Sosyal Medyada Kim Var Kim Yok?

Sosyal medya herkesin gündeminde. Hem günümüz iletişiminin herkes tarafından hakkı teslim edilen en önemli araçlarından biri  hem de birçok sefer bir günah keçisi. Peki, sosyal medya aracılığıyla bir ülkedeki yurttaşların ne kadarına ulaşmak mümkün oluyor? Türkiye’de sosyal medyayı kim daha çok kullanıyor? Eğitim düzeyine göre sosyal medya kullanımı arasındaki uçurumun en yüksek olduğu ülke Türkiye […]

Sosyal medya herkesin gündeminde. Hem günümüz iletişiminin herkes tarafından hakkı teslim edilen en önemli araçlarından biri  hem de birçok sefer bir günah keçisi. Peki, sosyal medya aracılığıyla bir ülkedeki yurttaşların ne kadarına ulaşmak mümkün oluyor? Türkiye’de sosyal medyayı kim daha çok kullanıyor?

Eğitim düzeyine göre sosyal medya kullanımı arasındaki uçurumun en yüksek olduğu ülke Türkiye

OECD’nin yayınladığı “Bir Bakışta Hükümetler” raporuna[1] göre, eğitim düzeyi Türkiye’de sosyal medya kullanımının önemli bir belirleyicisi. Eğitim düzeyine göre sosyal medya kullanımı arasındaki uçurumun en yüksek olduğu ülke Türkiye.[2]

• Türkiye’de eğitim düzey yüksek kişilerin %70’i sosyal medya kullanıcısı[3] iken eğitim düzeyi düşük kesimde bu oran %18.
• Türkiye’yi takiben Yunanistan, Portekiz ve Birleşik Krallık da bu farkın yüksek olduğu ülkeler. Yunanistan’da düşük eğitim düzeyine sahip kesimde sosyal medya kullanımı düşük olmakla beraber, eğitimli kesim ile arasındaki fark Türkiye’den daha az.
• İzlanda, Norveç, Danimarka ve Lüksemburg gibi okullaşma oranının ve genel nüfusta eğitim düzeyinin yüksek olduğu ülkelerde sosyal medya kullanımı eğitim düzeyine göre pek de farklılaşmamakta.
• Almanya ise düşük eğitim düzeyine sahip kişilerin sosyal medya kullanımının daha eğitimli kesimden daha yaygın olduğu istisnai ülkelerden.

Raporda yer alan bu veriler 2013 yılına ait. Türkiye’de 2013’ten bu yana hem eğitim düzeyi yüksek hem de düşük kesimde sosyal medya kullanıcısı oranı yükselse de 2015 verilerine bakıldığında da bu uçurumun henüz kapanma eğiliminde olmadığını görüyoruz (2015’te bu oranlar sırasıyla %78 ve %27).[4]

Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği sosyal medya kullanımında da yüksek.  Kadınların yarısından fazlası sosyal medya kullanmıyor.

• Dünya genelinde eğitim düzeyi yüksek kadınların sosyal medya kullanımı erkeklere göre daha yüksek. Bu durum Türkiye içinde geçerli. Türkiye’de eğitimli kadınların %81’i erkeklerin ise %76’sı sosyal medya kullanıcısı.
• Ancak Türkiye kadınlar arasında sosyal medya kullanımında eğitimden kaynaklı uçurumun aynı zamanda en yüksek olduğu ülke. Türkiye’de 10 eğitimli kadından 8’i sosyal medya kullanıcısı iken, düşük eğitim düzeyine sahip 10 kadından sadece 1.8’i sosyal medyada.[5]
• 10 milyonu eğitim düzeyi yüksek, 3 milyonu düşük olmak üzere yaklaşık 13 milyon sosyal medya kullanıcısı kadın olduğundan bahsetmek mümkün. Bu da Türkiye’de yaşayan kadınların %43’üne tekabül ediyor.[6]
• Erkeklerin ise yarısından fazlası (%58) sosyal medya mecralarında yer alıyor.

Farklı eğitim düzeylerine göre kadın ve erkek nüfus içerisinde sosyal medya kullanımı oranı (16-74 yaş, 2015)

Kaynak: Eurostat, 2015, Information Society Statistics

Türkiye’de sosyal medya kullanıcılarının önemli bir kısmı eğitimli ve erkek

Türkiye’de sosyal medya kullanıcılarının önemli bir kısmının eğitimli ve erkek ağırlıklı olduğunu söylemek mümkün. Şüphesiz çalışma durumu, yerleşim yeri, yaş grubu gibi farklı demografik özellikleri de hesaba katarak sosyal medya kullanıcısı profili detaylandırılabilir. Ancak bu kısa analiz bile, sosyal medya gündeminin, ülke genelinde tüm kesimlere aslında ulaşmadığını gösteriyor.

 

[1] OECD, 2015; Government at a Glance. Erişim: http://www.oecd-ilibrary.org/governance/government-at-a-glance-2015_gov_glance-2015-en

[2] OECD raporunda Eurostat verilerinden yararlanılmıştır. EuroStat 2000’lerin ikinci yarısından beri 16-74 yaş arası nüfusta Bilişim Teknolojileri (ICT) Kullanımı araştırmalarına ait[ii] uluslararası verileri derliyor. Bu internet kullanımı veri tabanı, farklı ülkelerde internet ve sosyal medya kullanımının eğitim düzeyi, çalışma durumu ve cinsiyet gibi farklı demografik özelliklere göre farklılaşmaları incelemeyi de mümkün kılıyor. Türkiye’de Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması TÜİK tarafından yapılıyor.

[3] Sosyal medya kullanımı, kullanıcı profili oluşturma, facebook, Twitter, vb. mecralarda mesaj yazma, durum iletisi paylaşma ve diğer içerik oluşturma faaliyetleri aracılığıyla bir sosyal ağa dahil olmayı kapsamaktadır.

[4] Eurostat, 2015, Information Society Statistics- Households and Individuals.

[5] TÜİK, Ulusal Eğitim İstatistikleri (2015) ve EuroStat (2015) verilerinden faydalanarak hesaplanmıştır.

[6] 15 yaş üstü nüfusta.