21. yüzyılda ihtiyaç duyulan beceriler

Geleneksel eğitimin kazanımları, 21. yüzyıl becerileri açısından ancak bir başlangıç noktası oluşturmaya yetiyor.  Dünya Ekonomik Forumu ve Boston Consulting Group’un hazırladığı “Eğitim İçin Yeni Vizyon” (2015) Raporu, eğitim önceliklerinin belirlenmesinde bu alanda çalışan kurumlara ışık tutuyor. Raporun 1. Bölümü, 21. yüzyıl yeteneklerini ve özelliklerini sıralıyor. “Günümüzün yenilik odaklı ekonomisinde başarılı olmak isteyen çalışanların, geçmişe kıyasla […]

Geleneksel eğitimin kazanımları, 21. yüzyıl becerileri açısından ancak bir başlangıç noktası oluşturmaya yetiyor. 

Dünya Ekonomik Forumu ve Boston Consulting Group’un hazırladığı “Eğitim İçin Yeni Vizyon” (2015) Raporu, eğitim önceliklerinin belirlenmesinde bu alanda çalışan kurumlara ışık tutuyor. Raporun 1. Bölümü, 21. yüzyıl yeteneklerini ve özelliklerini sıralıyor.

“Günümüzün yenilik odaklı ekonomisinde başarılı olmak isteyen çalışanların, geçmişe kıyasla farklı bir beceriler paketine ihtiyaçları var. Sözel ve sayısal yetenekler gibi temel becerilerin yanında işbirliği,  yaratıcılık ve problem çözme gibi yeterliliklere ve kararlılık, meraklı olma ve inisiyatif alma gibi karakter özelliklerine de sahip olmaları gerekiyor. Emek piyasasındaki değişimler sadece birkaç kişinin değil, herkesin bu özelliklere sahip olması ihtiyacını artırıyor. Dünyanın dört bir yanında ülkelerin ekonomileri yaratıcılık, yenilik ve işbirliği ile yürüyor. Kalifiye işler giderek yapılandırılmamış problemlerin çözümü ve bilginin etkin analizini merkeze almaya başlıyor. Buna ek olarak, teknoloji giderek manuel emeğin yerini alıyor ve yaşamın ve iş dünyasının pek çok alanına nüfuz ediyor. Son 50 yıl içerisinde, gelişmiş dünyanın örneklerinden yalnızca biri olan Birleşik Devletler ekonomisi, rutin manuel ve bilişsel beceriler içeren işlerde istikrarlı bir azalmaya tanıklık ederken, rutin olmayan analitik ve kişilerarası beceriler gerektiren işlerde eşdeğer bir artış deneyimledi (bkz. Görsel 1). Rutin işlerin hızla makineleşmesi ve dijitalleşmesi de dahil olmak üzere pek çok faktör, bu eğilimlere katkıda bulundu.

Beceri talebindeki bu dönüşüm, beceri arzındaki bir sorunu açığa çıkardı: küresel şirketlerin üçte birinden fazlası, kilit becerilere sahip olan birey eksikliğinden ötürü 2014 yılında açılan pozisyonları doldurmakta sıkıntı yaşadıklarını bildirdi.[1] Bir diğer örnekte, Uluslararası Yetişkin Becerileri Değerlendirme Programı’na (PIAAC) dahil 24 ülkedeki yetişkinlerin ortalama yüzde 16’sının sözelde, ortalama yüzde 19’unun ise sayısalda düşük yeterliğe sahip olduğu görüldü.[2] Yetişkinlerin yalnızca ortalama yüzde 6’sı “Teknoloji Donanımlı Ortamlarda Problem Çözme” açısından en yüksek düzeyde yeterlik sergiledi.[3]

21. yüzyıl pazar yerinin ihtiyaçlarını karşılayan becerileri ortaya çıkarmak için, ilk ve ortaöğrenimdeki 21. yüzyıl yetenekleri hakkında yürütülen bir araştırma üzerinde meta-analiz gerçekleştirildi. Veriler, 3 genel kategori altında 16 beceriye kümelendi. Bu kategoriler: kurucu okuryazarlık, yeterlilikler ve karakter özellikleri [4] olarak sıralandı.

• Kurucu okuryazarlık, öğrencilerin temel becerileri gündelik yaşamdaki görevlere nasıl uyguladıklarını temsil ediyor. Bu beceriler öğrencilerin daha gelişmiş ve eşit düzeyde önemli yeterlilik ve karakter özelliklerini inşa etmek için gerek duydukları zemini oluşturuyor. Bu kategori tüm dünyada kabul gören sözel ve sayısal becerilerin yanında bilimsel okuryazarlık, ICT(BİT) okuryazarlığı[5], finansal okuryazarlık ve kültürel ve sivil okuryazarlığı da içeriyor. Bu becerilerin kazanımı dünya çapında geleneksel eğitimin odağını oluşturuyor. Tarihsel olarak yazılı metinleri ve niceliksel ilişkileri anlayabilmek, işgücüne katılım için yeterli görülürdü. Bugün bu beceriler ancak 21. yüzyıl becerilerinde uzmanlaşmak için bir başlangıç noktasını temsil ediyor.
• Yeterlilikler, öğrencilerin karmaşık görevlere nasıl yaklaştıklarını tarif ediyor. Örneğin eleştirel düşünme, durumları, fikirleri ve bilgiyi sorunlara yanıt oluşturacak şekilde saptama, analiz etme ve değerlendirme yeteneği anlamına geliyor. Yaratıcılık, bilgi uygulama, sentezleme veya yeniden amaçlandırma yoluyla problem çözme, soru yanıtlama veya anlam öne sürmenin yenilikçi yollarını hayal etme ve geliştirme yeteneğine işaret ediyor. İletişim ve işbirliği, bilgi aktarımı veya problem çözümünde başkaları ile koordinasyon içerisinde çalışabilmeyi içeriyor. Bunun gibi yeterlilikler, bilgiyi eleştirel bir biçimde değerlendirebilme ve aktarabilmenin, bir ekiple uyumlu bir biçimde çalışabilmenin norm haline geldiği 21. yüzyılda, işgücü için vazgeçilmez nitelikte.

• Karakter özellikleri öğrencilerin değişen çevreye nasıl yaklaştıklarını ifade ediyor. Hızla değişen piyasaların ortasında kararlılık ve adapte olabilirlik gibi karakter özellikleri engeller karşısında daha fazla dayanıklılık ve başarı vaat ediyor. Meraklı olma ve inisiyatif alma özellikleri yeni kavram ve fikirlerin keşfinde başlangıç noktasını oluşturuyor. Liderlik ve toplumsal ve kültürel farkındalık, başkalarıyla toplumsal, etik ve kültürel açıdan uygun yollarla yapıcı nitelikte etkileşim kurabilmeyi içeriyor.

Bu 16 becerinin hepsi de önemli, ancak tanımları ve ölçümlerinde çok az tutarlılık gözlemleniyor. Bu, özellikle de yeterlilikler ve karakter özellikleri için geçerli bir durum. Karşılaştırılabilir göstergelerin yokluğu, politika yapıcılar ve eğitimciler için ilerlemeyi küresel düzeyde ölçmeyi zorlaştırıyor. Bir başka sorun, göstergelerin çoğu kurucu okuryazarlıklara odaklanırken, yeterlilik ve karakter özelliklerini ölçen gösterge gelişiminin halen erken aşamalarda kalması. Buna ek olarak, örneğin yaratıcılık, inisiyatif alma ve liderlik gibi bazı yeterlilik ve karakter özellikleri arasındaki skor farklılıklarının kültürel faktörlerden etkilenmesi de olası görünüyor ve karşılaştırma yapmayı zorlaştıran bir unsur olarak ortaya çıkıyor. OECD’ye dahil olan daha gelişmiş ülkeler için bile kapsamlı karşılaştırılabilir verilerin bulunmaması nedeniyle, yeterlilik ve karakter özellikleri içerisinde yer alan yedi beceri için herhangi bir karşılaştırma yapılması mümkün görünmüyor. Gelecekte bu beceriler için ölçeklerin geliştirilmesi ve izlenmesi kritik önem taşıyor.

Göstergeleri uyumlu hale getirmek, kilit beceriler için daha geniş bir küresel kapsama ulaşmak, var olan yerel ölçümlerle uyumlu belirgin performans bazları oluşturmak, yüksek düzey beceriler için kültürler arası tanım ve ölçekleri standardize etmek ve spesifik olarak yeterlilik ve karakter özelliklerine yönelik ölçümler geliştirmek için yapılması gereken daha çok şey var.”

 

Bu metin Dünya Ekonomik Forumu ve Boston Consulting Group’un hazırladığı “Eğitim İçin Yeni Vizyon” (2015) Raporu’ndan alınarak Türkçe’ye çevrilmiştir. Raporun orijinali için tıklayınız.

[1] “The Talent Shortage Continues: How the Ever Changing Role of HR Can Bridge the Gap.” Manpower Group. 2014.
Not: Manpower Group 2014’ün ilk çeyreğinde 42 ülkede 37,000 işveren ile görüştü ve bunların ortalama yüzde 36’sının pozisyonları doldurmakta zorluk yaşadığı ve bunun son yedi yıldaki en yüksek oran olduğu bulgusuna ulaştı.

[2] “Düşük yeterlik” yetişkinlerin 1. düzey (en düşük yeterlik düzeyi)  veya daha altında performans gösterdikleri anlamına geliyor.

[3] “OECD Skills Outlook 2013: First Results from the Survey of Adult Skills.” Programme for the International Assessment of Adult Competencies (PIAAC). Organisation for Economic Co-operation and Development. 2013.

[4] European Skills, Competences, Qualifications and Occupations (ESCO), Partnership for 21st-Century Skills, enGauge, Brookings and Pearson kaynağındaki çerçeveleri referans aldık.

[5] ICT, bilişim ve iletişim teknolojileri (BİT) anlamına geliyor.