İmam Hatiplere Bakış Araştırması Yayımlandı

ÖNDER İmam Hatipliler Derneği Basın Tanıtım Komisyonu tarafından hazırlanan ve imam hatip okullarına ilişkin 2017 yılında yazılı basında yer alan olumlu ve olumsuz haberlere yer verilen "İmam Hatiplere Bakış Araştırması" raporu yayımlandı.

Raporda, yazılı basının imam hatip haberlerine yaklaşımı konusunda bir fotoğraf çekilmesi hedeflendi. Bir yıllık haberlerin tarandığı çalışmada, 9 ayrı başlık altında haberler değerlendirildi, olumlu ve olumsuz haberler ayrı ayrı ele alındı.

28 gazete incelendi

Rapor hazırlanırken, 2017 yılında günlük ulusal yayın yapan 46 gazeteden 28’inde yer alan haberler incelendi ve bu haberlere ilişkin bir değerlendirme yapıldı. Raporda, özellikle bazı yayın organlarında imam hatiplere yönelen ötekileştirici ve ayrımcı dil ile nefret söyleminin haber sunumundan öte bir davranış biçimi haline geldiği tespit edildi. İmam hatip okullarının tarihçesine yer verilen raporun giriş kısmında şu ifadeler yer aldı: “İmam hatipler, Türkiye’de bir eğitim modeli bir okul türü olmaktan öte, ülkenin yaşadığı siyasi iniş çıkışlar ve çalkantıların da göstergesi, onlarla beraber yoluna devam etmeye çalışan kurumlar olmuştur.

Okullar tartışmanın odağında

Türkiye’nin en önemli yapı taşlarından biri olan bu okullar, doğdukları Milli Mücadele yıllarından bugüne kadar, daima gündemdedir ve sosyal bir gerçek olarak varlıklarını muhafaza etmektedir. İmam hatip liseleri, hemen her iktidar döneminde tartışmaların odak noktası olurken, bugün de gündemdeki yerini korumaktadır.” Raporda, 28 Şubat sürecindeki kısıtlamalar sonucunda imam hatip liselerindeki öğrenci sayısının 600 binden 60 bine kadar düştüğü hatırlatılarak, AK Parti’nin 2002’de iktidara gelmesinin ardından bu okulların şartlarında yavaş yavaş iyileştirmelerin başladığı, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Türkiye genelinde 3 bin 142 imam hatip ortaokulunun ve bin 452 imam hatip lisesi bulunduğu ve öğrenci sayısının 1 milyon 346 bin olduğu bilgisine yer verildi.

5 bin 309 haber tarandı

Araştırmaya, Akşam, Aydınlık, Diriliş Postası, Cumhuriyet, Dünya, Güneş, Evrensel, Habertürk, Birgün, Hürriyet, Milat, Milli Gazete, Milliyet, Ortadoğu, Posta, Sabah, Şok, Sözcü, Star, Takvim, Türkiye, Yeni Çağ, Vatan, Yeni Akit, Yeni Asya, Yeni Mesaj, Yeni Şafak, Yurt gazetelerinde çıkan haberlerin konu edildiği aktarılan raporda şu ifadelere yer verildi: “Gazeteler arasında yaptığımız taramada, 2017 yılında ÖNDER İmam Hatipliler Derneği’yle alakalı olarak, ‘Din Öğretimi’, ‘Genç ÖNDER’, ‘İmam Hatip Okulları’, ‘İmam Hatip’, ‘Okul Aile Birliği’, ‘Öncü Spor’, ‘Sade Soda’, ‘Tohum Dergisi’ ve ‘Wonder’ başlıklarından ulusal ve yerel medyada 44 bin 343 haber ve yazı yayınlandığı görüldü. Sadece ‘İmam hatip’ kavramının yer aldığı 5 bin 309 haber ve yazı da ulusal basında yer aldı. Araştırma, söz konusu 5 bin 309 haber üzerinden gerçekleştirildi. Bulgular ise adli olaylar ve rutin haberler dışındaki içerik analizi yapabileceğimiz 683 haber ve yazı üzerinden sağlandı.”

En çok siyasi polemik haberi var

Araştırmanın sonuçları ise 9 ayrı kategoride toparlandı. Bu kategoriler arasında en fazla haberin yayınlandığı alanı 211 haber, yazı ve analizle ‘siyasi polemik’ başlığı oluşturuyor. Onu 143 haber ve yazıyla ‘müfredat’ başlığı izliyor. Araştırmada, okul sayıları ve sınavlara ilişkin değerlendirmelerin yer aldığı ‘sayılar, sınavlar’ kategorisinde 81 haber ve yazı bulunuyor. Çalışmada dikkat çeken başlıklardan ve en önemlilerinden birinin ise “ayrımcı dil” üzerine yapılan yayınlar oluşturuyor. 79 haber, yazı ve analizde imam hatipler hakkında kullanılan ayrımcı ve ötekileştirici dil karşımıza çıkıyor. İmam hatip okullarında öğrenim gören gençlerin örnek davranışları ve sosyal sorumluluk alanındaki faaliyetlerini içeren “Örnek okul, örnek öğrenci’ başlığında 74 yazı, haber, yorum yer alıyor. Bunu 30 haber ve yazıyla ‘diğer’ kategorisi izliyor. İmam hatiplerin ne olduğundan çok ne olmadığı ve kendini anlatma üzerine kurgulanan yazı, haber ve yorumlar ‘Savunma’ başlığı altında yer alıyor. Bu alanda da 31 haber ve yazı bulunuyor. Okullardaki ‘eğitim kalitesi” hakkında 24 haber, yazı ve yorum yayınlanmış. Öğrencilerin bilimsel başarılarına ise 10 haber, yazı ve yorumda yer veriliyor.

Ayrımcı dil kullanımı yaygın

Raporda, medyadaki nefret söyleminin ve ayrımcı dil kullanımının yıllardır imam hatip okulları ve imam hatiplileri hedef aldığı vurgulanarak, 2017 yılına ilişkin yapılan araştırmada 11 yayın organında bu yönde 79 haber, köşe yazısı, analizin bulunduğu belirtildi. “Dindar ve kindar nesil” kavramının imam hatip okullarının anılması ile birlikte 18 kez kullanıldığına dikkat çekilen raporda, “Onu yine ‘kindar nesil’ olarak kullanım takip ediyor. 6 kez de haber, yazı ve yorumlarda ‘kindar nesil’ kullanılmış. 5 ayrı yerde imam hatip kavramıyla beraber ‘IŞİD’ kavramı geçiyor ve kullanımlar genel olarak benzetme içeriyor. ‘Arka bahçe’ kavramı metinlerde 4 kez kullanılıyor. ‘Gerici eğitim’, ‘gerici müfredat’, ‘militan’, ‘mahkum edilmek’, ‘dininin ve kininin davacısı’ kavramları da ikişer kez geçiyor.  İmam hatiplilere yönelen ayrımcı dil ve nefret söylemi çerçevesinde metinlere baktığımızda çok geniş yelpazede ve saldırgan bir dil karşımıza çıkıyor” ifadelerine yer verildi.

Başarılar daha az yer buluyor

Raporda, imam hatip okullarının bilimsel başarı örneklerini işleyen haberlerin ve yazıların diğer kategorilerden daha az yer bulduğu aktarılarak, geleneksel ve ana akım medyanın bu okulların güzel yanlarını görmekten ziyade aksayan yanlarını haber yapmayı ve bunlar üzerinden imam hatiplere yüklenmeyi tercih ettiği aktarıldı. Raporda, proje okullarla birlikte imam hatip liselerinde hem sporda hem sanatta hem fen bilimlerinde hem de sosyal bilimlerde başarılı öğrenciler ve başarılı okulların sayısının artış gösterdiği ve bu olumlu gelişmelerin kısmi de olsa medyanın diline haber ve yazılara da yansıyacağı kaydedildi.

Olumlu haberler de yapılıyor

Gazetelerde olumsuz haberlerin çokluğuna rağmen olumlu haber ve yazıların bulunduğu belirtilen raporda, “Haber ver yazılarda, kişisel olarak bir başarıya imza atmış veya kişisel olarak bir sosyal sorumluluk meselesinde yer almış öğrenciler ile yine sosyal sorumluluk projelerine öğrencileri teşvik eden okullar yer alıyor. Bu kategoride hepsi olumlu sayılabilecek 74 haber ve yazı yer alıyor” ifadelerine yer verildi. Raporda imam hatip okullarının sayısının ve sınavdaki başarılarının, bu okullara bütçeden ayrılan pay üzerinden yapılan haberler ve yazılan yazıların baz alındığı belirtilerek, şunlar kaydedildi: “Burada imam hatiplerin üniversiteye girişteki başarısı tartışılırken bazı yayın organlarında diğer liseler ve meslek liseleriyle bir kıyaslama yapılarak bu oran ‘başarı’ veya normal bir durum olarak görülürken, bazı yayın organlarında yer alan haberlerde ise sadece imam hatipler üzerinden bir değerlendirme yapılarak imam hatiplerin üniversiteye girişte başarısız oldukları işleniyor. Yine imam hatiplere ayrılan bütçe, okul ve öğrenci sayıları da baz alınarak eleştiriliyor.”

Eğitimde gençler söz sahibi olmalı

Bir yılı içeren ve 5 bin 309 gazete haberi üzerinden gerçekleştirilen araştırmanın sonuç kısmında şu değerlendirmede bulunuldu: “Basınla ilgili, basın kuruluşlarının neyi yapmaması gerektiği ya da ülkenin bir eğitim kurumuyla ilgili haber yaparken hangi hassasiyetlere riayet etmeleri gerektiği ortaya çıkarken, yaşı küçük çocuklar ve daha 18 yaşını doldurmamış gençler hakkındaki olumsuz, ötekileştirici ve kişilik haklarını zedeleyen yayınlar yapılmaması gerektiği bir kez daha teyit edildi. Eğitim üzerine çalışmalar yapan özelde ise imam hatiplerle ilgilenen bir dernek olarak ÖNDER’in önümüzdeki dönemlerde hangi konular üzerine eğilmesi gerektiği de bu taramada ortaya çıktı. Okulların fiziksel ortamının iyileştirilmesinden sonra eğitimcilerin ve eğitimin kalitesinin artırılması, eğitimde gençlerin söz sahibi olmaları, inisiyatif almaları, kendi ayakları üzerinde durmaları, ülkelerinden sonra dünyayı tanıyan ve yorumlama kabiliyeti olan gençlerin yetiştirilmesi hedefi bir kez daha netleşti. Eğitim kalitesi ile birlikte müfredata yapıcı eleştirilerin ve katkıların sunulması, bu konudaki iyileştirmelere destek olunması, öğrencilerin okuma-yazma, kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılımlarının desteklenmesi, bilimsel başarıları kadar sosyal konulardaki başarılarının da hesaba katılması, toplumsal olaylarda edilgen değil, daha etken bir konumda yer almaları, sadece ulusal değil uluslararası etkileşimlerde de bulunarak dünya vatandaşlığının geliştirilmesi, öteki anlamıyla ümmet bilincinin yerleştirilmesi gerektiği bu araştırmanın bulgularıyla birlikte de bir kez daha kendini kabul ettirdi.”

Rapora buradan ulaşabilirsiniz.