Camide Kadın Meselesi Gündemleşirken Geçen Bir Yıl

Kadınların eşitlik mücadelesi sokaklara taşmaya başladığında, belki erk tarafından öngörülmeyen bir nokta vardı; kadınların eşit haklara her alanda sahip olmak için tüm güçleri ile ısrarcı olacakları; sokakta, okulda, iş yerinde, ibadethanelerde eşitlik mücadelesini sürdürecekleri ve günümüze Kadınlar Camilerde kampanyası gibi örnekler ile taşıyacakları.

Ekim 2017’de kadınların camilerdeki konumunu iyileştirme amaçlı bir kampanya olarak yola çıkan Kadınlar Camilerde kampanyasının düzenlenmesi konusunda harekete geçtikleri başlıklar arasında ‘camilerde kadınlara ayrılan yerlerin yetersiz olması, camilerin düzensiz, kirli ardiye bölümlerinin kadınlara layık görülmesi, kadınlar için temiz, ücretsiz ve sürekli açık abdesthane bulunmaması, üst katların kadınlara ayrıldığı camilerin dar ve dik merdivenleri, yaşlı ve engellilerin erişimini engellemesi ve kadınlar için ayrılan kısımların camiyi ve cemaati görmeyi engelleyecek şekilde düzenlenmesi kadınların cemaatin bir parçası gibi hissederek ibadet etmesini zorlaştırması’ meseleleri var.

Kampanya ekibi birinci yılını doldururken, hem ilk yıl deneyimlerini paylaşmak hem de yeni dönemdeki çalışmalarını kurgulamak için -29.Eylül.2018 tarihinde- genel katılıma açık bir toplantı yaptı. Toplantıya kampanya yürütücüleri ile farklı hikayeler gibi görünse de aslında ortak camii deneyimlerinden geçen kadınlar katıldılar. Kampanya yürütücüleri hangi motivasyonla bir araya geldiklerini, ilk yıl süresince hangi etkinliklerde bulunduklarını paylaştılar. Platform, organizasyon ve benzeri bir yapı oluşturmak yerine; yürütülen çalışmayı sadece cami meselesini ele alan; çözüm odaklı, hedefi camilerin iyileştirmesi olan kurgusu nedeni ile ‘kampanya’ olarak adlandırdıklarını belirttiler.

Kadınlar Camilerde yürütücü ekibi, kampanya ilk yılını geride bırakırken en önemli kazanımlarının camide kadın meselesini gündeme getirmek olduğunu belirtiyor. Bu alanda adım atan ilk oluşum olmasalar da ülke çapında konunun konuşulmasını sağlayan ilk kampanyayı yürütüyor olmalarının, bir dönüşümün başlangıcına katkı sağlamış olmanın ve dünya çapındaki hareketlerle paralel olmasının da heyecan vericiliğine vurgu yapıyorlar.  Somut olarak ise bir caminin kadınlar bölümünün iyileştirilmesi gibi bir kazanımdan henüz bahsedilemiyor. Hedeflendiği şekilde somut değişiklikler için ise tabandan tavana bir hareketten ziyade, yukarıdan, karar vericiler tarafından adım atılması elbette daha etkili olacaktır. Cami meselesine baktığımızda bu karar mekanizmalarının tepe noktasında diyanet bulunuyor. Diyanetin dönemsel olarak yoğunlaştığı temalar arasına bu meseleyi almadığı Türkiye çapında genelleşmesi ve camideki cemaate sirayet etmesi adına Cuma hutbesine ve birçok başka kanala dahil etmediği sürece de konunun Türkiye’nin konuştuğu bir konu haline gelmediği görülebiliyor.  Diyanet konuyu ele aldığında, kadınları dinleyerek ve veriler toplayarak, konu ile ilgili yapılan çalışmaları inceleyerek; bir komisyon aracılığı ile her camide iyileştirmeye gideceğini taahhüt etse, bu noktada kaynağın da sağlanabileceği aşikar. Çünkü mesele bir yandan kaynakla ilgili. Bu noktada belirtmek gerekir ki, camilerin iç mekanı diyanetin; tuvalet ve abdest alma yerleri belediyelerin çalışma alanında. Kadınlar Camilerde ekibi talepleriyle hem diyanete hem de belediyelere çağrı yapıyor. Her iki kurum da iş birliği yapsa ve dönüşme konusunda strateji geliştirse, camilerin büyük bir kısmının çok iyi hale geleceği düşünülüyor. Kadınlar Camilerde ekibi tabandaki hareket ve taleplerle ancak önümüzdeki 15-20 sene içinde gözle görülür değişiklikler olabileceğini ön görüyorlar.

Toplantıda katılımcılar Türkiye ve dünyanın farklı yerlerinde yaşadıkları cami deneyimlerini aktardılar. Modern denilen; cinsiyet eşitliğine göre tasarlandığı duyurulan fakat erkek cemaatin talepleri neticesinde revizyona uğrayan camiler de konuşuldu. Buradan aslında cami iç yapısında cemaatin baskısının ne kadar kritik olduğunu da gözlemliyoruz. Toplumsal baskı bu derece kritikken, büyük değişimler için kadınların daha fazla camide olmasının da çok kritik olduğunu söyleyebiliriz.

Yerel ve ulusal basının ilgisini yoğun olarak çektikleri Fatih camiinde toplu namaz kılma etkinliğinin hikayesini paylaştılar. Etkinliğin temelinde kadın dayanışması ve mücadelesi var. Kampanya yürütücülerini ilk günden Mart 2018 dönemine kadar farklı camilerde buluşup, tartışmalar yürüttükleri, sahayı deneyimledikleri alandan; ilk ses getiren etkinliklerine götüren sebep ise Fatih Camii’nden bir kadının kadınlara ayrılan kapalı bölüm dışında oturduğu için cami imamı tarafından azarlanarak kovulması. Etkinliklerinden ‘Böylesi olaylar bir daha asla yaşanmasın, hiçbir kadın Allah’ın evinden kovulmasın diye aynı noktada hep birlikte namaz kıldık.’ şeklinde bahsediyorlar.

Kampanyanın çıkışının İstanbul’da olmasının tesadüfi değil. Bir kadın grubunun bir araya gelme sistematiği harekete yardımcı oluyor. Başka şehirlerden kampanyanın yürütülmesi için talepler mevcut. Fakat ekip olarak iş güçlerinin ancak kampanyanın devam ettirilmesine yettiğini belirtiyorlar. Kampanyayı kendi illerinde sahiplenerek yürütecek kişilerle ellerinde bulunan içerikleri paylaşarak, gerekli desteği sağlayacaklarını da ekliyorlar.

Haftalık toplantılarına devam eden kampanya ekibi sosyal mecralar vasıtası ile ülkenin dört bir yanından camideki kadın hikayelerinin toplandığı bir nokta olmayı da başarmış durumda. Kadınların site üzerinden ‘İletişim’ sekmesinin altındaki Cami Değerlendirme Formu üzerinden gönderdikleri, #SizdenGelenler hashtagiyle paylaşılan hikayelerin çoğu İstanbul dışından, özellikle Bursa’dan. Çağrılarının ve taleplerinin samimiyeti sayesinde farklı konumlardan, camilerde benzer sorunlar yaşayanların hikayelerini derleyerek kamuoyu ile paylaşıyorlar. Kadınlar Camilerde’ye ulaşmak, hem hikayesini paylaşmak hem de dayanışmak isteyenler kadinlarcamilerde.com web sitesinde bulunan başvuru formu, ‘sizden gelenler’ bölümünü doldurabilir; kadinlarcamilerde@gmail.com adresinden de iletişim sağlayabilirler. Aynı zamanda kampanyanın Facebook, Twitter ve Instagram hesaplarımız aktif, takip edebilir, bu mecralardan da iletişime geçebilirler.