Çocuklarla cinsel istismarı nasıl konuşmalı?

“Hiçbir çocuk, hiçbir aile ve toplumun hiçbir kesimi istismardan muaf değil. Çocukları istismar konusunda bilgilendirmek başlı başına bir önlem niteliğinde.” Çocuklarla cinsel istismar hakkında konuşmak, onları can yakan sırları paylaşma konusunda daha güvende hissettirir. Bu yüzden Norveç devlet kanalı NRK’nun çocuk kanalı NRK Super bu hafta cinsel istismara odaklanıyor. Bu belki de o ertelediğiniz konuşmayı […]

“Hiçbir çocuk, hiçbir aile ve toplumun hiçbir kesimi istismardan muaf değil. Çocukları istismar konusunda bilgilendirmek başlı başına bir önlem niteliğinde.”

Çocuklarla cinsel istismar hakkında konuşmak, onları can yakan sırları paylaşma konusunda daha güvende hissettirir. Bu yüzden Norveç devlet kanalı NRK’nun çocuk kanalı NRK Super bu hafta cinsel istismara odaklanıyor. Bu belki de o ertelediğiniz konuşmayı yapmak için bir fırsat olabilir.

Pek çok ebeveyn çocuklarla cinsel istismar hakkında konuşmaktan çekiniyor. Çekinmenize gerek yok.

Stine Sofie Vakfı’nda proje liderliği yapan Erik S. Oksavik, bunun kesinlikle bütün ebeveynlerin çocuklarıyla yapması gereken bir konuşma olduğu görüşünde.

Çocuklarımızı toplumdaki bütün tehlikelerden korumak isteriz, değil mi? O zaman şiddet ve istismarın da çocuklara yönelik bir tehlike olduğunu fark etmemiz gerekiyor.

NRK’ya konuşan Oksavik, ebeveynleri sorumluluk alıp konuşmayı yeterince güvenli bir şekilde yapacak kadar bilgilenmeye teşvik ediyor.

Silje Vold ise Save the Children Norveç’te özel danışmanlık veriyor. En önemli şeyin istismarın ne olduğunu açıklamak ve çocukların kendi bedenleri üzerinde karar vermesi olduğunu savunuyor.

“Bunun yasadışı olduğunu, hiçbir zaman çocuğun suçu olmadığını ve istismara maruz kalmış çocukların bunu güvendikleri bir yetişkine anlatmaları gerektiğini aktarmanız gerekiyor.”

İşte çocuklarla istismar hakkında konuşmanızı kolaylaştıracak altı tavsiye:

1. Konuyu açmaktan çekinmeyin

Save the Children Norveç’ten Silje Vold, pek çok yetişkinin cinsel istismar hakkında konuşarak çocukları korkutmaktan çekindiğini söylüyor.

“Haliyle konuşmayı çocuğu güvende hissettirmeye odaklı bir biçimde ilerletmek önem taşıyor. İstismarın ne olduğunu açıklarken böyle şeyleri çok çok az sayıda yetişkinin yaptığını belirtebilirsiniz.”

Çocuklara öğrettiğimiz trafikte can güvenliği ya da yangın tatbikatı gibi diğer olası konulara benzer bir şekilde düşünmek işe yarayabilir.

“Hiçbir çocuk, hiçbir aile ve toplumun hiçbir kesimi istismardan muaf değil. Cinsel istismar çocukların bulunduğu her ortamda gerçekleşebiliyor.”

Çocukları istismar konusunda bilgilendirmek başlı başına bir önlem niteliğinde.

“Bu sayede çocuklara istismarı zorla kabul ettirmek ya onları manipüle etmek zorlaşırken, istismara maruz kalmaları halinde anlatmaları kolaylaşır.”

Vold, çocukların bedenleri, sınırlar ve istismar hakkında bilgilenmelerinin zararlı olmadığının altını çiziyor. Save the Children Norveç çocuklara inisiyatif almaları ve konuşmayı yönetmeleri konusunda izin vermeyi öneriyor. Konuya ilişkin çizimler bulundurmak da düşüncelerinizi kelimelerle ifade etmenin zor olduğu durumlarda yardımınıza koşabilir.

2. Konuyu güvenli bir ortamda açın

Save the Children Norveç’in tavsiyesi, çocuğun konuyu kapatma ya da değiştirme isteği halinde buna saygı göstermek. Çocuğun hislerini ciddiye alın ve sözlerini hiçe saymayın. Çocuğun dediklerini doğru anlayıp anlamadığınızı öğrenmek için tekrarlayın.

Örneğin “yaşadığımız muhitte çocuklara kötü şeyler yapacak yetişkin olmaz” demek akıllıca bir hareket değil. Bunun yerine, “benim için en önemlisi, senin güvende olduğundan emin olmak” diyebilirsiniz.

“Konuyu güvenli bir ortamda açmalısınız. Olası sorulara yanıt verecek geniş bir zamanınız olduğundan emin olun. Bilmediğiniz durumlarda ise bunu belirtip yanıtı bulup bulamayacağınıza bakacağınızı söyleyebilirsiniz, diyor Stine Sofie Vakfı’ndan Oksavik.

3. Konuşma çocuğun yaşına uygun olmalı

Save the Children Norveç’in tavsiyesi konuşmanın çocuğun yaşına ve gelişimine uygun olması yönünde. Çocukların çoğu zaman sandığımızdan çok daha fazlasını anladığını aklınızda bulundurun.

“Çocuk üç yaşına geldiğinde beden hakkında konuşmaya başlayabilirsiniz. Bedenin farklı kısımlarının adlarını çocuklara öğretebilirsiniz. Çocuk yaklaşık beş yaşına geldiğinde ise üreme hakkında konuşabilirsiniz. Bu da güzel ve can yakan dokunuşlar, iyi ve yasadışı sırlar hakkında konuşmaya bir giriş kapısı aralayabilir.”

Oksavik konuşmanın çocuk okul yaşına geldiğinde tekrarlanması gerektiğini söylüyor.

“O zaman cinsellik hakkında daha fazla konuşabilir, beden gelişimini anlatabilirsiniz.”

4. Somut ve açık konuşun

Save the Children Norveç, cinsel istismarın ne olduğunu açıklarken somut ve açık olmanın önemli olduğunu belirtiyor.

“Çocukların hiçbir zaman yetişkinlerin penisini okşayamayacağını, aynı şekilde yetişkinlerin de çocukların penisini okşayamayacağını anlatabilirsiniz.”

Ayrıca istismarın, çocuk “katıldığını” hissetse ya da bir an heyecanlı bulsa bile, hiçbir zaman çocuğun suçu olmadığı konusunda açık olmak önem taşıyor.

Oksavik çocuklarla beden hakkında konuşmanın iyi bir başlangıç noktası olduğunu düşünüyor.

“Çocuklara ‘pipi’ yerine penis demeyi öğretin. Çocukların farklı dokunuşlar olduğunu bilmesi de önemli. Sarılmak ve birinin saçını okşaması güzel olabilir. Çocuklara farklı şekilde dokunmak, örneğin çocukları penis ya da popo üzerine oturtmak ise, yasaktır.”

Çocukla internette istismar hakkında da konuşmalısınız. Çocukların çıplak resimlerini çekmenin, önlerinde kıyafetlerini çıkarmalarını istemenin yasak olduğunu anlatın.

“Çocuklara soyunmanın nerede normal olduğunu anlatın. Örneğin çıplak yıkanmalarına karşın birinin istemesi halinde bilgisayarın önünde soyunmanın iyi bir şey olmadığını paylaşın.

5. Çocukların yasak olduğunu bildiği şeylerden yola çıkın

Stine Sofie Vakfı’ndan Oksavik, çocuklara öğrettiğiniz diğer şeylerden yola çıkmayı öneriyor. Dayak atmanın ya da kırmızı ışıkta karşıdan karşıya geçmenin yasak olması gibi birinin çocuğun penisiyle oynamasının ya da çocuğu kıyafetlerini çıkarmaya zorlamasının da yasak olduğunu anlatabilirsiniz.

“Böyle şeyler yapan birinin sonradan özür dilemesinin ya da hediyeler almasının da kabul edilemeyeceğini söyleyin. Bunların olması halinde çocuk güvenebileceği bir yetişkine durumu anlatmalı.”

Save the Children Norveç, çocukları birine sarılmak istedikleri zaman bunu karşı tarafın izniyle yapabilecekleri konusunda da bilinçlendirmek gerektiğini aktarıyor. Silje Vond konuya şöyle dikkat çekiyor:

“Bu sayede çocuklara hem kendimizin hem de diğer kişilerin kendi bedenleri hakkında söz sahibi olduğunu anlatmış oluruz. ‘Dur’ demek ya da bedenlerine istemedikleri bir şey yapılması halinde bunu bir yetişkine anlatmak gibi basit kuralları çocuklara öğretebiliriz.”

6. Konuyu düzenli aralıklarla gündeme getirin

Silje Vold, yetişkinleri bunu “yapmaları gereken bir konuşma” olarak düşünmemeleri konusunda uyarıyor.

“Bu tek bir konuşmadan ibaret değil, düzenli aralıklarla konuşmaya devam edilen bir konu olmalı.”

Konuyu doğal bir biçimde, mesela arabayla gezmeye çıktığınızda, açmak çocuğa soru sorma olanağı tanımak açısından işe yarayabilir.

Vold ayrıca “çocuğun merak ettiği bir şey olduğunda ya da arkadaşlarıyla olsun, kardeşleriyle olsun oyun oynarken karşısına engeller çıktığında bunları olanak olarak düşünün” tavsiyesinde bulunuyor.

Çocuğun yaşı ilerledikçe yasalar, cinsellik ve beden ile ilgili giderek daha fazla bilgi sunabilirsiniz.

“Çocukları dinlerken acele etmez ve sordukları sorulara güzelce yanıt verirseniz, konuyla ilgili konuşma fırsatları kendiliğinden açılacaktır.”

Kaynak: NRK

*Söz konusu yazı ilk olarak KAOSGL sayfasında yayınlanmış olup, Sivil Sayfalar’da  da paylaşılmasına da izin verilmiştir.