Alpu’nun Hava Kirliliği Neden Değerlendirilmedi?

Temiz Hava Hakkı Platformu, Eskişehir Tabip Odası ile bugün gerçekleştirdiği basın açıklamasında, Eskişehir'e yapılması planlanan Alpu Termik Santrali'nin ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) raporuna Eskişehir İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 'hava kirliliği ve halk sağlığı değerlendirmesi' yapılmadan olumlu görüş verildiğini açıkladı.

Platform, her yıl 7,8 milyon ton linyit kömürü yakacak santral için 15 Ağustos 2018’de yapılması planlanan ihaleden acilen vazgeçilmesi çağrısında bulundu.

17 sivil toplum kuruluşunun oluşturduğu THH, yaptığı basın açıklamasında söz konusu ÇED raporunun içerdiği hata ve eksiklikler nedeniyle sivil toplum kuruluşlarının açtığı iptal davalarının sürdüğüne dikkat çekti.ÇED raporuna onay verilme aşamasında, Sağlık Bakanlığı’nın ilgili birimleri tarafından verilen görüşlerin kömürlü termik santrallerin halk sağlığına etkilerini de değerlendirilmesi gerektiğinin altı çizildi. Temiz Hava Hakkı Platformu temsilcileri, Eskişehir’de hava kirliliği yükünü artıracak bir tesis planlanmasına rağmen İl Sağlık Müdürlüğü’nün görüşünde halk sağlığını ve hava kirliliğini ilgilendiren hiçbir maddenin olmamasına dikkat çekti. Eskişehir kömürlü termik santralinin devam eden dava ve ihale sürecinde göz önünde bulundurulması için projenin halk sağlığı üzerindeki etkilerini içeren uzman görüşünü de kamuoyu ve yetkililerle paylaştı.

SANTRALİN SEBEP OLACAĞI HAVA KİRLİLİĞİ HASTALIKLARA DAVETİYE ÇIKARACAK

Evsel ısınma ve enerji üretimi için kömür yakılması ve ulaşım sektörü sebebiyle ortaya çıkan ve gözle görülemeyecek kadar küçük parçacık maddeler (PM10 ve PM2,5) akciğer sağlığını tehdit ediyor. Bu madde miktarlarındaki düşüş mevcut solunum sistemi hastalıklarının kötüleşmesini önlüyor ve yaşam beklentisini artırıyor. PM2,5 düzeyindeki her 10µg/m3 düşüş ortalama yaşam beklentisini 0.61±0.20 yıl uzatıyor. [1] THH Platformu üyesi kurumlardan olan Greenpeace Akdeniz’in hazırladığı “Eskişehir’de Kömürlü Termik Santral Tehlikesi” isimli raporda yapılan modellemeden elde olunan verilere göre söz konusu santralin çalışması sonucunda, PM2.5 ve NO2 maruziyeti nedeniyle santralin ömrü olan 35 yıl boyunca santralin toplam 3 bin 200 kişinin erken ölümüne yol açacağı hesaplanmıştır.

“Eskişehir İli Temiz Hava Planı 2011-2014” eylem planında 1994 yılı öncesinde sadece evsel ısınmada kullanılan linyit kömürü nedeniyle Eskişehir’de hava kirliliğinin artmış olduğundan sıklıkla bahsedilmektedir. [3] Tüm bu verilere karşın 7,8 milyon ton linyit kömürü yakacak ve kanserojen etkisi DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından kabul edilmiş olan PM2,5 emisyonuna neden olacak santral projesinin sağlık etkisine dair bir değerlendirme yapılmamıştır. Kaç kişinin erken ölümüne neden olacağı veya olası iş günü kayıplarının hesaplamadığı, bu olumsuzluklara engel olmak için alınacak önlemlerin belirlenmediği görülmektedir.

UZMANLAR ESKİŞEHİR’DEKİ HAVA KİRLİLİĞİNİ YORUMLUYOR

Mevcut ÇED süreçlerinde projelerin sağlık etkilerini değerlendiren bir mekanizmanın eksikliğinden bahseden Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) temsilcisi Doç. Dr. Çiğdem Çağlayan, “Eskişehir İl Sağlık Müdürlüğü de halk sağlığı etkilerini değerlendiren bir yaklaşım yerine sadece iş sağlığını değerlendiren bir görüş sunmuştur. Oysa DSÖ başta olmak üzere birçok sağlık kuruluşu, kansere ve ölüme yol açan olumsuz sağlık etkileri nedeniyle kömüre dayalı enerji üretiminden vazgeçilmesi için çağrıda bulunmaktadır. Her 10µg/m3’lük artış akciğer kanseri kaynaklı ölümlerde yüzde 15-27 oranında artışa yol açmaktadır. [4] Eskişehir’de 2016 yılında evlerde yakılan kömür miktarının 156 katı kadar kömür yakılmasına neden olacak Alpu Termik Santrali’nin izin sürecinin de yetkililer tarafından halk sağlığı ve hava kirliliği konusundaki bilimsel veriler ışığında acilen tekrar değerlendirilmesi ve mevcut ihale sürecinin iptal edilmesi gerekmektedir’ dedi.

Eskişehir – Bilecik Tabip Odası Yönetim Kurulu Başkanı Akif Aladağ ise, “Havası göreceli olarak temiz kabul edilen Eskişehir ili, Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı 2016 yılı ölüm nedenleri istatistiklerinde ülkemizde kanser ölümlerinin en yüksek olduğu beş il arasında sıralanmıştır.Termik santraller hava kirliliği yaratmaktadır ve hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘Grup I’ kanserojen olarak tanımlanmaktadır. Alpu Termik Santrali’nin hayata geçmesi, önümüzdeki 35 yılda özellikle Alpu ilçesi olmak üzere Eskişehir ilinde kanser görülme sıklığını ve kanserden ölümleri artıracaktır. Eskişehir’in ve hemen komşusu olan ilçelerin nüfusu göz önüne alınırsa 1 milyondan fazla insan Alpu Termik Santrali’nin yaratacağı hava kirliliğinden etkilenecektir’ diye konuştu.

HEAL-Sağlık ve Çevre Birliği Türkiye Koordinatörü Funda Gacal ise kömürlü termik santrallerin yarattığı hava kirliliğinin insan sağlığını geri dönülemez şekilde etkilediğinden bahsederek; “Türkiye’de her yıl termik santrallerden kaynaklı hava kirliliği en az 3 bin kişinin erken ölümüne neden oluyor. Bu rakam 2015 yılında elimizdeki kısıtlı verilerle oluşturulmuş bir sonuç, kömürlü termik santrallerin sağlık maliyeti ise hem hava hem çevre kirliliği sebebiyle çok daha fazla” diye konuştu.