Barış Süreçlerini Anlamak İçin Başucu Kitabı

Kolombiya, Filipinler ve Endonezya’daki barış süreçlerini farklı yönleriyle değerlendiren “Dünyada ve Türkiye’de Barış Süreçleri- Anlamak ve Canlandırmak” isimli kitap, Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlandı. Kitabı hazırlayan Sabancı Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik, kitabın ve 2016’da İstanbul’da düzenledikleri “Barış Süreçlerini Canlandırmak: Kolombiya, Filipinler, Endonezya” başlıklı konferansın çıkış noktasının ‘dünya süreçlerini anlamak ve bu süreçlerden Türkiye […]

Kolombiya, Filipinler ve Endonezya’daki barış süreçlerini farklı yönleriyle değerlendiren “Dünyada ve Türkiye’de Barış Süreçleri- Anlamak ve Canlandırmak” isimli kitap, Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlandı. Kitabı hazırlayan Sabancı Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik, kitabın ve 2016’da İstanbul’da düzenledikleri “Barış Süreçlerini Canlandırmak: Kolombiya, Filipinler, Endonezya” başlıklı konferansın çıkış noktasının ‘dünya süreçlerini anlamak ve bu süreçlerden Türkiye için dersler çıkarabilmek’ amacı taşıdığını vurguluyor.

Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik’in derleyicisi olduğu kitabın yazarları arasında akademisyenlerin yanı sıra bu barış süreçlerine bizzat katılan STK temsilcileri, gözlemci ve müzakereciler de yer alıyor. Bu yönüyle dünyadaki barış deneyimleri alanında önemli bir kaynak olma vasfı olan kitabın sunuş yazısında; Ayşe Betül Çelik,  barış süreçlerinin tek aktörlü süreçler olmadığı, barışa giden yolun da bir tarifi olmadığını bilerek yola çıktıklarını belirterek, “Gene biliyorduk ki her çatışmanın kendine has nedenleri, evreleri vardır. Buna rağmen dünya örneklerinden de birçok ders çıkarılabilir. Dünyadaki farklı barış süreçleri bize ‘ne yapılırsa ne tür sonuçlara yol açabilir?’ sorusuna dair fikirler verebilir.  Çoğu zaman içinde bulunduğumuz çıkmazları aşmamız ve barışa yönelmemiz için yaratıcılık gerekir. Dünya örneklerini çalışmak bize bu konuda yeni düşünce alanları sağlayabilir, yeniden bir umut yaratabilir.”  değerlendirmesinde bulunuyor.

Barışa giden yol liderler kadar toplumların da barış için ne kadar istekli, bilgili ve hazırlıklı olduklarıyla ilgili olduğunu vurgulayan Çelik, “Barış süreçlerinin az çalışılan alanlarından biri kadınların katılımı ve barış görüşmelerinde cinsiyetlendirilmiş konuların nasıl ele alındığıdır. Bu kitaba katkı sağlayan yazarlardan yazılarında özellikle bu konuya da değinmelerini istedik. Ele aldığımız dünya örnekleri, Türkiye’de barış sürecine bir dönüş yaşanırsa hem sivil toplum kuruluşlarının hem de çatışan tarafların temsilcilerinin çatışmanın ve barışın cinsiyetlendirilmiş yönleri üzerine düşünmesi gereken çok şey olduğunu gösteriyor” diye anlatıyor.

Kolombiya, Filipinler ve Endonezya’nın son yıllarda uzun süreli çatışmaların barışçıl yollardan çözümlendiğine tanık olduğumuz önemli örneklerden bazıları olduğunu hatırlatan Çelik, “Kolombiya’da 52 yıldır süren çatışmalar boyunca çok sayıda müzakere yapıldı ancak hiçbiri barışa bu kadar yaklaşmadı. Bu örneği kitaba almamızdaki sebep, tarafların barış konusundaki ısrarları, önlerine çıkan engellere rağmen başarılı sonuca ulaşmaları ve süreçte toplumsal cinsiyet konusuna gösterilen hassasiyet. Filipinler örneğini ise İslâmi aktörlerin oynadığı kolaylaştırıcı rol açısından ilginç ve Türk aktörlerin uluslararası gözlemci olarak sürece dahil olmaları bakımından da son derece önemli bulduk. Bu aynı zamanda, farklı üçüncü taraf rollerinin avantaj ve dezavantajlarını anlamak ve tartışmak açısından da ideal bir örnek oluşturdu. Bir o kadar önemli olan bir diğer ülke örneği ise Asya’daki en uzun süreli çatışmalardan birini sonlandıran Endonezya’daki Açe barış süreci. Bu süreç, dinî olarak birbirine yakın gruplar arasındaki çatışmaların barışçıl yollardan nasıl çözümleneceğine dair ilginç öğretiler içeriyor. Bu kitap odağına bu üç ülkedeki çatışma ve barış süreçlerini alarak kavramsal ve pratikte barış süreçlerini baltalayan faktörlere karşı devlet ve sivil toplumun ne yöntemler geliştirebileceğini anlatıyor” şeklinde anlatıyor kitabı.

Kitabın ilk bölümü, Ayşe Betül Çelik’in, barış süreçlerinin nasıl süreçler olduğunu, aktörlerini, çatışma yaratan meseleleri, müzakereyi ve barışa giden farklı yolları farklı örneklerle ele aldığı değerlendirmeyle başlıyor. Diğer bölümlerde ise, Kolombiya, Filipinler ve Endonezya’daki süreçlerle ilgili çatışma ve barışın kısa bir tarihçesinin ardından her ülkede nasıl başarıya ulaşıldığını ve zorlukların nasıl aşıldığını o süreçlere katılmış müzakereciler, üçüncü taraflar ve akademisyenler anlatıyor. Ülke örnekleri sonrasında ise barış süreçlerinin canlandırılmasına dair üç önemli sorunun bu konudaki uzman akademisyenlerce cevaplandırıldığı bölüm yer alıyor. Bu sorular ise şunlar: 1) Bir barış sürecinin kapsayılıcılığı nasıl arttırılabilir? 2) Süreçleri bozan ve şiddeti araçsallaştıran aktörlere karşı neler yapılabilir? 3) Açmazları aşmada ne tür yeni yaklaşımlar üretebiliriz?

Kitabın son bölümünde ise Türkiye’deki barış süreci ele alınıyor.  Cuma Çiçek’in kesintiye uğraşan çözüm süreciyle ilgili geniş değerlendirmesiyle başlayan bölüm, siyaset bilimci Pınar Uyan Semerci’nin moderatörlüğünde, Ak Parti Diyarbakır Milletvekili Galip Ensarioğlu, CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ve HDP Milletvekili Mithat Sancar’ın süreci değerlendirdiği panelin kayıtlarıyla sona eriyor.