Kamu-STK İşbirliği İçin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Kapasitesinin Güçlendirilmesi Teknik Yardım Projesi

Kamu-STK İşbirliği İçin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Kapasitesinin Yükseltilmesi Projesi Teknik Yardım Projesi, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ortak finansmanı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından geliştirilip uygulanmaktadır.

Projenin Sözleşme Makamı T.C. Hazine Müsteşarlığı Merkezi Finans ve İhale Birimi’dir (MFİB).

Katılım Öncesi Yardım Ulusal Koordinatörü (NIPAC) Sekretaryasını görevini yürütmekte olan Avrupa Birliği Bakanlığı, kamu ve sivil toplum arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ve bu süreçte her iki tarafın ortak iş yapabilme kapasitesinin geliştirilmesine yönelik hedeflerin yer aldığı Sivil Toplum Sektörü Planlama Dokümanı’nı (SPD) hazırlamıştır. Bunun yanında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)’nın sektörel yaklaşımı benimseyen İkinci Döneminde (2014-2020), sivil toplum alanı, “Demokrasi ve Yönetişim” sektörü altında bir alt sektör olarak kabul edilmiş, AB’ye üyelik sürecinde kamu-sivil toplum işbirliğine verilen önem, bu açıdan daha fazla görünürlük kazanmıştır. 

Sosyal politika alanında pek çok önemli sorumluluğu bulunan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB), programlamadan etki analizine kadar sosyal politika oluşturma ve uygulamanın tüm aşamalarında STK’ları önemli bir ortağı olarak görmektedir.  Üstelik sosyal politika ve insan hakları alanları başta olmak üzere STK’ları AB ile müzakere süreçleri içerisinde en önemli paydaşlardan biri olarak değerlendirmektedir. ASPB’nin 2013-2017 dönemini kapsayan Strateji Belgesinde STK’ların sosyal hizmetlere olan katkısına ve Sosyal Hizmet Merkezleri ile uzmanlaşmış STK’ların yerel düzeyde işbirliğine duyulan ihtiyacın altı çizilmiştir.

Bu önemli amaca karşın, sosyal politika alanında STK’ların politika oluşturma, yürütme ve izleme süreçlerine dâhil edilmesine yönelik arzu edilen işbirliği düzeyinin daha fazla geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. STK’ların, kamu kurumları ile kuracakları işbirliğinde yaşanan kurumsal kapasite eksikleri, STK’ların yürüttükleri faaliyetlerin yeterince tanınmıyor olması yanında STK’larla işbirliği yapma konusundaki bilgi, deneyim ve beceri eksikliği gibi hususlar, bu ihtiyacın doğmasına neden olan hususlardan birkaçıdır.

14 Mayıs 2018 tarihinde başlayan “Kamu-STK İşbirliği İçin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Kurumsal Kapasitesinin Yükseltilmesi Projesi” öncesinde Türkiye’de sivil toplum sektörünün mevcut durumunun analizi amacıyla 2016 yılında ASPB tarafından ülke genelinde gerçekleştirilen istişare çalışması sonucunda taban örgütlenmesini özellikle küçük ve orta ölçekli faaliyetlerde (kapsam ve fonlanma yönlerinden) gerçekleştiren STK’ların yüksek düzeyde yerel bağlılığa sahip olduğu ancak ulusal düzeydekilerle kıyaslandığında politika belirleme ve oluşturma alanlarında kendilerine daha az güven duydukları tespiti ortaya çıkarmıştır. 2016 yılında Türkiye’nin farklı bölgelerinde sosyal içerme politikaları alanında faaliyet gösteren STK’ların katılımıyla gerçekleştirilen çalıştaylarda; yukarıda bahsedilen kurumsal ve örgütsel kapasite farklılıklarına rağmen bu STK’ların bütün politika döngüsü içerisinde yer alacak kurumsal kapasitelerden yoksun ve politika yapma sürecinde kendi olası rollerine dair pek az deneyim ve anlayışa sahip olduğu tespit edilmiştir.

Projenin Amacı

Projenin amacı, politika geliştirme ve karar alma sürecine daha aktif demokratik katılım yoluyla ve temel hakları ve diyalog kültürünü teşvik ederek sivil toplumun gelişiminin desteklenmesine katkıda bulunmaktır. Projenin ayrıca “19: Sosyal Politika ve İstihdam Faslı” başlığı altında yürütülecek katılım müzakerelerine de katkıda bulunması amaçlanmaktadır.

Proje kapsamında genel olarak kamu ve STK’lar arasındaki özel olarak ise ASPB ile sosyal politika alanında faaliyet gösteren STK’lar arasındaki işbirliğini güçlendirmek amaçlanmaktadır.

Proje Çıktıları

Proje kapsamında aşağıda belirtilen dört temel alanda çıktıların elde edilmesi amaçlanmaktadır. Bunlar:

Çıktı 1: ASPB’ ve STK’ların karşılıklı politika oluşturma, yürütme, izleme ve değerlendirme kapsamında kapasitelerinin artırılması,

Çıktı 2: STK’ların hukuki yardım ve danışmanlık alanlarında kapasitesinin artırılması,

Çıktı 3: Davranış İlkelerinin (Code of Conduct) hazırlanması ve AB’ye üyelik müzakere başlıklarından biri olan “19:Sosyal Politika ve İstihdam Faslı” müzakereleri kapsamında Kamu ve STK’ların müzakere etme kapasitesinin artırılması ve bu alanda deneyim kazanılması,  

Çıktı 4: STK’lar arasında ve STK’lar ile ASPB ve diğer kurumlar arasında sosyal politika alanındaki işbirliğinin artırılmasıdır.

Lokasyon

Proje faaliyetleri temel olarak Ankara’da gerçekleştirilecektir. Bununla birlikte STK’ların ihtiyaçları ve mevcut durumlarının analiz edilmesi amacıyla 10 pilot il ve 10 komşu ilde de eğitimler, çalıştaylar ve mülakat çalışmaları yürütülecektir.

Pilot iller Ankara, Adana, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Trabzon’dur.

10 komşu il: Artvin, Erzincan, Eskişehir, Hatay, Kayseri, Konya, Malatya, Manisa, Mardin and Şanlıurfa’dır.

Proje Bileşenleri

Proje aşağıda belirtilen 3 bileşenden oluşmaktadır:

İlk bileşen “Kapasite Geliştirme” olup Çıktı 1 ve Çıktı 2’ye karşılık gelmektedir.

Bu hedeflere ulaşmak üzere, STK’ların tüm politika döngüsüne aktif katılım göstermeleri için karşılanması gereken kapasite ihtiyaçlarının belirlenmesine odaklanılacaktır.

• Kapsamlı STK haritalandırma çalışması sektörün derinlemesine analizini mümkün kılacak, hem STK’lar hem de kamu makamları olmak üzere ilgili aktörlerle, rol ve işleyişleriyle, sinerji/birliktelik ve çakışmalarıyla, birbirleriyle iletişim ve işbirliği düzeyleriyle ve sivil toplum aktörlerinin yerel düzeyde sosyal alanda hangi bağlamda çalışmakta olduklarıyla ilgili güncel bilgi sunacaktır.
• Eğitimler ve çalışma ziyaretleri şeklinde gerçekleştirilecek faaliyetler ile STK’ların politika döngüsüne katılımına ilişkin dört temel alanda kapasitelerinin artırılmasına yardımcı olunması amaçlanmaktadır. Bu alanlar; sosyal sektörde kaliteli hizmet sunumu, örgütsel kapasite, kurumsal kapasite ve politikaya katılım kapasitesidir.
• Politika döngüsüne katılımı artırmayı sağlayacak şekilde ilgili alanlarda hazırlanacak el kitapları ve kılavuzlar kadar e-öğrenme modülleri de bu sonuca ulaşılmasında tamamlayıcı bir destek sunacaktır.

Bu bileşen kapsamındaki faaliyetler STK’ların hukuki yardım ve danışmanlık kapasitelerinin iyileştirilmesine de odaklanacaktır.

• Seçili ülkelerin STK’larla istişare sürecine ilişkin iyi uygulamalarının yer aldığı belgelerin hazırlanması
• STK’lar ile ASPB’ arasında iyi bir işbirliği temin etmek üzere STK’ları kılavuzluk/danışmanlık/hukuki hizmetler yoluyla desteklemek şeklindeki amacına özel bir danışma ve iletişim çerçevesi oluşturulması

Projenin İkinci Bileşeni, Kamu-STK İşbirliğine odaklanmaktadır.

Çıktı 3 kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetlerde, STK’lar ile ASPB ve diğer ilgili kurumların işbirliği, faaliyetlerin yürütülmesi ve iletişimleri çerçevesindeki Davranış İlkelerinin uygulamasına yönelik kapasite artırımına odaklanılacaktır.

Bu amaçla, sosyal politika alanında gelecekteki STK-Kamu işbirliği için bir temel teşkil etmek üzere, “Kamu-STK İşbirliği İçin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın Kapasitesinin Yükseltilmesi” Projesi (TR2014/DG/04/A2-01/001) kapsamında başta yerel özellikleri konu edinen bir Davranış Kuralları kılavuzu hazırlanacaktır.

Bilgilendirme toplantısı, üst düzey bürokratlar ve merkezi düzeydeki karar vericilerin, Davranış İlkelerinin uygulanmasının önemi ve beraberinde getireceği fırsatlarla ilgili farkındalıklarının artmasını sağlayacaktır.

Tüm pilot illerdeki eğitimler, Davranış İlkelerinin uygulanmasına yönelik STK’ların ve yerel makamların kapasitelerini geliştirecektir.

Proje esnasında kazanılan deneyimlere dayanarak Yüklenici son olarak, 19 no’lu “Sosyal Politika ve İstihdam Faslı”nın müzakere hazırlıkları çerçevesinde STK katkısına özellikle odaklanarak STK-kamu diyalog ve işbirliğinin hem ulusal hem de yerel düzeyde iyileştirilmesini amaçlayan Davranış İlkelerine dayalı ileriye dönük bir plan ve bir Yönetişim Modeli hazırlamasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na destek sağlayacaktır.

Çıktı 4 kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetin temel özelliğini STK’lar arasındaki işbirliği ve diyalog oluşturmaktadır. Bu proje altındaki tüm etkinlik ve faaliyetlerin kilit unsuru artan işbirliği olsa da, “Proje Hazırlama Çalıştayları” aynı alanda çalışan STK’lar, ASPB ve ilgili kurumlar arasında işbirliğini artıracak ve koalisyon oluşturulmasına yardımcı olacaktır.

Projenin Üçüncü Bileşeni, Davranış İlkelerine ilişkin bilginin ve Kamu-STK işbirliği uygulamalarının öneminin yaygınlaştırılmasını kolaylaştırmaktadır.

Projenin başlangıç döneminde hazırlanacak olan kapsamlı bir iletişim stratejisi ve görünürlük planı esas alınarak, projenin görünürlüğünü sağlamak, STK ve diğer aktörlerin proje hakkındaki farkındalıklarını artırmak ve şeffaflık ve hesap verebilirliğin iyileştirilmesine bir zemin oluşturmak adına bilgilendirici bir internet sitesi kurulacaktır. Böyle bir internet sitesi özellikle de sosyal politikalar alanında aktif olan STK’ların bilgiye erişimlerini iyileştirecek ve geniş kitlenin proje faaliyetlerine açık başvurular konusunda haberdar kalmasını sağlayacaktır.

Bu proje, diğerlerinin yanında, TÜSEV’in “Davranış İlkeleri”nden esinlenen Davranış İlkelerinin hayata geçirilmesiyle, Kamu- STK işbirliğini sağlayacak gerekli mekanizmaların kurulması konusunda hayati öneme sahiptir. Davranış Kuralları, bir dizi kilit ilkeye dayanarak, STK’ların karar verme süreçlerine katılmalarını, STK’ların eşit ortaklar olarak görülmelerini STK’lar ve kamu yetkilileri için kapasite artırımını ve STK’lara şeffaf bir destek sunulmasını sağlamak üzere Kamu-STK arasındaki diyalog için bir temel oluşturacaktır. Temel ilkeler; şeffaflık, bağımsızlık, hesap verebilirlik, eşitlik, çoğulculuk, özerklik, karşılıklı saygı ve yanıt verebilirliktir.

Teknik Destek Ekibi

Teknik Destek Ekibi aşağıdaki kilit uzmanlardan oluşmaktadır:

Sn. Cleofe Guardigli, Takım Lideri (KU 1)

Sn. Süha Vekiloğlu, Eğitim ve Sosyal Hizmet Uzmanı (KU 2)