Ellen Chilemba: Afrika’nın genç kadın girişimcisi
Ellen Chilemba tam anlamıyla bir yıldız oyuncu. Yakın zamanda Amerika’nın iki haftada bir çıkan iş dünyası dergisi olan Forbes tarafından Afrika’nın 30 yaş altı en başarılı ve umut vadeden girişimcisi seçilen Chilemba, başlattığı sosyal girişim ile kadınlara yoksulluktan kurtulmaları için yeni yollar yaratmayı, çocuk yaşta evlilik döngüsünü kırabilmelerini ve kaybolan potansiyellerini yeniden kazanmaları için yardımcı […]
Ellen Chilemba tam anlamıyla bir yıldız oyuncu. Yakın zamanda Amerika’nın iki haftada bir çıkan iş dünyası dergisi olan Forbes tarafından Afrika’nın 30 yaş altı en başarılı ve umut vadeden girişimcisi seçilen Chilemba, başlattığı sosyal girişim ile kadınlara yoksulluktan kurtulmaları için yeni yollar yaratmayı, çocuk yaşta evlilik döngüsünü kırabilmelerini ve kaybolan potansiyellerini yeniden kazanmaları için yardımcı olmayı amaçlıyor.
Chilemba henüz daha 17 yaşındayken Malawi’de kar getiren sosyal bir girişim olan Tiwale’yi buldu. Geçen 3 yıl içerisinde kuruluş 150 kadına iş ve mesleki eğitim almaları için, 40 kadına ise işlerini başlatmak ya da çalışan bulmak için destek verdi. Son zamanlarda ise Tiwale, program katılımcılarına gelir sağlamasına ve kuruluşun sürdürülebilir olmasına yardımcı olacak yeni bir kumaş tasarım girişimi için bir atölyesi ve sınıfları olan ilk özel çalışma alanına sahip oldu.
Fakat bunlar Chilemba’yı durdurmak için yeterli değil. Kadın katılımcıların gerçek anlamda güçlenmesi ve yenilikçi yaklaşımlara bağlılık, Tiwale’nin etki modelini oluşturan etmenler. Bu da geçmiş varsayımları dikkatli ve etraflıca incelemek, kadınları can kulağıyla dinlemek ve kuruluşun yaklaşımını bu anlamda geliştirmek anlamına geliyor.
Chilemba, Tiwale’nin bu zamana kadar ona öğrettiği bazı içgörüleri paylaşıyor ve bu öğrendiklerini Tiwale’nin bir sonraki büyüme aşaması için nasıl kullanacağından bahsediyor;
1. Sorun, her zaman sorun olmayabilir.
“Bazen sorun olarak düşündüğünüz şey aslında gerçek zorluk olmayabilir,” diyor Chilemba. “Dinleyici olma rolümü gün geçtikçe daha iyi öğrendim.”
Malawi’de doğup büyüyen Chilemba, bir sürü kız arkadaşının başlık parası karşılığı erken yaşta evlendirilmek için okulu bıraktığına şahit oldu. (Malawi’de her iki kızdan biri 18 yaşına geldiğinde evli oluyor.) Chilemba artan okul ücretleri, erken evlilikler ve kızların okula devam etmemesi arasında bir ilişki olduğunu gördü. Malawi hükümetinin ilköğretim eğitimini ücretsiz karşılamasına rağmen çocuklar ortaöğretime geçtiklerinde ailelerinin yılda 40 ila 1000 dolar arasında bir ücret ödemesi gerekiyor.
“İlköğretim ve ortaöğretim arasındaki bu fark, birçok aile için oldukça stresli ve pahalı bir değişim. Ve erkeklerin evin direği olarak kabul edilmesinden dolayı aileler kız çocuklarının değil erkek çocuklarının eğitimlerini devam ettirebilmeye odaklanıyor.”
Bu sebeple Tiwale ilk başladığı zamanlar ekip, öncelikli olarak gelir artışını sağlamak adına küçük yatırımcılara fon sağlama misyonuna odaklandı. Hedef grubu ise hala okumakta olan yoksul ve genç kadınlardı. Ana fikir ise genç kadınların okumaya devam etmelerini ve kendi eğitimleri için gereken parayı kazanmaları için imkan sağlamaktı. Ancak Chilemba, yakında fark edecekti ki katılımcılarının zamansal sınırlamaları olduğunu hesaba katmamışlardı.
“O zamanlar fark edemediğim sorun bu öğrencilerinin birçoğunun başa çıkmak zorunda oldukları baskılardı. Okula gitmek için erken çıkıyorlar, geç geliyorlar, eve geldikten sonra ev işlerine yardım ediyorlar. Bu şartlar onların bir iş yürütmeleri için elverişli değildi.”
Şimdilerde Tiwale öncelikli olarak işsiz ve ev kadını olanlar ile çalışıyor. Tiwale’nin sağladığı mesleki eğitimler ve artan gelir sayesinde kadınlar artık kendilerinin ve çocuklarının okul masraflarını karşılayabiliyorlar.
“Bu durum gözden kaçırdığımız noktaları keşfetmek için katılımcıları dinlememiz gerektiğini öğreten bir örnek oldu,” diyor Chilemba. “Katılımcıların sesini duymak son derece önemli bir gereklilik.”
Chilemba’nın stratejisi: Katılımcıları çözüm modelleri hakkında bilgilendirmek için bir süreç oluşturmak, katılımcılara rahatlıkla geri bildirim yapabilecekleri bir alan oluşturmak ve kuruluş içerisinde bir değişim yaratmak için onların güçlenmesini sağlamak.
Tiwale etkili dinlemeyi teşvik etmeye nasıl devam ediyor?
Kuruluş düzenli olarak geri bildirim seansları düzenliyor ve kuruluşun yönetim kurulunun yarısı program katılımcılarından oluşuyor. Katılımcılar aynı zamanda Tiwale çalışanlarından ayrı olarak buluşuyor, böylece fikirlerini önce birbirleri ile rahatlıkla paylaşıyor, sonrasında da Tiwale ekibine üzerinde konuştukları kaygılarını iletiyorlar.
2. Değişim bir etki yaratacak zihniyete sahip bir bireyle başlar ama toplumun dahil olmasıyla daha da güçlenir.
“Toplumda yaptığımız şeye karşı çıkan bazı taraflar olmuştu. Toplumun gözünde geleneksel olan, kadınların evde olması gerektiğiydi. Ve Tiwale gibi kuruluşlar geldiğinde ve kadınların da eğitim almalarını ve gelir elde etmelerini tavsiye ettiğinde, bu bazıları için bir tehdit unsuru olarak algılandı veya bizim bazı şeyleri değiştirmeye çabaladığımız anlamına geldi.”
Fakat geçen 6 ayda Tiwale yerel hakla pozitif ilişki kurmalarını sağlayan bir tutum değişikliğine gitti. Chilambe bu değişikliğin ilk olarak geçen sene Güney Afrika’da gerçekleştirilen, genç işsizliğini çözmeye yönelik yenilikçi yaklaşımları tartışmak üzere sosyal girişimcileri bir araya getiren Future Forward Globizer Zirvesi’nde ortaya çıktığını belirtiyor. Bu zirvede Chilemba gibi genç yenilikçiler deneyimli sosyal girişimciler ile birlikte oldukça yoğun geçen eğitim çalışmalarına katıldı.
“Eğitimden önce üzerine düşündüğümüz fikir, Tiwale’nin katılımcıları için yarattığımız etkiyi en yüksek seviyeye çıkarmaya ve kuruluşumuz içinde büyümelerini teşvik etmeye odaklanıyordu. Fakat Future Forward’da yer alan bazı konuşmacılardan çok etkilenmiştim. Mesela bir Ashoka dostu ve RLab’in kurucularından olan Marlon Parker, işinin sadece katılımcıları etkilemek değil, aynı zamanda toplumu da etkilemek olduğundan bahsetmişti.”
Chilemba gittikleri tutum değişikliğini şu sözlerle açıklıyor; “Gördük ki faaliyetlerimize yerel halkı da dahil etmek bize güvenmelerini sağlıyor. Ayrıca herkesi faaliyetlerimize dahil ediyor olmamız katılımcılarımızı da cesaretlendiriyor. Daha önceye kıyasla bizimle işbirliği yapmak artık daha gurur verici olarak görülüyor.”
Strateji: Katılımcıları, tüm toplum için değişim yaratanlara dönüştürmeye odaklanan çözüm önerileri bulmak.
“Bu ilham, Tiwale’nin yaklaşımını değiştirdi. Artık katılımcılarımızın ve ürettikleri ürünlerin topluma nasıl bir etkisi olduğunu düşünmeye başladık.”
Bu açıklamaya örnek vermek gerekirse, bundan önce Tiwale uluslararası pazarlara internet üzerinden kumaş satmaya odaklanmıştı, fakat şimdi kadınlar yerel pazarı cezbedecek kumaşlar üretmeye ve bazı üretim süreçlerini tamamlamak için yerel esnaf ile çalışmaya başladı. Tiwale katılımcıları yerel pazardan faydalanıyor ve çalışmalarının olumlu sonuçlarını yerel halk ile paylaşıyor. Bu şekilde kadınlar zihniyetlerin değişmesini ve bu değişimin kalıcı olmasını sağlıyor.
“Günün sonunda Tiwale kadınları, başka kadınları getirmek ve onları eğitmekle sorumlu olacak. Odağımız artık sadece kadınların kendilerini geliştirmeleri için bir şeyler öğrenmeleri değil, aynı zamanda öğrendiklerini diğer kadınlar ile paylaşmaları. Kadınların becerilerini başkalarına aktarabileceği bir yol inşa etmek istiyoruz.”
3. Bir girişime sıfırdan başlamak göz korkutucu olabilir – ama sorun değil.
Chilemba, Tiwale’nin ilk olarak kağıt üzerinde bir fikir olduğunu söylüyor; “İlk başladığımız zamanlarda bir arkadaşımla beraber içinde çalışacağımız topluma girdik ve bir kadın ile konuştuk. Kadına ‘burada mikro-finans ile ilgili çalışmak istesek bize fırsat var mı’ diye sorduk. O zamanlar bunun işe yarayıp yaramayacağını bilmiyorduk. Kadınla konuşma fırsatını değerlendirdik ve konuşmamızı takip eden haftanın Pazartesi günü için bir toplantı ayarladık. Birilerinin toplantıya gelip gelmeyeceğinden bile emin değildik. Pazartesi günü konuştuğumuz kadın, beraberinde bir sürü kadınla toplantıya geldi.”
17 yaşında bir girişim başlatmak aynı zamanda Chilemba için yüksek standartlara göre yaşamanın getirdiği baskı karşısında kendi duygularını da kontrol etmesi gerektiği anlamına geliyordu. Bu duruma karşılık Chilemba; “Tiwale’de çalıştığımız bazı kadınlar yaşça benden büyük ve onlardan daha genç olduğum için ne yaptığımı kesin olarak biliyor gibi davranma baskısını hissediyorum. Güvenlerini kaybetme korkusu yüzünden zafiyet göstermekten korkuyorsunuz.”
Strateji: Tüm başarılı kuruluşlar için bebek adımlarını kabul etmek ve rota düzenlemesi yapmak, her zaman işin bir parçasıdır.
Chilemba genç bir girişimci olarak geri bildirim almanın her zaman işin bir parçası olduğunu kendine hatırlatıyor; “Kendinize düzeltilebilmek için bir alan yaratmalısınız. Eninde sonunda her şey yoluna giriyor.”
Cilemba’nın liderlik tarzında kendine güvenen bir iyimserlik var ve diğer kuruluşların ne kadar ilerlediklerinin gözlerini korkutmaması için gençleri teşvik eden bir tutuma sahip.
“Bazen Tiwale’nin ilk Facebook gönderisinin atıldığı zamana geri dönüyorum ve diyorum ki ‘vay be! Ne kadar da saçmaymış’. Aslında bütün mesele şu; Tiwale yavaş yavaş ve bebek adımları ile bir araya geldi. Hangi kuruluşu örnek alıyorsanız, onların da en başlarda bebek adımları ile ilerlediklerini unutmayın.”
Bizi Takip Edin