük fakat ihtiyaç duydukları güvenli ortam, bilgi ve materyale sahip değiller. Eğitim alanındaki bu mesleki ihtiyacı da görünür kılmak istedik.

Araştırmanın metadolojisi hakkında bilgi verebilir misiniz?

Araştırmanın örneklemini İstanbul’un farklı özelliklere sahip liselerinde görev yapan okul psikolojik danışman ve rehber öğretmenleri oluşturuyor. Araştırmanın iki farklı bulgusu var. İlki danışmanların ihtiyaç duydukları bilgi, beceri ve hizmetleri belirlemek amacıyla gerçekleştirdiğimiz ihtiyaç analizinden elde edilen bulgular. İkincisi ise projenin uygulama ve süpervizyon sürecine katılan gönüllü 8 okul psikolojik danışmanın yer aldığı, Ne Var Ne Yok?! Eğitici Eğitimi Projesi’ne katılma ihtiyaçlarını, eğitici eğitiminin bu ihtiyaçları ne ölçüde karşıladığını ve flört şiddetini önlemeye yönelik önerileri çerçevesinde ilerleyen yarı yapılandırılmış özel bir grup görüşmesi olan odak grup görüşmesinin analizinden elde edilen bulgular.

Raporda da bahsedilen Eğitici Eğitimi Projesi nedir? 

Ne Var Ne Yok?! Eğitici Eğitimi Projesi; liselerde görev yapan okul psikolojik danışmanlarının akran ve flört şiddetini tanıma, önleme ve şiddete müdahaleye yönelik mesleki kapasitelerini geliştirmek ve okul ortamında gençlerle koruyucu-önleyici çalışmalar yapmalarını desteklemek amacıyla geliştirdiğimiz bir eğitici eğitimi modeli. Sabancı Vakfı Hibe Programı tarafından desteklenen proje süresince 20 okul psikolojik danışmanı ile çalıştık. 5 gün süren eğitici eğitiminin ardından danışmanlar; yapılandırdığımız uygulama örneklerini kendi okullarındaki gençlerle buluşturdular. Tüm süreci gözlemledik ve destekledik. Bu süreçte 3 süpervizyon toplantısı ile bir araya gelerek uygulamada yaşanan zorluklar ve baş etme stratejileri üzerine konuştuk. Uygulamaların ve uygulama önerilerinin yer aldığı “Gençlerle Güvenli ilişkiler Üzerine Çalışmak” isimli bir kitabımız var, web sitemizden ulaşılabilir. Hedefimiz bu eğitici eğitimini Türkiye genelinde yaygınlaştırabilmek.  

Araştırma ve raporlama sürecinde sizi en şaşırtan şey ne oldu? 

Danışmanların gençler kadar yetişkinlerle de bu konuların çalışılması yönündeki ihtiyacı. Bu ihtiyaç gençlerle çalışma ihtiyacını da önceliyor. Okul ortamının dönüşebilmesi için okuldaki tüm bileşenlerin sürece dahil olması gerekiyor. Yani öğretmenlerin kullandığı cinsiyetçi dil, yaklaşım da değişmeli. Bu da öğretmenlerin de güçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi gerektiğini gösteriyor. Raporun öneriler bölümünde bu konudaki önerileri okuyabilirsiniz.

Biraz da genel olarak CŞMD flört şiddeti hakkında ve bunun çözümlerine yönelik neler düşünüyor bunu sormak istiyorum. 

Akranlar arası flört önlenemez ama flört şiddeti önlenebilir diye düşünüyoruz. Hep söylüyoruz, şiddet önlenebilir bir problem. Buna inanmak ve bunun için harekete geçmek gerekiyor. Bizim eğitici eğitimi projemizin sloganı da “Eğitimde ve eğitimle şiddeti önlemek mümkün!”. Bu sloganla dikkat çekmek istediğimiz odak eğitim alanı, yani örgün eğitim sistemi, yani okullar. Birçok genç insan, ergenliğe okul yaşamı esnasında girmenin yanı sıra; cinsel ilişkiler de dahil ilk ilişkilerini bu süreçte deneyimliyor. Bu da demek oluyor ki; toplumsal cinsiyet bakış açısı, haklar, ilişkiler, sınırlar, onay kavramı, cinsel sağlık ve üreme sağlığı konularında yaşa uygun ve aşamalı bir eğitimin sunulması için okullar önemli bir araç sunuyor.

Eğitim alanlarının şiddetin önlenmesine yönelik çalışmaların gençlere ulaştırılmasında kritik bir rolü var çünkü halihazırda gerekli altyapıya sahipler. Bu altyapının en önemli parçası formel müfredatın sağladığı; yaşa ve gelişim düzeyine uygun, uzun vadeli ve sürdürülebilir program oluşturma olanağı. Kamu okulları, farklı sosyal çevre ve geçmişlere sahip gençlere sistemli ve sürdürülebilir olarak ulaşmak için pratik bir araç sunuyor. Neden bu aracı kullanmayalım? Diğer parçası ise güvenilir bilimsel bilgi, kapsayıcı yaklaşım ve materyale sahip destekleyici okul atmosferi olan öğretmenler. İşin bu ayağı geliştirilmesi gereken, tam da bizim üzerinde çalıştığımız kısım iste. Araştırma da gösteriyor ki bu alandaki engellerin ortadan kalkması için mücadele etmeye devam etmek gerekiyor.

Son olarak neler söylemek istersiniz?

Raporun; işaret ettiği engellerin aşılması, alandaki ihtiyaçların fark edilmesi ve çözüm önerilerinin hayata geçirilmesine vesile olmasını; genç insanların eğitim, sağlık ve iyi oluş haklarının görüldüğü ve koruyucu-önleyici uygulamalardan daha nitelikli şekilde yararlanabildikleri eğitim ortamları ve politikalarının önünü açmasını umut ediyoruz.  Merak edenler projeyi “projenevarneyok” isimli Instagram hesabından takip edebilirler. Karşılıklı onay ve özgürleşmeye dayanan ilişkiler diliyorum.