Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği habercilik dilini değiştiriyor!

“Dilimizi Dönüştürüyoruz: Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Habercilik” Eğitimi Cinsel şiddetin varlığının, meşruiyetinin ve yarattığı hasarların ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yürütmek amacıyla resmi olarak 2014 yılında kurulan Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği (CŞMD);  ‘Dilimizi Dönüştürüyoruz: Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Habercilik” projesi eğitimlerini Kadir Has Üniversitesi ve Bilgi Üniversitesi öğrencileri ile gerçekleştirdikten sonra projenin medya ayağında […]

“Dilimizi Dönüştürüyoruz: Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Habercilik” Eğitimi

Cinsel şiddetin varlığının, meşruiyetinin ve yarattığı hasarların ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yürütmek amacıyla resmi olarak 2014 yılında kurulan Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği (CŞMD);  ‘Dilimizi Dönüştürüyoruz: Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Habercilik” projesi eğitimlerini Kadir Has Üniversitesi ve Bilgi Üniversitesi öğrencileri ile gerçekleştirdikten sonra projenin medya ayağında Evrensel Gazetesi ve BirGün Gazetesi’nde görev alan editörler, muhabirler ve içerik üretimi yapan katılımcılar ile devam etti.

Gerçekleştirilen eğitimlerde ilk olarak  toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet kimliği ifadesi, cinsel yönelimler gibi temel kavramlardan başlanılarak toplumsal cinsiyet temelli şiddet ve cinsel şiddet başlıkları ele alındı. Eğitimin devamında; cinsel şiddet haberleri, haber çerçevesi, haber dili, hayatta kalan ile yapılacak görüşmelerde izlenmesi gereken yol ve kullanılması gereken dil konularında bilgiler aktarıldı. Yazılı ve görsel medyada kullanılan dilin dönüştürülmesi ile dönüşümün sağlanabileceğini hedefleyen  CŞMD ‘Toplumsal dönüşüm için, toplumsal iletişim ve dayanışma’ amaçlarına ulaşmada eğitimlerin faydalı olacağı inancında olduklarını; aldıkları geri bildirimlerin bunu doğrular nitelikte olduğunu belirtti.

Proje eğitmeni Şehlem Kaçar; üniversite öğrencileri ile yapılan eğitimlerde öğrencilerin toplumsal cinsiyet alanında gelişimlere açık, farkındalıkları yüksek, yurtiçi kaynakların yanı sıra yurtdışındaki kaynakları, alan çalışmalarını takip eden, hak temelli habercilik yapma idealinde olduklarını gözlemlediğini belirtti.  Ayrıca ana akım medyanın içinde yaşadığımız toplumlarda şiddete  dair nasıl konuştuğumuzu şekillendirme gibi bir gücü olduğunu vurgulayan Kaçar, doğru kelimeleri kullanmak için Kanadalı femifesto örgütünün “Use the Right Words” kitabını çevirdiklerini ve yerelleştirdiklerini; eğitimlerde kullandıkları bu kitabın gazeteciler, medya çalışanları, topluluk örgütleyicileri, eğitimciler ve tecavüz kültürünün onay kültürüne nasıl dönüştürülebileceği üzerine düşünen, konuşan ve yazan herkes için değerli bir araç ve kaynak olacağını umduklarını söyledi.

Proje Koordinatörü Pınar Büyüktaş ise medya kuruluşlarında gerçekleştirdikleri eğitimlerde, hali hazırda zaten haber diline dikkat eden ilgili katılımcıların normalize edilen ve dile yerleşen kalıpların aslında şiddet piramidinde yer aldığının bilgisi verildiğinde, bu bilgileri dikkate alarak yeni içerik üreteceklerini iletmelerinin projenin amacına uygun ilerlediğini doğruladığını iletti.

Kadir Has ve Bilgi Üniversitesi öğrencileri ile yapılan eğitimlerde öğrenciler, cinsel şiddet haberlerine  medyada yer alışında bir artış olduğunu belirttiler. Sadece yazılı, görsel basının içerik üretiminde değil; şarkı sözlerinde, medya görünürlüğü yüksek kişilerin söylemlerinde eleme olmaksızın yayınlanmasının da cinsel şiddet mitlerini  yeniden ürettiğine dikkat çektiler. Bu noktada medyanın algıyı oluşturmada önemli olduğu; hak temelli, cinsel şiddeti, cinsiyetçi söylemi yeniden üretmekten kaçınan bir tavırda olması ile bu durumun önüne geçilme ihtimallini tartıştılar.

Bu eğitimlerle ayrıca medya kuruluşlarında çalışanların haber dili, haberlerde kullanılan fotoğraflar, haber çerçevelerini oluştururken karşılaştıkları zorluklar ve yaşadıkları deneyimler üzerinden bir tartışma ortamı oluştu. Cinsel şiddet haberlerini verirken sansasyon yaratmaya çalışmadan, hayatta kalanın haklarını gözeterek oluşturdukları haber içeriklerinde cinsel şiddetin yarattığı hasarı ve olayın ciddiyetini vurgulamak için seçilebilecek kelimeler üzerinden de fikir alışverişlerinde bulunuldu.  Medya kuruluşlarının cinsel şiddeti önlemede yapabilecekleri koruyucu ve önleyici çalışmalar da tartışmaya açıldı.

Evrensel Gazetesi’nde gerçekleştirilen eğitime katılan Hilal Tok, ‘Medyadaki cinsiyetçi dile karşı mücadele şiddetin ve cinsiyet ayrımcılığının önüne geçmek için çok önemli. Bunu sağlamaya çalışan ve bunun için çabalayan CŞMD’nin medya eğitimleri gazetelerde, internet haberlerinde ve televizyonlarda sunulan haberin şiddet ve cinsiyetçilik içermemesi ve bu söylemlerden arındırılması  hatta bu söylemlere alternatif neler söylenebilir bunu ortaya koyuyor. Cinsiyet hiyerarşisine karşı verilen mühim bir iş medya dilini değiştirmek ve bunun imkansız olmadığını da görmüş oluyoruz bu eğitimlerle. Eğitimlerin ana akım ve yerel medyada çalışan gazeteciler, öğrenciler ve medya çalışanları tarafından talep edilmesi de çok önem arz ediyor’ dedi.

Sevgim Denizaltı ile BirGün Gazetesi eğitiminden sonra gerçekleştirdiğimiz görüşmede ise kendisi; gerçekleştirilen atölyede, akıllarındaki birçok soruya yanıt bulduklarını, somut örnekler üzerinden iyi ve kötü habercilik örneklerini tartışma imkânı elde ettiklerini belirtti. ‘Hem bildiklerimizi pekiştirip somutlaştırdık, hem de yeni bilgiler edindik. Bu nedenle atölyenin biz editörlere de, gazetecilik bölümünde okuyan stajyer arkadaşlarımıza da çok şey kattığını düşünüyorum, hatta düşünmekle kalmıyor gözlemliyorum. Bu yüzden CŞMD’ye çok teşekkür ediyor, atölyelerin yaygınlaşarak daha çok meslektaşıma ulaşmasını diliyorum’ dedi.

BirGün ve Evrensel gazetelerindeki eğitim sonrasında, hem kullanılan görsellerin hem de haber dilinin belirgin bir şekilde değiştiği gözlemlendi.

Açık Toplum Vakfı, ABD Büyükelçiliği ve Rosa Luxemburg Vakfı’nın desteklediği  proje, medyada cinsel şiddet alanında hak temelli habercilik konusunda bir dönüşümün oluşması; cinsel şiddetin gündemleştirilmesini sağlayarak cinsel şiddet alanındaki sessizliğin kırılması; basın özgürlüklerine müdahalelere karşı medya çalışanları ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliklerinin geliştirilmesi, sivil toplum haberciliği ile ana akım habercilik arasında köprüler kurulması amaçlarını taşıyor. CŞMD bu amaçlar ile medya kuruluşlarında ve üniversitelerin iletişim fakülteleri öğrencilerine eğitimler düzenlemeye devam edecek.

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin Facebook ve Twitter hesaplarından proje ile ilgili gelişmeleri takip edebilir, sorularınız için medya.csmd@gmail.com adresinden iletişime geçebilir ve medya çalışanlarına yönelik oluşturulan “Cinsel Şiddet Alanında Hak Temelli Yayıncılık” broşürünü inceleyebilirsiniz.