‘Orman Yangınlarının Çıkartılması Ve Söndürülmemesi Ağır Hizmet Kusuru’

''Yanıyoruz. Ormanlarımız yanıyor. Hem de her geçen gün daha da şiddetlenerek, bir öncekinden daha fazla insan-hayvan canına, doğa tahribatına mal olarak.

Sivil Sayfalar ve Yeşil Gazete ortaklığında bu soruna el atalım, gündeme taşıyalım istedik.

Gezegen çapında sorunu kavramak, yerelde durum tespiti yapmak, kimlikler işin içine girdiğinde orman yangınlarına karşı tavırda değişim oluyor mu (bknz. Dersim Yangınları) araştırmak , uzmanlara danışmak ve en nihayetinde dosya konusunun bittiği an itibarı ile kapsamlı bir #OrmanDosyası içerik dizgesini önünüze sunmaktır ana gayemiz.”

Bahar Topçu, çevre mücadelesinin yakından tanıdığı avukat Arif Ali Cangı ile Dersim yangınlarını konuştu.

Dersim ormanlarındaki yangınları önleme ya da yangın sonrasındaki süreçlere dair hukuki sorularımızı Arif Ali Cangı’ya yönelttik.

Cangı’nın aktardığına göre çıkarılan yangınların söndürülmemesi ağır hizmet kusuru olduğundan devlete tazminat davası açılabilmeli.

B.T: HDP’den Alican Önlü‘nün verdiği soru önergesine göre son kırk yıldır devlet kayıtlarında Dersim’de orman yangını yok. Bunun nedeni bu yangınların terörle mücadele kapsamına alınması mı?

A.A.C: Bunun anlamı olsa olsa Dersim bölgesindeki Orman İdaresinin görevini yapmadığı, ormanla ilgilenmediğidir.

Oysa terörle mücadele ile orman yangını çıkarma, hukuken birbiri ile çelişen olaylardır. Şöyle ki;  Terörle Mücadele Kanunu’nun 4.maddesine göre; Orman Kanununda tanımlanan “kasten orman yakmak” eylemi kimi durumlarda terör suçu kabul edilmiş.

Bu durumda  ormanların yakılmasının önlenmesini aynı zamanda terörle mücadele kapsamında değerlendirmek gerekir. Yaşananlar ise tam tersi, terörle mücadele kılıfı altında orman yakma eylemi suç olarak değerlendirilmiyor ve yangınlar söndürülmüyor, soru önergesine verilen yanıttan anlaşıldığı üzere kaydı dahi tutulmuyor.

Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi ne yapıyor?

B.T. Yangınlara neden müdahale edilmiyor? 

A.A.C: Yangınlara neden müdahale edilmiyor sorusuna akıl,mantık ve var olan hukuki mevzuat çerçevesinde yanıt vermek çok zor.

Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman Genel Müdürlüğü’nün ‘Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi” var.Bu dairenin var oluş nedeni ve görevleri sadece orman yangınları. Orman yangınlarının çıkmasına, yayılmasına engel olmak; orman yangınlarına müdahale ve yangınlarla mücadele tekniklerini geliştirmek, ilgili personeli eğitmek gibi… Ormanlar yanarken bu daire ne yapıyor?

Orman yangınları ‘terörle mücadele’ amacıyla çıkartılıyor, o yüzden söndürülmüyorsa bunun da vicdanen ve hukuken kabul edilir bir yanı yok. Ormanı yakmak, içinde yaşayan tüm canlıları ile birlikte o ekosistemi yok etmek, o bölgedeki yaşamı bitirmektir. Yaşamın olmadığı yerde asayişi sağlasanız ne olur ki?

Cumhuriyet Savcılıkları Soruşturma Açmalı

B.T: Ormanlarla ilgili yasalarda herhangi bir politik eylem nedeniyle yangın çıkarılamaz ve yangın çıkartanların cezası da herhangi bir affa tabii tutulamaz, deniyor. En azından Dersim Barosu yangınlara dair bu şekilde bir açıklama yaptı. Peki, bu yangınları Devlet görevlileri çıkarıyorsa, buna karşı yapılması gerekenler nelerdir? Türkiye’de hiç benzer bir çevre katliamında -özellikle yangınlar için- Devlete açılan bir dava var mı?

A.A.C: Gerçekten de Anayasa (madde 169) “Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemeyeceğini, ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasî propaganda yapılamayacağını, münhasıran orman suçları için genel ve özel af çıkarılamayacağını, ormanları yakmak, ormanı yok etmek veya daraltmak amacıyla işlenen suçların genel ve özel af kapsamına alınamayacağını” düzenliyor.

Anayasa ayrıca Devlete, “Ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli kanunları çıkarmak, tedbirleri almak, yanan ormanların yerine yeni orman yetiştirmek, bütün ormanları gözetme” görevi vermiş. Anayasada yüklenen bu görevlerin aksine davranan devlet görevlilerinin duraksamadan soruşturulması, cezalandırılması gerekiyor.

Cumhuriyet Savcılıklarının resen soruşturma açması zorunludur. Devlet bu görevini yapmıyorsa, yurttaş olarak fiili yapılacaklar sınırlı ne yazık ki. Sorun devletin hukuk devleti olup olmadığında düğümleniyor.

Orman yangınlarının çıkartılması ve söndürülmemesi idare hukukuna göre en basit anlamda ağır hizmet kusurudur. Hizmet kusurundan doğan zararların tazmini için devlete karşı tazminat davası açılabilir mağdur olanlar. Onun için öncelikle Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan rakam belirtilerek maddi ve manevi tazminat istenmeli, talebin açıkça ya da 60 günde yanıt verilmeyerek zımnen reddedilmesi halinde idare mahkemesinde tam yargı (tazminat) davası açılabilir.

Dersim Barosu’nun bu hukuki yolun kullanılmasında destek olacağını düşünüyorum. Orman yangınına ilişkin benzer bir dava örneğini hatırlamıyorum.